Een late namiddag op een plein aan een drukke weg in de Medina van Tunis. Voor een laag podium liggen wat tapijten verspreid met daarachter een drietal rijen houten banken. De mensen nemen mondjesmaat plaats, nog wat onwetend over wat er hen te wachten staat. Kinderen, vrouwen, al dan niet met hoofddoek, mannen. En dan klinkt er luide, bonkende muziek uit de luidsprekers. Zes jonge Congolezen stormen het podium op en zetten een wilde, synchrone dans in. Het duurt slechts een paar minuten of de kinderen in het publiek zetten zich ook aan het dansen. De vrouwen kijken toe en deinen mee op het aanstekelijke ritme. Een man legt zijn boodschappentas aan de kant en springt op het podium om mee te dansen. 'Dans la Peau de l'autre' van Pepe 'Elmas' Naswa is gebaseerd op de slangendans die door jonge rappers en gangsters in Kinshasa wordt gedanst. En hier strijkt die rauwe energie van de straten van Kinshasa neer op de Place Bab Souika in de Medina van Tunis.

We zijn op het tweejaarlijkse festival Dream City, een initiatief van L'Art Rue van Selma en Sofiane Ouissi. Broer en zus. Dansers en choreografen, die via hun kunst een stempel drukken op de samenleving. Niet vanaf een hoog podium in een culturele tempel, maar beneden, samen met en tussen het volk.

DREAM CITY: ARTISTIEKE STAATSGREEP

Selma (1975) en Sofiane (1972) groeiden op in Tunis. Ze gingen naar het Conservatorium voor Muziek en Dans, en studeerden daarna verder in Parijs. Zij dansten bij toonaangevende gezelschappen en werden een succesvol choreografen duo. Maar dan: 'Is dit wat we willen? Dansen voor de bourgeoisie van Tunis? Buigen voor het applaus aan het koninklijk hof? Zo kunnen we geen ruimte creëren waarin vrijheid heerst.'

In 2007 verkeerden de Tunesische kunstenaars in een collectieve depressie. Dictator Ben Ali was aan de macht en het land ging gebukt onder corruptie, wanbeheer en een algemene malaise. Vooral jongeren hadden geen enkel perspectief. In die context gaven Selma en Sofiane een interview op de radio. Zij riepen op tot een vreedzame mars van kunstenaars en kunststudenten in Tunis. Nog tijdens de uitzending werden ze uit de ether gehaald. De journalist die hen interviewde, werd prompt ontslagen.

De festivalorganisatie ging ondergronds. Zij planden de opening van Dream City op de nationale feestdag omdat het merendeel van de politie dan rond het presidentieel paleis verzameld zou zijn en zij de Medina dus voor zich zouden hebben. Het festival bracht duizenden mensen op de been en intimideerde de machthebbers. 'Het aantal deelnemers heeft ons toen gered,' zeggen ze er zelf over. Dat was drie jaar voordat een jonge radeloze groenteverkoper zichzelf in brand stak en de Arabische Lente in Tunis op gang bracht. Zelf noemen zij die eerste editie van Dream City hun 'artistieke staatsgreep'.

L'Art Rue, de organisatie die dit allemaal mogelijk maakt, was geboren. Het moest een ontmoetingsplek worden, waarin kunstenaars, activisten en burgers elkaars eigenheid en vrijheid respecteren. 'We wilden de publieke ruimte terug veroveren en er een gedroomde stad van maken. Kunst tot bij kinderen en jongeren brengen. De relatie tussen kunst en politiek onderzoeken. In dialoog gaan met de samenleving.' Broer en zus gaan verder: 'Het zijn niet de artiesten die onze vrijheid gaan veroveren. Het zijn de burgers. Kunst staat in dienst van de bevolking. Kunst staat in dienst van verandering.'

Het zijn niet de artiesten die onze vrijheid gaan veroveren. Het zijn de burgers. Kunst staat in dienst van de bevolking. Kunst staat in dienst van verandering.

HET GERINGSTE GEBAAR

Sindsdien gaan Selma en Sofiane anders om met dansen. 'Dansen is een uitwisseling van energie tussen mensen. Het gaat om fysieke gevoeligheid voor de andere. Zo wordt het leven zelf een dans.'

Deze visie kwam mooi tot uiting in hun choreografie 'Laaroussa' uit 2013. Hiervoor trokken zij naar de pottenbaksters uit Sejhnane, waar dit ambacht al eeuwenlang van moeder op dochter werd doorgegeven. Selma en Sofiane bestudeerden hun bewegingen en maakten er een choreografie van. Maar het ging verder. Zij nodigden de vrouwen, die tot dan alleen werkten, uit om nu in groep te werken. Er werd een crèche opgezet. Het irrigatiesysteem rond het dorp werd verbeterd. En voor de analfabete vrouwen werden tekeningen gemaakt zodat ze de choreografie konden volgen.

Met hun choreografie 'Le Moindre Geste' gingen ze verder op de ingeslagen weg. In iedere stad waar ze neerstrijken gaan ze op zoek naar de verhalen van de straat. Die van een vluchteling of iemand met een psychotische stoornis. Dit verhaal nemen ze op en tonen ze aan willekeurige uitvoerders die er dan de gebaren bij moeten maken. Het publiek ziet enkel de uitvoerders en niet de vertellers. Die uitvoerders vormen zo de visuele echo van de vertellers. Luisteren wordt een daad. En het vergt een inspanning om ze te stellen.

'Kunstenaars hebben een wezenlijke bijdrage te leveren aan de utopie van democratie, waardigheid en de waarheid die ons meer dan ooit uitdaagt.' Ja, en niet alleen kunstenaars. Iedereen kan die rol als onderdeel van de verandering op zich nemen. Laat dit vooral niet alleen aan politici over. Daarvoor is de nood aan verandering veel te groot. Selma en Sofiane nemen die rol samen met vele anderen samen op. Zo kunnen zes jonge dansers uit de straten van Kinshasa een plein in de Medina van Tunis in vuur en vlam zetten.

• column
• wetopia
• dans
• cultuur