In Waregem heeft de burger een probleem. De CD&V-meerderheid schrijft verkiezingsprogramma's vol met de belofte dat hij mee mag beslissen, over alles, iedere dag. In de praktijk is geen enkele raad of commissie die titel waard: zij echoën het schepencollege. Dat college regeert zonder tegenspraak, indien echt noodzakelijk, dan wordt een budget wel eens aan de gemeenteraad voorgelegd. Het vragen-half-uurtje is het belangrijkste moment in de gemeenteraad.

De absolute CD&V-meerderheid bij de gemeenteraadsverkiezingen werd nooit echt bedreigd. Toen de verenigde oppositie in 2000 onder het lijsttrekkerschap van Erik Derycke met de lijst 'Open Stad' de CD&V uitdaagde, behaalde die toch nog 50,55% van de stemmen en 18 zetels van de 33. 'Open Stad' viel daarna snel uiteen.

Verkiezingen zijn in Waregem een christendemocratische aangelegenheid met een strijd tussen de traditionele standen: boeren, middenstand en arbeiders. Tekenend is de gemiste sjerp en twee jaar daarna het ontslag van de (toenmalige) woordvoerster van eerst Yves Leterme en later Koen Geens. In 2012, toen ze 1.495 voorkeurstemmen kreeg, werd ze bijna schepen. Het puntensysteem tussen de standen binnen CD&V in Waregem besliste er anders over en ze werd gewoon gemeenteraadslid.

In 2018 verkondigt CD&V fier dat de standenproblematiek bij de samenstelling van de lijst verdwenen is. In werkelijkheid heeft vooral het ACW zijn invloed verloren ten koste van de vrije beroepen en de middenstandskandidaten.

De vlasindustrie speelde de hoofdrol in de economische ontwikkeling van het Texas van Vlaanderen. In het begin van de 20e eeuw met de aanplanting en verwerking van het vlas, na de Tweede Wereldoorlog met de ontwikkeling van de textielindustrie, later de vlasvezel en houtspaanderproductie. De aanleg van de E17 faciliteerde de komst van de dienstensector met onder andere grote heftruckbedrijven. De industrialisering zorgde voor de groei van de christelijke arbeidersbeweging. De socialisten speelden nooit een grote rol, wat in nabije steden zoals Harelbeke en Menen wel mogelijk was. Toen parlementslid August 'Slunse' Debunne (1872-1963) uit Menen kwam pleiten voor minimumlonen voor de vlasbewerkers werd hij uit Waregem weggejaagd. De vlasbewerkers voelden zich meer 'zelfstandige' dan 'proleet'. Als je ziet hoeveel werknemers vandaag een bijberoep als zelfstandige uitoefenen, is er weinig veranderd.

Waregem doet het slecht inzake mobiliteit. De recente investeringen in de stadsboulevard, de heraanleg van de ring en de decentralisatie van de overheidsvoorzieningen in de deelgemeentes zijn recente voorbeelden van een geplande ruimtelijke ordening. Helaas wordt Waregem er als stad nooit mooier op want alles is in beton, tot meerdere eer en gewin van enkele grote betonboeren zoals Willy Naessens. Alle stadsinvesteringen worden in beton uitgevoerd: Zuidboulevard, WZC De Meers, OC De Coorenaer, het voetbalstadion, de bedrijfssites, de nieuwe bibliotheek, een nieuwe tribune, een museum op de hippodroom, winkelcentrum Het Pand.

Het spreekt tot de verbeelding: stilaan wordt een landelijke gemeente volgegoten met nieuwe betonnen constructies. De inplanting van nieuwe bedrijven en het verkeersinfarct dat veroorzaakt wordt door de E17, het ontbreken van fietspaden, de afbouw van De Lijn en de NMBS door de federale en Vlaamse overheid,… allen zorgen ervoor dat de ergernis over de files iedere dag toeneemt. Dit wordt de komende jaren het pijnpunt in het beleid.

Uit een vergelijking tussen regio's blijkt dat de samenstelling van het bedrijfskapitaal zeer familiaal is in Waregem, met repercussies voor de tewerkstellingsmogelijkheden in de bedrijven en de toekomstperspectieven van de jongere afgestudeerden. Waregem heeft geen echt hoger onderwijs, op een HBO5-opleiding Verpleegkunde na. Jongeren met ambitie en ideeën vluchten weg, meestal naar bruisende steden als Gent of Kortrijk, steden met een universiteit of een netwerk van hogescholen. De bevolking veroudert voortdurend. Dit alles werkt de braindrain uit Waregem in de hand. Maar het Waregemse lokale bestuur beschikt over weinig beleidsinstrumenten om hieraan te verhelpen.

Is de toekomst gitzwart en zonder perspectief? Nee, helemaal niet. Van nieuwe burgerbewegingen of drukkingsgroepen is in Waregem nog geen sprake, maar er zijn broedplaatsen van verandering die buiten de bestaande politieke structuren om kweekplaatsen zijn voor vernieuwing en verandering. Dikwijls plaatsen waar kunst en verbeelding aan de macht zijn: de academie, Bruthaus, Be-Part, Verde. Of het cultuurcentrum met een gewaagde programmatie. Of Poincaré dat humanisten en andersdenkenden verenigt en onder meer hedendaagse filosofieavonden inricht. Een repair café dat verspilling en weggooien bestrijdt. Vzw De Brug waar Belgo-Marokkanen los van de moskee hun weg naar samenwerking zoeken. Vierde pijler-initiatieven die ontwikkelingssamenwerkingsprojecten opzetten. De Freinetschool 'De Kleine Wereld' waar een alternatief opvoedingsmodel bloeit.

De politieke beweging, die los van de verzuiling, erin slaagt deze initiatieven te bundelen en te stimuleren kan de vonk zijn die de motor van vernieuwing en verandering doet aanslaan. Omdat Groen en sp.a elkaar niet vonden voor deze verkiezingen, hopen we op de volgende gemeenteraadsverkiezingen in 2024.

Deze bijdrage verscheen in de reeks Mijn Gemeente, VK 14/10

• vk 14/10
• Waregem