Het wordt tijd dat media en opiniemakers het discours over ‘woke’ bij het grof huisvuil zetten. Het is een sloganeske term die naadloos aansluit bij globaal circulerende samenzweringstheorieën waarin linkse en/of liberale elites de fundamenten van de westerse samenlevingen zouden ondergraven. Dergelijke elites en hun ideeën moeten volgens conservatieve en reactionaire stemmen kost wat kost bestreden worden.

De recente publicatie van de Vlaams Belang-brochure Cultuurstrijd is een typisch doorslagje van dit discours. In zijn voorwoord kadert voorzitter Tom Van Grieken zijn aanval op de Vlaamse universiteiten als een noodzakelijke maatregel in de strijd van Vlaams Belang voor ‘vrije meningsuiting’ en ‘academische vrijheid’. Maar over wiens vrijheid gaat het dan? Zeker niet om de vrijheid van diegenen die een meer egalitaire samenleving voorstaan.

Vlaams Belang beweert dat academici multiculturele ideeën en andere ‘woke onzin’ trachten op te leggen aan de Vlaming.

De partij beweert dat academici multiculturele ideeën en andere ‘woke onzin’ trachten op te leggen aan de Vlaming. Ze pleit voor een ‘ideologisch neutrale’ universiteit die niet aan ‘positieve discriminatie’ zou doen. Onze universiteiten moeten namelijk gezuiverd worden van ‘critical race theory’ en ‘gender-ideologie’. De universiteit wordt dus voorgesteld als een propaganda-apparaat, centraal aangestuurd door cultuurmarxistische elites die burgers hun way of life op totalitaire wijze opleggen.

In dezelfde beweging neemt Vlaams Belang de term ‘ideologisch pluralisme’ in de mond. In een pseudo-democratisch argument stelt de partij dat ‘de cultuursector’ het ‘ideologisch pluralisme’ in Vlaanderen moet weerspiegelen. De partij gebruikt de term pluralisme op cynische wijze in haar zoektocht naar meer ruimte voor de propagatie van haar eigen anti-egalitair en onliberaal discours.

Het cynische karakter van de oproep van Vlaams Belang voor ideologisch pluralisme wordt loepzuiver wanneer blijkt dat de partij subsidiecommissies wil inzetten als politieke instrumenten tegen zogezegd ‘discriminerende woke-praktijken’ in selectieprocedures, en als bescherming tegen een vermeende ‘woke-beeldenstorm’ binnen de culturele sector.

De term ‘woke’ verwees nog niet zo lang geleden naar een vorm van politiek bewustzijn ontwikkeld door Amerikaanse minderheden ten aanzien van discriminerende denkbeelden en praktijken. Vandaag dient de term vooral om politieke projecten die streven naar een meer egalitaire samenleving onderuit te halen. Elke individu en elke middenveldorganisatie die streeft naar een samenleving met voldoende ruimte voor identiteiten die afwijken van de nationalistische norm moeten het daarbij ontgelden. Ironisch genoeg ‘importeert’ Vlaams Belang hiermee de logica van de Amerikaanse ‘culture wars’, een ‘buitenlands conflict’ als het ware.

Diegenen die de (mensen)rechten van etnische, culturele of religieuze minderheden verdedigen, zijn voor Vlaams Belang geen democratische en geëngageerde burgers maar autoritaire would-be dictators in geitenwollen sokken die het aandurven om de medemens op gelijke voet te behandelen. Het conservatieve anti-woke discours schept een kader waarin de verdediging van de rechten van de ander geframed wordt als een aanval op de eigen – doorgaans eng ingevulde – nationale identiteit. Alsof de emancipatie van een groep de onderdrukking van een andere groep impliceert.

Het anti-woke discours schept een kader waarin de verdediging van de rechten van de ander geframed wordt als een aanval op de eigen nationale identiteit.

