Politiek gaat over de mensen, met deze slogan trok het kartel sp.a-spirit op 18 mei naar de kiezer. Bij de voorstelling ervan kon de verkiezingsslogan op weinig applaus rekenen, op de avond van 18 mei des te meer. Wat de politieke goegemeente echter niet of nauwelijks door had, was de kracht van de slogan. De mensen is uitgegroeid tot het nieuwe politieke modewoord. De burger werd netjes verwezen naar de cursussen politieke geschiedenis van België.
Toen Patrick Janssens en Els Van Weert de slogan op de kandidatendag van sp.a-spirit voorstelden, wekte het weinig enthousiasme bij de achterban op. Ook de media reageerden koeltjes. ‘Kleurloos’, ‘inspiratieloos’ of ‘een politieke platitude’ was de meest gehoorde kritiek. Toch waren de campagnemakers van sp.a-spirit niet over een nacht ijs gegaan. Een aantal varianten van de verkiezingsslogan werden zelfs uitgetest. En op de verschillende congressen konden de sp.a-kopstukken al proefdraaien met de nieuwe lijn.
Hoe oppervlakkig de reacties op de verkiezingsslogan waren voor 18 mei, zo voorspelbaar werd de quasi verheerlijking van het nieuwe credo na 18 mei. Plots had iedereen de mond vol van ‘de mensen’. Eerst toonde kersvers CD&V-voorzitter Yves Leterme zich een uitstekende leerling: bij elk interview kwam je handen tekort om het woord ‘de mensen’ te kunnen tellen. Zelfs de nieuwe POS van Agalev, Dirk Holemans, waagde zich af en toe op het terrein van de mensen.
Het orgelpunt werd overduidelijk het parlementair debat over de regeringsverklaring van Paars I. Premier Guy Verhofstadt sloot het debat zelfs af met de zinsnede dat ‘oplossingen aanreiken voor concrete problemen voor de mensen belangrijker is dan de taboes en schijngevechten te behouden’. De zinsnede leek wel weggelopen uit de campagneboeken van sp.a-spirit.
Het nieuwe regeerakkoord en de toespraak van Guy Verhofstadt zijn een opmerkelijk keerpunt in de politieke communicatie. Het kartel sp.a-spirit is er bijna geruisloos in geslaagd om de burgerdemocatie van Guy Verhofstadt te slopen. Reeds vele jaren domineerde Verhofstadt de politieke bühne met zijn burgerdemocratie. Hij flaneerde van het ene burgermanifest naar het andere en zette al zijn talenten in om de vermaledijde kloof met de burger te dichten. De hele politieke klasse volgde gedwee. Iedereen had de mond vol van ‘de burger’: we moesten meer luisteren naar de burgers, de burger meer betrekken bij het bestuur, kortom, de kloof met de burger dichten door allerlei initiatieven zoals het referendum of de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester.
De socialistische (en andere) strategen wisten geen raad met ‘de burger’ en konden niet anders dan volgen. En als je als politieke partij op achtervolgen aangewezen bent, dan zit je slecht. Guy Verhofstadt wist steeds opnieuw uit te pakken met nieuwe initiatieven om zijn burgerdemocratie te vervolmaken. De pen van het paars-groene regeerakkoord werd als het ware gedrenkt in de burgerinkt. Met een volledig hoofdstuk gewijd aan de burgerdemocratie.
Maar de ijver waarmee de socialistische ministers het paars-groene regeerakkoord uitvoerden, vormde een eerste kentering. De toenmalige SP had zijn lesje geleerd. Een nieuwe regeringsdeelname had geen zin als je de rode accenten niet kon uitleggen aan de mensen. Met elk nieuw voorstel geraakten de sp.a-coryfeeën steeds meer bedreven in hun nieuwe retoriek. Elke maatregel moest goed én herkenbaar zijn voor de mensen. Dat is de essentie van socialisme. En zo geschiedde: het Zilverfonds, de maximumfactuur in de gezondheidszorg of de afschaffing van het kijk- en luistergeld. De mensen wisten meteen waarover het ging of hoe de gratis bussen de kloof met de burger konden wissen. Toen de verkiezingsstrijd dreigde uit te draaien in een tweekamp tussen VLD en CD&V, rook sp.a zijn kans. ‘Het gaat niet om de jobs van de politici, maar om de jobs van de mensen’, besloot Patrick Janssens op de sp.a-nieuwjaarsreceptie.
Met de lancering van de verkiezingsslogan Politiek gaat over de mensen ging het nieuwe dogma van het kartel sp.a-spirit in een hogere versnelling. En traag maar zeker brokkelde de burgerdemocratie af. De symbolische nekslag werd toegediend door dé mens onder de politici: Steve Stevaert. Als geen ander wist hij de mensen te charmeren met concrete en tastbare voorstellen. De mensen wisten terug waarover politiek ging: over hen.
Nu is het de uitdaging voor de Vlaamse socialisten om de herwonnen dynamiek verder uit te diepen. Politiek gaat inderdaad over de mensen. En van die mensen kunnen de politici nog veel leren. Daarom moeten progressieve partijen zoals sp.a en spirit, leren experimenteren met nieuwe omgangsvormen met de mensen. Bij sp.a staan de deuren opnieuw open, maar ik durf erop te wedden dat de mensen ook goede tips hebben voor de inrichting van het interieur of zelfs voor een verhuis.
Milan Rutten
Directeur Communicatie sp.a
de mensen - sp.a - Steve Stevaert - verkiezingen - media en politiek
Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 7 (september), pagina 54 tot 55
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.