Geachte minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid,
Geachte Maggie De Block,
Aan het begin van een nieuw jaar is het een fijne gewoonte om terug te blikken op wat is geweest, en vooruit te kijken naar wat komt. Daar horen ook goede voornemens bij. Vaak halen die amper het einde van de maand januari, een beetje vergelijkbaar met verkiezingsbeloftes die amper het einde van regeeronderhandelingen halen. Of beloftes die u jaarlijks maakt in uw beleidsplannen, maar die nogal eens dode letter blijven. Moge 2017 het jaar zijn van daden en niet alleen van woorden.
Uw drie beleidsplannen op rij (2014-2016) doen een groen tintje in uw blauw bloed vermoeden: u spreekt over subsidiariteit, multidisciplinariteit, betrokkenheid van de patiënt, ondersteuning van de mantelzorger, versterking van de eerste lijn, aanpak van overconsumptie, financieel gezonde ziekenhuizen die samenwerken i.p.v. elkaar te beconcurreren, enzovoort. Maar papier is geduldig. Laat dat uw eerste voornemen zijn voor het nieuwe jaar. Uitvoeren wat is beschreven. Zeggen wat u doet en doen wat u zegt.
Maar nieuwjaar zou nieuwjaar niet zijn als ik niet durfde dromen van meer. Van 2017 als het jaar van grote (r)evoluties op Volksgezondheid. Op veel vlakken blinkt u uit in voorzichtigheid. Mijn maatregelen om een en ander van deze beleidsintenties daadwerkelijk te verwezenlijken zouden krachtiger zijn: ik zou stante pede zorgen voor een totaalverbod op reclame van tabak, onverwijld de neutrale pakjes invoeren, samen met een forse accijnsverhoging. Idem dito wat alcohol betreft: een verbod van verkoop van alcohol in automaten, een inperking van alcoholverkoop in tankstations (dit gaat immers ook over veiligheid op de weg), een strakke reglementering rond reclame gericht op minderjarigen en een duidelijke etikettering die wijst op de gevaren voor de gezondheid zijn een minimum minimorum.
Voor de aanpak van het oprukkend majeur gezondheidsprobleem van obesitas, zou ik naast een zichtbare uniforme voedseletikettering op de voorkant van verpakkingen, dringend werk maken van gezonde kidsmarketing, zou ik mijn collega’s overtuigen van het nut om groenten en fruit goedkoper te maken en zou ik zelf een multidisciplinair zorgtraject obesitas opzetten met een betere terugbetaling van diëtisten en psychologen.
Maar wat doet u?
U voert een frisdrankentaks in, ook op light frisdranken zonder suiker. U kondigt een suikertaks aan op chocopasta en ontbijtgranen die een stille dood sterft, want betutteling ligt te gevoelig in uw liberale partij.
U werft twaalf controleurs aan om jongerenfuiven beter te controleren op alcohol en tabak gericht op minderjarigen, maar de sponsor-producenten blijven buiten schot. U verwijst telkens naar de besprekingen met de deelstaten op de Interministeriële Conferentie die maar blijven aanslepen. En u wil nog een grondige wetenschappelijke analyse van de maatregelen inzake alcoholreclame afwachten, terwijl u de producenten ongemoeid laat.
Met uw maatregelen rond tabak en alcohol hebt u de hele goegemeente op uw dak gekregen: Kom op tegen Kanker, de VAD, gerenommeerde gezondheidseconomen, de wereldautoriteit dr. Peter Piot,... allen maken - samen met één van uw meerderheidspartijen - brandhout van uw plannen. Too little, too late en zeker niet evidence based.
Dit beleid is inderdaad gemorrel in de marge. Er zijn doortastender maatregelen nodig om in deze drie belangrijke gezondheidsdossiers tot gedragsverandering te komen. Laat dat dus uw tweede voornemen zijn voor het nieuwe jaar. Uw belofte - ‘mijn beleid zal evidence based zijn’ - gestand doen.
Bij nieuwjaar horen ook complimenten. Ik bewonder uw moed en ambitie om het beruchte KB78 dat de gezondheidsberoepen regelt grondig te hervormen. U voert een nieuwe definitie in van gezondheidszorg én van de patiënt, u bekijkt de onwettige uitoefening van de gezondheidszorg met gezond verstand (zoals bijvoorbeeld het niet langer strafbaar zijn van mantelzorgtaken), u wil de verhouding tussen gezondheidswerkers minder piramidaal maken, u introduceert een portfolio waardoor zorgverstrekkers zich permanent bijscholen.
Een grote werf zoals u het zelf noemt. Maar waarom niet vertrekken van een wit blad om de beoogde principes multidisciplinariteit, subsidiariteit en autonomie echt te betonneren?
