Beveren is zo'n typische, Vlaamse gemeente waarin de druk van een ongebreidelde verstedelijking voelbaar sterker wordt. Niet echt platteland, niet echt stad. Veranderingen in de richting van meer stedelijkheid stellen de Wase gemeente niet enkel voor ruimtelijke uitdagingen, want ook het sociale weefsel verandert. Het beleid dat daar tegenover staat is, wat mij betreft, liefst een beleid dat deze onvermijdelijke evolutie ondersteunt, faciliteert en de hiermee verbonden uitdagingen aanpakt.

'Beveren' en 'stad' of 'stedelijkheid' in dezelfde zin gebruikt zien, dat doet waarschijnlijk heel wat Beverse wenkbrauwen fronsen. Voor de andere Beverenaars, en bij uitbreiding voor vele Vlamingen, is dit een snel opkomende realiteit.

Ik groeide op in deelgemeente Melsele. Lezers wil ik bij deze alvast geruststellen: mijn gemeente mag vooral dorp(s) blijven. In veel opzichten voldoet het plaatje aan de Vlaamse woondroom. Mensen waarderen de vrijheid, de open ruimte en het vele groen. Je hebt er nog rust en je wordt er met rust gelaten. Nieuwe contacten leggen kan er gemakkelijk via het bloeiende verenigingsleven, getuige deze lijst met enkele honderden verenigingen waarbij je kan aansluiten. In Beveren ken je veel mensen via-via en zie je vooral bekende gezichten. Ook wat voorzieningen betreft, zit je goed in het 'grootste winkeldorp van Vlaanderen'. Winkels, scholen, sportinfrastructuur: je vindt er al het nodige. Op een boogscheut liggen steden Antwerpen en Sint-Niklaas, waar altijd wat te beleven valt. De aanwezigheid van tal van faciliteiten en veel werkgelegenheid, gecombineerd met het landelijk karakter van deze welvarende gemeente, leveren een totaalplaatje op dat ervoor zorgt dat mensen graag in Beveren komen wonen en er meestal ook generaties lang blijven. Dit model van landelijk wonen met stedelijke infrastructuur staat vandaag echter onder druk.

Zonder me uit te spreken over de wenselijkheid hiervan, is de verstedelijking van Beveren een onafwendbaar gegeven. Dit uit zich niet louter fysiek-ruimtelijk maar ook sociaal-cultureel, met onder andere een toenemende diversiteit, complexiteit, densiteit en anonimiteit. De laatste decennia is Beveren zo een plek geworden waar je de traditionele beelden van platteland en stad ziet vermengen tot een nieuwe hybride vorm van samenleven die belangrijke uitdagingen met zich meebrengt.

Ik benoem er enkele die mij nauw aan het hart liggen en die me zorgen baren. De merkbare groei van het bevolkingsaantal verhoogt de druk op de woningmarkt. Betaalbaarheid en leefbaarheid van het wonen en de woonomgeving vormen meer dan ooit reële uitdagingen. Toenemende bebouwing legt een enorm beslag op de open ruimte en bedreigt zo onder meer de speel- en ontplooiingskansen van kinderen en jongeren. Hun bewegingsruimte, zowel mentaal als fysiek overigens, wordt steeds beperkter. Groene ruimte verdwijnt zienderogen en kwalitatieve publieke ruimte wordt, in mijn ogen, schaars. Het merendeel van het publiek domein in Beveren is - hoewel uitstekend onderhouden - erg versnipperd, willekeurig en weinig betekenisvol ingeplant en ingericht. De meest prangende is wellicht de mobiliteitsproblematiek. Bij een gebrek aan alternatief concentreert zowel het doorgaand als het toenemend plaatselijk verkeer zich op de N70, die bij momenten de druk niet aan kan en dichtslibt. Over de ellenlange files wordt dagelijks bericht op nationale radio. De haven rukt op. Beveren wordt hoe langer hoe meer het voorstedelijk gebied van Antwerpen. De verkeersproblemen rond Antwerpen zijn de verkeersproblemen van Beveren, aangezien de file en het doorgaand vrachtverkeer er letterlijk tot in de dorpskernen staat. Dat zou je je op de Grote Markt van Antwerpen niet kunnen inbeelden.

De verstedelijking van Beveren is er één die, zoals ook op andere plekken in Vlaanderen, tegen wil en dank gebeurt. Het resultaat is een gemeente die de facto is verstedelijkt, maar de verstedelijkingsdynamiek niet echt omarmt. Dat de afwezigheid van een overtuigende stap over de drempel vandaag al voor problemen zorgt, tonen voorgaande voorbeelden. Vanuit een behoudsgezinde kramp worden noodzakelijke keuzes uitgesteld of ontweken. Het is bijvoorbeeld geen toeval dat de discussie over het al dan niet doortrekken van de Antwerpse tramlijn tot Beveren wordt stilgezwegen.

Wat ik mijn gemeente toewens is een beleid dat - ondanks enige tegenzin - op deze uitdagingen ingaat, voortbouwend op het bestaande DNA van de gemeente. In de huidige ontwikkelingen schuilen namelijk tal van opportuniteiten om een breuk te realiseren met de huidige woningproductie en de kwaliteit van de ruimte en het samenleven te versterken, voor huidige en toekomstige generaties. Gedegen communicatie en volwaardige participatie is daarbij van cruciaal belang. Beverenaars willen namelijk graag op de hoogte zijn, hebben tal van ideeën en willen mee beslissen. Verstedelijking vraagt, tot slot, ook een mentaliteitswijziging. Mensen moeten kunnen worden aangesproken op hun verantwoordelijkheid maar kunnen en moeten daarin ondersteund worden door de overheid.

Een voorbeeld: een Beverenaar heeft een auto nodig, of denkt die althans nodig te hebben. Als je bewoners wilt aanmoedigen om niet langer de auto te nemen naar Antwerpen of zelfs de bakker die enkele straten verder gelegen is, maak dan dringender werk van volwaardige alternatieven. Voorzie veilige en aangename fietsinfrastructuur, zorg voor frequente en logische verbindingen en schakels tussen de verschillende vormen van openbaar vervoer, ook 's avonds, zet in op betaalbaarheid door middel van deelinitiatieven, enz.

Een tweede voorbeeld: in een verstedelijkt Beveren zullen mensen meer van elkaar gaan verschillen, elkaar minder goed kennen en tegelijkertijd dichter bij elkaar wonen. Mensen van alle lagen van de bevolking met elkaar verbinden wordt uitermate belangrijk en zal de nodige inspanningen vragen. Niet alleen met betrekking tot het aanspreken van mensen buiten het verenigingscircuit, ook door het voorzien van aantrekkelijke activiteiten, pleinen en plekken die ontmoeting stimuleren. Na jarenlange 'heerlijkheid' klinkt de nieuwe slogan 'Beveren Verbindt' alvast veelbelovend.

Misschien mag Beveren van mij dus toch wat meer stad worden. Mensen hebben ideeën en zijn klaar voor vernieuwing en daadkracht.

Deze bijdrage verscheen in de reeks Mijn Gemeente, VK 14/10

• vk 14/10
• Beveren