Vier nieuwsberichten van de afgelopen zomer. Eerste bericht. 'België kent de grootste koopkrachtstijging in de OESO' (DM, 11/7). Slechts een handvol landen zagen de reële lonen toenemen, met België als koploper. Tweede bericht. 'Belgische economie: voorlopig gaat het niet slecht' (ING, 19/7). Gezien de omstandigheden doet de Belgische economie het momenteel niet slecht, vooral dankzij een solide gezinsconsumptie. Derde bericht. 'België heeft laagste inflatie in eurozone' (De Tijd, 31/7). De energieprijzen dalen in België sneller dan in andere Europese landen, en dat komt deels doordat energie in ons land een groter gewicht heeft in de indexkorf. Vierde bericht. 'Al voor 22 miljard aan inschrijvingen voor staatsbon' (HNB, 31/8). Minister van Financiën, Vincent Van Peteghem, haalt 22 miljard van het 300 miljard aan spaargeld weg bij banken en toont dat burgers nog best vertrouwen hebben in de kredietwaardigheid van ons land.

We mogen best wat trotser zijn op de verdiensten van het Belgisch model.

We mogen best wat trotser zijn op de verdiensten van het Belgisch model. Ook Ive Marx heeft zijn buik vol van het doemdenken, de onophoudelijke stroom van negatieve en onheilspellende berichten over ons land. Meer zelfs, hij stelt dat België 'sinds corona zich stoemelings presenteert als gidsland voor de rest van de wereld.' De OESO, het IMF en heel wat internationale (geen kerktoren) economen zijn opgeschoven richting het Belgische model, met sterke vakbonden en grote rol voor sociale onderhandelingen. Ook Bart Eeckhout merkte het recent op: 'Blijkbaar moet het frame dat België niet werkt te allen prijzen overeind blijven'. Bij de staatsbon viel op dat ondernemingsvriendelijke stemmen openlijk hoopten op economische rampspoed. Veel commentatoren declameren liever wekelijks het fiasco van de Belgische politiek. Vooral het economische commentariaat is stellig. Zo ook Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van Voka. Lees de achterflap van zijn nieuwe boek 'België kan beter. Wat ons wakker moet schudden over onze economie' en het lijkt alsof België morgen failliet is. Terwijl bovenstaande berichten van de afgelopen zomer net aantonen dat we vooral niet te veel moeten luisteren naar al die zogezegd slimme economen, vermogensbeheerders en arbeidsmarktspecialisten, die willen dat de index afgeschaft wordt, uitkeringen worden beperkt in tijd en belastingen worden verlaagd. België doet het in internationale context net beter dan andere landen omdat het vooral niet te veel geluisterd heeft naar het mantra 'besparen, besparen, besparen' op momenten dat het moeilijk ging.

Ook Alexander De Croo is het 'beu dat politici het land in de put praten'. Daarom was het opvallend dat de premier op de Nationale Feestdag in een open brief mea culpa sloeg en zich verontschuldigde voor het geruzie onder politici. Akkoord, Vivaldi ging de zomer in zonder akkoord rond de fiscale hervormingen en dus mét een gevoel van politieke moedeloosheid. Sommige fiscale taboes bleken onoverkomelijk en dat is problematisch. Maar als we de blik ruimer zetten, kan de regering-De Croo best bogen op een aantal hervormingen. Ze heeft ons door een enorme gezondheidscrisis geloodst, een aantal belangrijke beslissingen genomen in de ziekenhuisfinanciering, de bedrijfswagens vergroend. En er was al vroeg in de legislatuur een verhoging van de minimumlonen, de minimum­pensioenen en de laagste uitkeringen, drie federale trofeeën die de socialisten in hun uitstalraam konden plaatsen. Te vroeg, aldus sommige commentatoren, omdat dit de manoeuvreerruimte in andere dossiers zou inperken. Natuurlijk liggen er ook nog veel onopgeloste dossiers op de plank van Vivaldi. De klimaatinspanningen blijven ondermaats. Er zijn geen stappen gezet richting een eerlijke fiscaliteit. De coronasteun had gerichter gekund. Een heleboel uitkeringen liggen nog steeds onder de armoedegrens. Het asielbeleid van staatssecretaris Nicole De Moor blijft in gebreke, met recent de onwettige tijdelijke opvangstop voor alleenstaande mannen. En we vergeten wellicht nog een aantal andere dossiers. Het rapport van De Croo is, over vier jaar bekeken, niet perfect en niet desastreus. Op zijn Belgisch, quoi.

(Het is alleszins een beter rapport dan dat van de Vlaamse regering. Toen aan Jan Jambon werd gevraagd wat de grootste verwezenlijking van zijn regering was, geraakte hij niet verder dan 'we hebben het geld niet uit de ramen en deuren gegooid'.)

In steeds meer internationale instellingen schuift het overheersende economische discours op naar de Belgische realiteit.

Wat terughoudendheid van het politieke en economische commentariaat in de aanloop naar de verkiezingen van 2024 zou daarom niet slecht zijn. Uiteraard kijken we best met strenge blik naar wat fout loopt en beter kan. Er vallen nog een pak broodnodige maatregelen te nemen. Vaak zijn dat maatregelen waarvoor zowel academische consensus als maatschappelijk draagvlak bestaat, en waarvoor dus enkel 5 minuten politieke moed nodig is om ze door te voeren. Maar laten we af en toe ook erkennen wat goed gaat. Het Belgisch model krijgt navolging. In steeds meer landen zien we systemen van indexeringen opduiken. In steeds meer internationale instellingen schuift het overheersende economische discours op naar de Belgische realiteit. 'Als iedereen blijft schrijven dat onze politiek er niets van bakt, staat er straks iemand verkleed als bizon in ons parlement', zei Hendrik Vos in een dubbelgesprek met zijn collega Carl Devos. Of is Vlaams Belang straks afgetekend de grootste partij in Vlaanderen. Want dat niets meer werkt in België? Neen, dat klopt niet.

Samenleving & Politiek, Jaargang 30, 2023, nr. 7 (september), pagina 2 tot 3

• sociaal model
• België
• edito