Een jonge vrouw in Malta stuurt via Whatsapp naar een vriendin dat ze een abortus wil. Ergens anders, neemt een Palestijnse activist via Signal contact op met zijn advocaat. Hij vraagt haar hulp omdat hij slachtoffer werd van politie-agressie na een betoging die niet was aangevraagd, maar vreedzaam verliep. Op datzelfde moment waarschuwt een Kroatische sekswerker haar collega's via Telegram voor een klant die weigerde te betalen.

In bepaalde lidstaten van de EU kan hun communicatie gevaarlijk zijn. Restrictieve wetten omtrent abortus, het recht op protest of sekswerk, zorgen ervoor dat deze mensen niet zonder risico kunnen spreken of steun zoeken. Daarom is encryptie zo cruciaal: het garandeert dat enkel verzender en ontvanger toegang hebben tot de inhoud van privéberichten. Het beschermt ook het beroepsgeheim van bijvoorbeeld dokters en advocaten.

Dit recht op privacy staat nu door nieuwe EU wetgeving zwaar onder druk. De Chat Control, of officieel EU Child Sexual Abuse (CSA) Regulation die op 14 oktober voorligt in de EU-Raad, zou immers toestaan dat elke foto, bericht of bestand dat door een EU burger online verstuurd wordt, mag worden gescand door nationale autoriteiten. Na jaren aanslepen, ligt dit omstreden voorstel nu opnieuw op tafel.

Het opzet van de Chat Control is kindermisbruik bestrijden door analyses van privé-communicatie via AI-algoritmes. Dit is onrijmbaar met encryptie. Via versleuteling, ofwel encryptie, wordt tekst omgezet in gecodeerde taal. Dit is gangbaar voor de meeste van onze digitale gesprekken via mail, chat, en apps zoals Signal en WhatsApp. De wetgeving zou van tech platformen vereisen dat ze kwetsbaarheden inbouwen in hun codes. Overheden en politie krijgen zo een sleutel tot de deur van private chats. Ook die van dating apps en chat rooms van games. Voor je een bericht verstuurt, wordt het gescand, en pas daarna versleuteld.

Dit is niet enkel een tekstboek voorbeeld van massasurveillance, waarbij er ongericht en zonder directe aanleiding data verzameld wordt, het maakt ook devices algemeen kwetsbaar, voor spyware, voor hacks en attacks. Van zodra deze deur bij technologie wordt opengezet, zien we dat de toegang makkelijk wordt uitgebreid. Autoritaire regeringen wereldwijd kunnen, met de EU als voorbeeld, dit als hefboom hanteren om indringende surveillance verder uit te rollen.

Autoritaire regeringen wereldwijd kunnen, met de EU als voorbeeld, dit als hefboom hanteren om indringende surveillance verder uit te rollen.

Een jonge vrouw stuurt naar haar vriendin een nude. Er is wederzijdse toestemming en ze zijn wettelijk oud genoeg. Bij Chat control zou deze foto kunnen worden opgepikt, doorgestuurd naar Europol en onderzocht door de nationale politie. Haar ouders kunnen in dit proces worden gecontacteerd. Misschien weten zij niet dat hun dochter queer is. De veilige ruimte die er tussen de twee lovers bestond, is nu niet meer. Zelfs als de foto gemarkeerd wordt als onschuldig, mag de politie de gegevens van de verzender bewaren.

Dat kindermisbruik prioriteit is, wordt niet in twijfel getrokken. En dat er grenzen mogen getrokken worden aan privacy, ook niet. De vraag is welke methodes effectief zijn om kinderen online te beschermen? En hoe wordt ook hun recht op privacy beschermd? Wat organisaties on the ground zien, is dat kinderen vaker risico lopen bij mensen uit hun eigen vertrouwenskring, en minder door 'vreemden online'. Bij veel misbruik is er ook geen online component.

Middelen die in controle en algoritmes worden geïnvesteerd, gaan dan weer niet naar methodes die werken en niet intrusief zijn. Want wat werkt, zo zeggen sociaal werkers, is een hotline of een vertrouwenspersoon waar iemand bij terechtkan.

Of een foto of bericht als verdacht wordt beschouwd, zou afhankelijk kunnen worden van de moderatie door Big Tech-bedrijven.

Of een foto of bericht als verdacht wordt beschouwd, zou afhankelijk kunnen worden van de moderatie door Big Tech-bedrijven. Zij filteren en definiëren dan wat misbruik is. Sociaal werkers doen er jaren over om de kennis en ervaring op te bouwen om te onderscheiden wat wel en geen aanvaardbaar gedrag is, zelf voor hen blijft het soms moeilijk om een goede inschatting te maken. Deze complexe taak toevertrouwen aan AI is dan ook ultra goedgelovig in tech. Bovendien wordt hiermee een gevaarlijke weg van privatisering van wetshandhaving uitgestippeld.

Wie wel beschermd wordt, zijn veiligheidsdiensten en EU politici. In het voorstel dat nu op tafel ligt, vallen zij buiten de scope van de CSA Regulation.

Als we het het recht op vrijheid en veiligheid (artikel 6), eerbiediging van het privéleven (artikel 7), bescherming van persoonsgegevens (artikel 8) en vrijheid van meningsuiting (artikel 11) zoals geformuleerd in het EU-Handvest willen beschermen voor alle EU-burgers, moeten lidstaten op 14 oktober hun stem uitbrengen tégen het wetsvoorstel in de EU-Raad. Tot nu toe is de positie van België onzeker. Hoewel het publiek geluid is om tegen te stemmen, zouden er achter de schermen andere stemmen aan het woord zijn. Daarom is het urgent dat parlementsleden luisteren naar hoe onmisbaar encryptie is en inzien dat surveillance geen antwoord biedt. Als de Raad het voorstel goedkeurt, is het aan het Europees Parlement om onze privécommunicatie te beschermen.

Als de Raad het voorstel goedkeurt, is het aan het Europees Parlement om onze privécommunicatie te beschermen.

Een jonge vrouw in Brussel stuurt een foto naar een vriend. Een beweging komt op gang. Het recht op privacy van kinderen en volwassen wordt verdedigd door activisten, beleidsmakers en journalisten. Privacy wordt verkozen boven invasieve controle. De sleutels worden niet afgegeven. Het bericht blijft encrypted en is hier dus onzichtbaar.