Ministers die betrapt worden op manifeste leugens of belangenvermenging houden doorgaans de eer aan zichzelf, weliswaar meestal onder luidruchtige oppositiedruk en ondanks wanhopig tegenspartelen. Gehuld in pek en veren naar de uitgang, en zo hoort het. Een meer discutabele grond voor ontslag is het zogenaamde 'nemen van politieke verantwoordelijkheid'. Een desastreus falen van overheidsdiensten wordt bezworen door het opstappen van de bevoegde mandataris, ook al heeft die zelf de calamiteit in kwestie niet veroorzaakt. Het heeft wat weg van een mensenoffer om vergeving door oppositie en publieke opinie af te smeken.

Nu is bij Van Quickenborne de voorbije jaren ontslag nooit veraf geweest. De politiebonden waren meermaals vragende partij, en amper enkele maanden geleden kon hij maar nipt ontsnappen aan defenestratie door het parlement ervan te overtuigen dat hij gewoon een beroerd luchtgitarist is, en geen medeplichtige aan een dronken wildplassessie. Toen moeten opstappen zou nefast geweest zijn voor zijn carrière. Helemaal anders zit het bij het ontslag dat hij zelf, misschien net iets te gretig, nam nadat gebleken was dat flaters bij het parket een desastreuze rol gespeeld hadden in een terroristische aanslag in Brussel. Nog voor de oppositie iets kon zeggen of vragen kondigde Van Quickenborne in prime time aan dat hij 'zijn politieke verantwoordelijkheid genomen had'. Nu heeft ontslag wegens het nemen van politieke verantwoordelijkheid – in tegenstelling tot ontslag wegens leugens, belangenvermenging of puberale baldadigheid – iets moedigs en zelfopofferends. Eerder een spijtig accident de parcours dan een smet op het blazoen. Mooi meegenomen was dat Van Quickenborne nu geen rol meer hoeft te spelen in de verdere turbulenties rond de aanslag, en dat hij buiten beeld kan blijven in het weinig verheffende gekibbel dat de regering in pre-verkiezingstijd dreigt te teisteren. De timing zat ook goed: wat extra tijd voor verkiezingscampagnes zal hij goed kunnen gebruiken. En als hij burgemeester van Kortrijk wil blijven dan kan het ook geen kwaad om zijn mandaat daar nog even opnieuw op te nemen, in de hoop zijn populaire vervangster Ruth Vandenberghe te doen vergeten.

Vreemd dat vrijwel alle commentatoren zich haastten om eenstemmig te verklaren dat er 'uiteraard' geen andere optie was voor Van Quickenborne dan ontslag te geven. Was dat zo? Gewoon zijn werk doen, lijkt mij alvast een zeer te overwegen optie. De Vivaldi-regering blinkt niet uit in performantie, en dit ontslag zal de productiviteit niet ten goede komen. Van Quickenbornes partij, Open VLD, heeft er ook al geen deugd van gehad, want daar leidde de opvolgingskwestie tot een open oorlog en wie weet zelfs tot de ondergang. Is er dus iets of iemand gebaat bij dit ontslag, behalve misschien Van Quickenborne zelf? En wat is er dan precies zo politiek verantwoordelijk aan deze zaak?

Samenleving & Politiek, Jaargang 30, 2023, nr. 9 (november), pagina 80

• tot slot
• Van Quickenborne
• regering