We schrijven 1 januari 1994. Het Noord-Amerikaans Vrijhandelsakkoord (NAFTA) wordt van kracht. Door dit verdrag zal het gezamenlijke bezit van grond buiten de wet worden gesteld. Voor de inheemse bevolking van de deelstaat Chiapas (Zuidoost-Mexico) is dit de druppel die de emmer doet overlopen. Het Zapatistische Leger voor Nationale Bevrijding (EZLN) verklaart op dezelfde dag de oorlog aan de Mexicaanse regering door gewapenderhand een zestal steden in te nemen. De poëtische subcomandante Marcos noemt het een oorlog tegen het neoliberalisme.
Ondertussen zijn er bijna 10 jaar verlopen. De ‘lageintensiteitsoorlog’ is nog steeds niet afgelopen, hoewel de wapens van het EZLN zwijgen. Maar de inheemse bevolking kreeg tot op heden niet waar het recht op heeft, namelijk democratie en erkenning. Na een lange periode van stilte laten de Zapatisten op zaterdag 9 augustus 2003 opnieuw van zich horen. In het bijzijn van een multitude van overzeese activisten worden de ‘Goede Regeringen’ en de Caracoles feestelijk ingehuldigd in de naam van de Mensheid tegen het Neoliberalisme. De Caracoles zijn de vervangers van de voormalige Aguascalientes (plekken van democratisch overleg en legendarische ontmoetingsplaatsen van Zapatisten met (inter)nationale bezoekers en sympathisanten). Met de inhuldiging van de ‘Goede Regeringen’ wachten de Zapatistische gemeenschappen niet langer op de ‘Slechte Regering’ van President Fox om hun zelfbestuur, conform de geest en de letter van de in 1996 getekende maar nooit geratificeerde San Andres-akkoorden, daadwerkelijk in de praktijk om te zetten. Aan de ingang van de Caracol in het dorp Oventic verwelkomt de veelzeggende slogan ‘Hier beveelt het volk en gehoorzaamt de regering’ de massaal toegestroomde bezoekers…
In schril contrast met andere Latijns-Amerikaanse guerrillabewegingen, spreekt het EZLN een verfrissende, hoopgevende en creatieve taal, waarmee het sinds zijn verschijning de aandacht trekt van een mondiale linkerzijde die op dat moment flink op de dool was. Wanneer de Zapatisten stelden dat zij niet geïnteresseerd zijn in de machtsovername, maar integendeel de ruimte willen creëren waarin de maatschappij kan georganiseerd worden, verbaasden zij (en verbazen ze nog steeds) vriend en vijand. Ontegensprekelijk vormt de Zapatistische filosofie - met haar strijd voor één wereld die vele werelden bevat - nog steeds een uitdaging voor de ideeën en de praktijken van de brede linkerzijde en voor alle andere politieke bewegingen. We overdrijven niet wanneer we stellen dat het EZLN één van de grondleggers is van de andersglobalistische beweging, die in 1998 in het Amerikaanse Seattle ten tonele verschijnt.
In de tekst 'De revolutie heruitvinden' (Samenleving en politiek, 2003, nr.10 bijlage, pp.3-10) tracht John Holloway, auteur van onder andere Changing Society without Taking Power (2002) uit de doeken te doen wat er zo nieuw en uitdagend is aan de Zapatistische filosofie. Het stuk is een (partiële) vertaling van zijn hoofdstuk ‘Reinventing Revolution’ uit het boek Zapatista! (1998) waarvan hij samen met Eloína Peláez het redacteurschap op zich nam.
Peter Tom Jones 1
Noot
1/ Peter Tom Jones is Burgerlijk ingenieur milieukunde en Doctor in de materiaalkunde. Hij werkt als postdoctoraal onderzoeker aan de K.U.Leuven en is co-auteur van ¡Ya Basta!, Globalisering van onderop en Esperanza. Hij is ook actief binnen Attac.
andersglobalisme - Mexico
Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 10 bijlage (december), pagina 2
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.