Ik begrijp niet waarom u een vehikelwet uit 1967 behoudt die al 77 keren gewijzigd werd in de loop der jaren? U voegt er twee wetten aan toe die het licht moeten laten schijnen op kwaliteit en op ‘wie mag wat doen’ in de zorg. Voorlopig blijf ik zitten met 1001 vragen. Gaan we nog altijd geplaagd blijven door exclusieve lijsten van taken voor de arts en de verpleegkundige met alle corporatistische reflexen vandien? Hoe gaan we in de praktijk zorgtaken delegeren en minder hiërarchisch en meer multidisciplinair werken? Weten zorgkundigen en HBO5-verpleegkundigen morgen waar ze aan toe zijn? Zal de hervorming van de gezondheidszorgberoepen ook gekoppeld worden aan een hervorming van de nomenclatuur, die dan eenvoudiger en vooral rechtvaardiger wordt?
Ik geef toe, het is een aartsmoeilijke evenwichtsoefening. U krijgt van mij nog even het voordeel van de twijfel.
Uit uw eerste plannen bleek ook een zorg voor de zorgverstrekkers zelf. Mooi zo. Daar ben ik het volledig mee eens. Maar die bezorgdheid valt absoluut niet te rijmen met de bevriezing van de middelen voor huisartsenwachtposten, de erkenningsstop bij wijkgezondheidscentra, de besparing op de honoraria bij apothekers, de ingeperkte indexsprong voor artsen, de druk op de bezettingsnorm voor verpleegkundigen die alsmaar meer patiënten moeten verzorgen in dezelfde tijd en nu ook hun rimpeldagen op de onderhandelingstafel zien belanden. Dit kan uw derde voornemen zijn, de zorg voor de zorgverstrekkers zelf. In woord én in daad.
Helaas start het nieuwe jaar ook met het slechte nieuws waar het vorige jaar mee eindigde. De overconsumptie in onze gezondheidszorg is een ware plaag. En hier beweegt er voorlopig niks, op een paar akkefietjes na. Wat zijn we met 15 miljoen besparingen in medische beeldvorming en 13 miljoen in klinische biologie? Of een verhoging van remgeld voor antibiotica, terwijl de wortel van het probleem bij het voorschrijfgedrag van artsen ligt? Mevrouw de minister, hier kan u de bal zo binnenkoppen. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), studiediensten van ziekenfondsen, gezondheidseconomen en VOKA hebben al heel wat ‘evidence based’ voorzetten gegeven. Een paar voorbeelden: we kunnen per jaar respectievelijk 5 miljoen besparen door onnodige keizersneden te vermijden, 65 miljoen door ziekenhuisopnames bij ondervoeding van ouderen te voorkomen, 70 miljoen door minder antidepressiva te laten voorschrijven, 82 miljoen door de therapietrouw van cholesterolverlagers te verhogen. Kortom, we kunnen besparen doordat de patiënt minder ingrepen of opnames moet ondergaan en minder geneesmiddelen moet slikken.
Wat hiermee bespaard wordt, kan meteen geïnvesteerd worden in betere en efficiëntere zorg. Daarmee kan u de vroedvrouw een centrale plaats geven in de perinatale zorg, de eerstelijnspsycholoog terugbetalen, de therapietrouw bij medicatie bevorderen, de therapeutische hardnekkigheid bestrijden en comfortzorg voor ouderen en palliatieve patiënten inbedden.
Consuminderen en overconsumptie aanpakken, is niet moeilijk en kan onverkort aangepakt worden. Thema per thema, één voor één. Het is een kwestie van knopen doorhakken. Dat kan u als minister. Er is geen enkele reden om te wachten tot de grote hervormingen allemaal vorm krijgen. Overconsumptie is geen verschoning voor onvoldoende ziekenhuisfinanciering, en nog minder voor de ‘vrije keuze van de patiënt’ of de ‘therapeutische vrijheid van de arts’. Een laatste goed voornemen voor 2017 is wat mij betreft dan ook de aanpak van overconsumptie in de gezondheidszorg. Het is een besparing die de patiënt niet raakt. Integendeel, het helpt de patiënt.
Mevrouw de minister, dit zijn slechts vier suggesties voor uw voornemenslijstje. Ik zal blij zijn als ze op uw shortlist belanden. Ik had het ook nog kunnen hebben over de hervorming van de ziekenhuisfinanciering, de cadeaus aan de farma-industrie, de aanbevelingen van de commissie dieselgate die liggen te verkommeren, of de milieuthema’s met impact op volksgezondheid die maar niet op de politieke agenda geraken.
Mijn verlanglijstje voor 2017 is sober. Vier voornemens die haalbaar zijn. Vier voornemens die u echt kan realiseren. Vier voornemens die aantonen dat het anders, gezonder en patiëntgerichter kan. Ik wens u een verfrissend nieuw jaar, een stevig hervormingsparcours, en voor zowel u als al onze landgenoten een goede gezondheid.
Anne Dedry
Federaal parlementslid Groen
Samenleving & Politiek, Jaargang 24, 2017, nr. 1 (januari), pagina 22 tot 24
HALFWEG MICHEL I
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.