'How you do anything is how you do everything,' is een mantra van trainers bij een populaire spinningketen. De blonde Deense expat die mijn proefles indoor fietsen begeleidt, vertelt ons tijdens het fietsen over haar verhuis van Denemarken naar België, over welke uitdagingen ze tegenkwam, en hoe ze die overwon. Ze roept haar aanmoedigingen zodat ze boven de luide dancemuziek uitkomt. Ook wij kunnen onze reis afleggen, zegt ze, obstakels overwinnen, als we maar hard genoeg pushen. En dat heeft allemaal, natuurlijk, te maken met spinning. Want hoe je hier op de fiets zit, zo leef je ook. Het is een dramatisch overstatement, dat tegelijk kenmerkend is voor onze tijdgeest. Het legt de nadruk op wilskracht, in plaats van geluk of toevalligheden, en suggereert dat je, mits hard en slim genoeg te werken, optimaal kan leven. Dat je zelf de reden bent dat je moe bent, of dat je zelf de schuld draagt dat je concentratie soms inzakt, en dat je zelf het enige bent dat in de weg staat tussen jou en die strak passende jurk. De fiets draagt niet alleen de belofte van gezondheid of energie in zich, maar ook de kracht om te worden wie je wil zijn.

De spinningtrainer legt de nadruk op wilskracht, in plaats van geluk, en suggereert dat je, mits hard en slim genoeg te werken, optimaal kan leven.

Spinning heeft een grote schare toegewijde beoefenaars. Wat past er ook meer in een tijd van voortdurende optimalisatie en productiestreven dan een sportsessie die je zowel het verbranden van 800 calorieën belooft, als de ervaring van een feestje, allemaal op 45 minuten? Je kan tijdslots boeken op elk moment van de dag, en al met al ben je (inclusief ter plekke douchen) niet meer dan een uur kwijt. Sport wordt steeds meer bite-size aangeboden, zegt de Amerikaanse cultuurcriticus Jia Tolentino, omdat we het op die manier gemakkelijker ingepast krijgen in ons efficiënt ingericht leven. Sportlessen zoals spinning plaatst ze in de trend waar ook saladerestaurants, youtube-yoga en pokebowls in passen. Het zijn elementen van een gezonde levensstijl die we efficiënt in de rest van ons leven kunnen voegen. Op zo kort mogelijke tijd kunnen we zo optimaal mogelijk gezondheid consumeren. Tolentino schrijft dat de sportlessen je 'klaarstomen voor een hyper-versneld kapitalistisch leven.' Sporten is in die logica een investering in een productiever leven.

Dat efficiëntiestreven zie je ook in de gemiddelde gymzaal, of zelfs bij een korte hardloopsessie, waarbij je zelf kan kiezen hoe lang je precies sport. Maar spinning voegt daar nog iets aan toe. Spinning adverteert zich expliciet als afzien, maar dan in de vorm van fun. Alles in de studio – de opzwepende muziek, de donkere muren, de felgekleurde lichten – hint naar de ervaring van een ondergrondse nachtclub. Tijdens de les worden we aangemoedigd om dat plezier gezamenlijk te vocaliseren. Heel luid gillen en applaudisseren voor jezelf is deel van de ervaring. De trainster begint al voor de les met opzwepen, en ze houdt die opgewekte persona het hele uur vast.

De spinningtrainer begint al voor de les met opzwepen, en ze houdt die opgewekte persona het hele uur vast.

De positiviteit in de zaal werkt voor mij averechts. Ik heb sport vaak geassocieerd met straf. Wie sporten leuk vindt, bedreigt mijn logica, want als sport leuk is, telt het dan nog wel als sport? Maar de logica van sport als straf is vaak geworteld in fatshaming. Sport wordt boetedoening voor eten in de zoektocht naar het ideale lijf, in plaats van een manier om je goed in je vel te voelen. Als je die croissant eet, dan moet je achteraf wel zweten voor die calorieën.

Is het dan niet beter om sport positief in de markt te zetten, als iets fun, zoals spinningtrainers dat doen? Niet altijd. Sport als straf en sport als verplicht-kirren-van-plezier zijn tegengestelde ideeën die toch hetzelfde ideaal hooghouden: dat van sport als de belofte van een levensstijl. Beide opvattingen hechten zo veel belang aan die 45 minuten intensief bewegen (nu moet het gebeuren!) dat falen daar voelt als een falen in het leven. Hoe vaak begon ik al aan een nieuwe sport, kocht ik hippe sportkledij, overtuigd dat dit het moment zou zijn waarop ik that girl zou worden die uit vrije wil en met plezier twee keer per week een kwart marathon loopt. En telkens weer overvalt me de teleurstelling als ik het niet leuk vind, pauzeer, meer wandel dan loop, als het niet vanzelf gaat. Als ik het mantra van de spinningtrainer moet geloven, dan zegt mijn geworstel niet enkel iets over hoe ik sport ervaar, maar ook over hoe ik als mens in het leven sta. How you do anything is how you do everything, tenslotte.

Als ik mijn spinningtrainer moet geloven, dan zegt mijn geworstel niet enkel iets over hoe ik sport ervaar, maar ook over hoe ik als mens in het leven sta.

Sport als straf en sport als verplicht-kirren-van-plezier is een valse dichotomie, die beide een te zwaar gewicht zetten op de ervaring van beweging als een all or nothing moment. Beide versterken het idee dat ieder moment niet zomaar iets moet opleveren, maar zo veel mogelijk tegelijk moet opleveren: gezondheid, plezier, een fit lichaam, en dat alles in minder dan een uur. De opzwepende trainer moet dat werk voor je verlichten. Maar als totale optimalisatie het doel is, schiet je altijd tekort, opzweper of niet.

• column
• productiviteit
• spinning