Van 10 tot 21 mei waren wij getuige van de vierde verwoestende Gaza-oorlog sinds 2009. We herinneren ons ook de dood van tientallen ongewapende betogers in Gaza aan de Israëlische grens in 2018. Het déjà vu-gevoel is ondraaglijk: Hamas dat willekeurig raketten op Israëlische dorpen en steden lanceert, het Israëlische leger dat een massa bommen gooit op woonwijken. Opnieuw zagen we de grote ongelijkheid in aantallen burgerslachtoffers. Alweer richtten de Israëlische regering-Netanyahu en haar internationale bondgenoten de focus van de wereld op het radicale Hamas. Zo werden de illegale bezetting en aanhoudende kolonisatie weer grotendeels buiten beeld geduwd, ook al begon deze crisis met een uithuiszetting in het bezette Oost-Jeruzalem.

Toch zijn er vandaag nieuwe elementen. Het belangrijkste is de manier waarop de Palestijnen de laatste jaren verder in het nauw zijn gedreven. Van 2015 tot en met 2020 werden op de bezette Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem ongeveer 60.000 nieuwe woningen gebouwd of aangekondigd. Vandaag zijn de kolonisten met zo'n 650.000. De Europese Unie erkent officieel dat 'de nederzettingen illegaal zijn volgens het internationaal recht, een obstakel vormen voor de vrede en een twee-staten-oplossing onmogelijk dreigen te maken'. In Israël en westerse hoofdsteden is het draagvlak immers klein om ooit nog het grootste deel van die nederzettingen te ontruimen of af te breken.

Hierbovenop kwamen de provocaties van de vorige Amerikaanse president Donald Trump. Tegen alle internationale afspraken in erkende hij Jeruzalem voorbarig als de hoofdstad van Israël. Hij faciliteerde de Abraham-akkoorden, zogenaamde 'vredesakkoorden' tussen de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Marokko en Soedan enerzijds en Israël anderzijds, waarbij Israëls bestaansrecht werd erkend. In de praktijk hadden de eerste drie al lang geen conflict meer met Israël, maar net als Saoedi-Arabië wel bedekte samenwerking op vlak van inlichtingen, buitenlandse politiek en handel. Voor de Palestijnen leverden de akkoorden niets op, behalve nog minder Arabische solidariteit en de vage Israëlische belofte dat de bezette Westelijke Jordaanoever niet zal worden geannexeerd, in tegenstelling tot wat begin jaren 1980 wel met Oost-Jeruzalem en de Golan-hoogvlakte gebeurde. De brutale bezetting sinds 1967 blijft dus gewoon voortduren. Om al deze redenen is de Palestijnse wanhoop sinds 2014 groter geworden. Media en experts wijzen vandaag op de grotere steun voor Hamas en het nieuwe fenomeen van de zware rellen tussen Palestijnse en Israëlische burgers in Israël zelf.

Door de illegale kolonisatie en onderdrukking zo extreem door te drijven, lijkt de Israëlische staat in het Westen toch kwetsbaarder geworden. In de VS, en met name binnen de joodse gemeenschap en de Democratische partij, klinkt het protest tegen het Israëlische beleid steeds luider. Hier moet president Biden rekening mee houden.

In de VS klinkt het protest tegen het Israëlische beleid steeds luider.

In Europa stellen meer mensen en media de vraag waarom de economische supermacht EU de slachtingen in Gaza en de voortdurende nederzettingen onbestraft heeft gelaten. De EU begunstigt Israël via een Associatieakkoord. Het 'differentiatiebeleid' dat producten en bedrijven uit illegale nederzettingen Europese handels- en andere voordelen ontzegt, belet niet dat hier nog steeds zulke producten worden verkocht, met of zonder het juiste label. Een handelsboycot tegen de nederzettingen, laat staan bijtende sancties tegen de Israëlische regering en medeplichtige bedrijven, hebben tot vandaag nooit ernstig op de agenda gestaan. Zulke sancties werden wel meteen ingesteld tegen Rusland na de annexatie van de Krim in 2014. Verscheidene EU-landen leveren nog wapens aan Israël. Vele Europeanen zijn geschokt door de eenzijdige reacties van EU-staatslieden zoals de Nederlandse premier Mark Rutte en Commissievoorzitster Ursula Von der Leyen. Zij focusten op Hamas en lieten de Israëlische internationale misdaden onvermeld.

In België zetten regeringspartijen Vooruit, PS, Groen en Ecolo maatregelen tegen Israël prominent op de agenda. Dit is een bijzonder goede zaak; enkel 'dialoog' zal deze expansionistische en gewelddadige Israëlische regering niet stoppen. Het federale regeerakkoord wil alvast 1) een beter differentiatiebeleid, 2) dat België met gelijkgezinden werkt aan effectieve en proportionele 'tegenmaatregelen' in het geval van annexatie, en 3) aan de erkenning van de Palestijnse staat. In 2012 erkende een ruime meerderheid van de VN-Algemene Vergadering Palestina reeds als staat, maar België en andere westerse landen deden dat vooralsnog niet.

De minister van Buitenlandse Zaken, Sophie Wilmès (MR), staat hard op de rem.

Ondanks deze afspraken staat de minister van Buitenlandse Zaken, Sophie Wilmès (MR), hard op de rem. Haar partijvoorzitter Georges-Louis Bouchez verwerpt het idee van sancties en ontkent zelfs dat er van annexatie sprake is. Oppositiepartij N-VA neemt de Israëlische regering volop in bescherming. Haar kopstukken verdrinken de vis met tenenkrommende platitudes ('Het is erg complex', 'Daar is al 2000 jaar conflict', 'Vanuit ons land moeten we ons niet met wereldproblemen bezighouden').

De federale regering besloot intussen niet unilateraal tot sancties over te gaan, maar de Europese diplomatie haar beslag te geven. Maar wat is nu de concrete EU-strategie naar vrede en rechtvaardigheid in Palestina en Israël? Zal België de komende maanden nog Europese steun zoeken voor de noodzakelijke drukmiddelen tegen de Israëlische bezetter? Het kan toch niet zo zijn dat Israël de nederzettingenpolitiek blijft voortzetten, de Palestijnen de toekomst ontneemt, en wij binnen enkele jaren een nieuwe gewelduitbarsting aanschouwen?

Samenleving & Politiek, Jaargang 28, 2021, nr. 6 (juni), pagina 2 tot 4

• Israël
• Palestina
• EU