Het is dit jaar exact 120 jaar geleden dat de Franse schrijver Emile Zola J'accuse publiceerde, het vlijmscherpe pamflet waarin hij de arrestatie van de onschuldige officier Alfred Dreyfus aanklaagde.

Met de tweejaarlijkse Emile Zola Prijs gaat 'Samenleving & Politiek' op zoek naar jonge onafhankelijke geesten met een scherpe pen die in zijn voetsporen willen treden.

De jury van deze editie denkt die ook gevonden te hebben.

SIGN OF TIMES

De Emile Zola Prijs is de voorbije edities een veerplank gebleken voor een aantal laureaten, die via de Prijs hun eerste schuchtere pasjes zetten als schrijver, de smaak te pakken kregen en nadien hun weg vonden in de journalistieke, academische of professionele wereld.

De Prijs is, met andere woorden, een aanwijzer. Niet alleen als detector van schrijftalent, evenzeer op het vlak van de onderwerpen die geëngageerde jongeren bezighouden. Elke editie legt de thema's bloot die jongeren bezig houden, en dat was deze keer niet anders. De Emile Zola Prijs als een sign of times, als het ware.

Daar waar de vorige editie na de aanslagen in Parijs de moslimterreur en hoe samen te leven de rode draad vormde in veel inzendingen, was dat dit jaar de impact van internet en sociale media op onze maatschappij, op onze denkbeelden en zelfs op onze democratie. De verblindende werking van de schijnbaar objectieve transparantie die op het web aanwezig is, kwam in verschillende invalshoeken aan bod. Het winnende essay van deze editie, bijvoorbeeld, verwerkt dit onderwerp het meest overtuigend en het meest verfijnd – zie verder.

In de vorige edities van de Emile Zola Prijs viel regelmatig een zeker pessimisme te ontwaren over het Avondland. Dat was deze keer minder het geval. Dat kan toeval zijn, maar het viel toch op: de jury las een aantal uitdagende ideeën, ja zelfs soms blauwdrukken over hoe het in de toekomst beter zou kunnen: een pleidooi voor transnationale partijen, voor coöperatieve projectontwikkelaars, voor groen rijden, … het passeerde allemaal de revue.

DE LAUREATEN

We horen steeds dat jongeren niet meer geëngageerd zijn, niet meer in de pen kruipen of niet langer verbonden zijn met de samenleving waarin ze leven. Larie, natuurlijk. Ook deze editie van de Emile Zola Prijs biedt tegengif voor deze riedel: bijna 30 jongeren kropen in de pen.

De jury mocht een aantal uitstekende inzendingen ontvangen, en wil de volgende bijdragen eervol vermelden: 'Over de zin en onzin van het concept identiteit in het tijdperk van de vloeibaarheid' van Dries Hiroux (een brief aan de identiteitsfetisjist), 'Het gemis van het socialisme' van Michiel Scheerlinck (een bijdrage van een socialist, of liever: iemand die socialist wil zijn), 'Never waste a good crisis' van Jasper Praet (over hoe de EU een kans inhoudt voor links), 'Plassen als basisrecht' van Ashley Vandekerckhove (dat doet denken aan een stuk van voormalig SamPol-hoofdredacteur en wijlen Koen Raes), 'Het probleem van de waarheid' Kobe Van Severen (over hoe we nooit over de wereld spreken vanuit een onbevlekte neutrale positie), 'Aandacht, aandacht' van Filip Zivkovic (over hoe we kampen met een tekort aan aandacht, niet aan informatie), 'Macht en misbruik in de 21ste eeuw: een oproep tot duurzame verontwaardiging' van Lisa De Roeck (het beste stuk dat de jury mocht lezen van de vele inzendingen over #metoo) en 'Nieuwjaarsbrief aan mijn stad' van Sander Verwerft (een oproep aan haar burgerbewegingen).

Voor de jury springen echter 3 teksten er bovenuit. Dit zijn de drie laureaten van de Emile Zola Prijs 2018:

Op 3 zet de jury: Diego Latruwe - 'Allez allez changez!'. Een aanklacht tegen de retrocultuur. De tekst legt haarfijn uit waarom mainstreamcultuur blijft teruggrijpen naar oude succesrecepten; en waarom we nood hebben aan meer creativiteit in de cultuur… maar zeker ook in de politiek.

Op 2 zet de jury: Pieter Velghe - 'Internet en sociale media: speelveld van democratie?'. Een goed uitgewerkt pleidooi voor meer kritische omgang met sociale media; de tekst wijst op misbruiken ervan en doet een oproep om eens goed over ons eigen sociale media gebruik na te denken.

Op 1 zet de jury: Gena Kagermanov - 'De Wandelaars van Calais'. De inzending met het grootste Emile Zola-gehalte. Een beheerst neergeschreven stuk over een kwestie die de auteur nauw aan het hart ligt: de jungle van Calais, vlak onder onze neus, maar toch ver in een uithoek van ons mentale bewustzijn.

Noot
1. De jury bestond deze editie uit: Karl Van den Broeck (Apache), Filip Rogiers (De Standaard), Yves Desmet (Humo), Ann Peuteman (Knack), Liesbeth Van Impe (Het Nieuwsblad) en SamPol-redactieleden Ferdi De Ville, Patrick Loobuyck, Anne Van Lancker, Els Keytsman. SamPol-hoofdredacteur Wim Vermeersch zat de jury voor.