Onze kinderen wordt zogezegd een gender-ideologie ingelepeld, terwijl het er in het onderwijs vaak slechts om gaat ook niet heteronormatieve relaties een legitieme plaats te gunnen in de samenleving. Onderzoekers die racistische denkbeelden en praktijken in kaart brengen, worden gelabeld als ideologen die moedwillig of onbewust een grand remplacement organiseren of enablen. De decennia oude verdachtmaking van ‘politieke correctheid’ is dan ook vaak niet meer dan een nauwelijks verhulde aanval op eenieder die een emancipatorische strijd voert.

Het feit dat relatief nieuwe labels als LGBTQ+ ingang vinden in het beleid is geen gevolg van een elite die bepaalde denkbeelden op ondemocratische wijze oplegt. Het is het resultaat van een harde politieke en emancipatorische strijd gevoerd door individuen en groepen die eeuwen van symbolische en fysieke repressie ondergingen. De multiculturele en superdiverse samenleving is een realiteit die enkel doorheen massale deportaties, ‘remigratie’, genocide en andere vormen van geweld bestreden kan worden.

Wat Vlaams Belang voorstelt, is een soort van McCarthiaanse heksenjacht in het onderwijs en andere culturele instellingen.

Wat Vlaams Belang voorstelt, is een soort van McCarthiaanse heksenjacht in het onderwijs en andere culturele instellingen. Het is een verdachtmaking van democratische vormen van politiek onder het mom van een bijzonder enge invulling van ‘vrijheid’. De anti-woke strijders claimen de ‘vrijheid’ om een ongelijke samenleving te legitimeren. Een samenleving waarin de rechten van ‘de Vlaming’ primeren op die van wie geen echte Vlaming of Europeaan zou zijn. Een samenleving ook waarin het recht om de vrijheid en gelijkheid van anderen te verdedigen gecriminaliseerd wordt.

Hogescholen en universiteiten die zich nog illusies maken over de plannen van Vlaams Belang zetten zich maar beter schrap. Een scenario zoals dat in Hongarije – waarin pakweg genderstudies verboden worden met het argument dat het hier niet om ‘wetenschap’ maar om ‘ideologie’ zou gaan – wordt stilaan zeer reëel.

Wat zijn onze onderzoekers, professoren, decanen en rectoren van plan wanneer de overheid begint te censureren?

Wat zijn onze onderzoekers, professoren, decanen en rectoren van plan wanneer de overheid begint te censureren? Wat gaan ze doen wanneer de overheid hun ‘politiek correcte’ theorieën verbiedt? Wanneer ‘gender-ideologie’ verboden wordt? Hoe zullen ze reageren wanneer een extreemrechtse en reactionaire overheid de hogescholen en universiteiten doorlicht op ‘woke’ ideeën en personeel? Wanneer die overheid daar financiële gevolgen aan koppelt? Wat doen ze wanneer sommige studenten deelnemen aan de heksenjacht op hun personeel? Het is veel te stil.

Het is tijd om het anti-woke discours te ontmaskeren voor wat het is: een vehikel voor een ideologie die liberaal-democratische waarden en instituties onderuit wilt halen. Wie ingaat tegen de anti-woke strijders wordt dan ook voorgesteld als een wannabe dictator die stiekem zijn of haar totalitair gedachtegoed wil opleggen.

Linkse en/of liberale ideeën worden daarbij systematisch voorgesteld als futiel. Wie gelooft dat ongelijkheid natuurlijk voortvloeit uit een hogere natuurlijke, economische of spirituele orde, zal elke poging om een meer gelijke samenleving te verwezenlijken wegzetten als contraproductief en gevaarlijk. Het nastreven van vrijheid en gelijkheid zou zo onvermijdelijk leiden tot het tegenovergestelde van deze waarden.

Voor wie dacht dat het extreemrechts enkel te doen is om een – niet bestaand – open grenzenbeleid te bevechten, is het tijd om ruw wakker te worden. Beleidsmakers, media en burgers die democratische waarden en instituties willen verdedigen, kunnen zich dus maar beter bezinnen over een collectieve strategie.

• universiteit
• woke
• Vlaams Belang