De voorbije jaren was er veel te doen over het primaat van de politiek. De verkozenen des volks wilden weer alleen het beleid bepalen. Alleen zij krijgen immers, volgens zichzelf, een rechtstreeks mandaat van kiezers bij democratische verkiezingen. Velen beschouwden dit primaat als een regelrechte aanval tegen het middenveld: de bonte verzameling van sociaal-culturele organisaties, vakbonden, mutualiteiten, vormingsinstellingen, zelforganisaties, jeugdorganisaties en zoveel meer. Verhofstadt had eerder al het middenveld uitgespuwd, weer omarmd en doodgeknuffeld. Het middenveld reageerde en verenigde zich in een Staten Generaal en organiseerde op 7 december 2002 een ‘Dag van het middenveld’. Nu de komende maanden weer de race begint naar het mandaat van de kiezer stelt zich de vraag hoe het nu verder moet met het middenveld.
De maatschappelijke meerwaarde
Mark Elchardus en anderen hebben het wetenschappelijk aangetoond: in onze huidige koude ‘ik-maatschappij’ is het verenigingsleven broodnodig om voor de menselijke warmte te zorgen. Nu de tv de sociale contacten uitschakelt en politieke partijen eenvoudige kiezersverenigingen zijn geworden bieden diverse verenigingen nog een forum voor een goed gesprek, een debat, een actie, solidariteit en gezellig samenzijn.
Het middenveld draait op professionele krachten, maar werkt ook nog met veel vrijwilligers. Dit is een ander belangrijk aspect van het middenveld. In onze vermarkte samenleving waar nauwelijks nog iets voor niets kan gedaan worden, tonen vrijwilligers dat het wel kan.
Democratie is meer dan om de 4 jaar een stem uitbrengen. De organisaties van het middenveld geven een draagvlak aan de democratie. Via dienstverlening, belangenbehartiging, acties en het doorgeven van waarden zorgen zij, tussen twee verkiezingen in, voor het dagdagelijks in praktijk brengen van de democratie. Het zou dan ook een flater van formaat zijn indien de winnaars (of de verliezers) van de volgende verkiezingen het middenveld nog verder verketteren.
De socialisten en het middenveld
Socialisten hebben het moeilijk met het middenveld. Ze maken er deel van uit, maar zijn op hun hoede. Het middenveld is voor hen de christelijke zuil, die de rest verplettert. Het middenveld steunen is dus de christelijke zuil steunen.
Was de verzuilde samenleving niet achterhaald? De socialistische mutualiteit koos, niet toevallig, resoluut voor de Staten generaal van het middenveld. Het Vlaams ABVV volgde erg schoorvoetend. Andere socialistische organisaties gaven niet thuis. Ook na de ‘Dag’, die een relatief succes kende (bij het middenveld telt niet alleen het aantal deelnemers, maar ook de kwaliteit van de activiteiten) gingen stemmen op om het initiatief niet langer te steunen. Het zou opnieuw een flater van formaat zijn om als socialistische beweging de banden met het middenveld door te knippen.
Het middenveld vernieuwen en verruimen
Er ontstaan voortdurend nieuwe verenigingen in Vlaanderen. Het is een vorm van rijkdom dat Vlaamse mensen zich nog steeds willen organiseren. Ook nieuwe bewegingen organiseren zich: de andersglobalisten, ecologische bewegingen, de holebibeweging. Ze horen onmiskenbaar thuis op het middenveld. Misschien zijn ze zelf soms bang van een formele erkenning en weigeren ze principieel elke overheidssteun voor hun werking. Toch beantwoorden ze aan de basisvoorwaarden van organisaties in het middenveld.
De jongste weken en maanden laaide het debat over de integratie van allochtonen hoog op. Ook voor de allochtonen moet er ruimte gemaakt worden op het middenveld. Belangrijke emancipatiebewegingen hebben hun strijd gevoerd vanuit het middenveld. Deze strijd werd later bekroond met politieke erkenning. Een uitgelezen kans voor allochtonen om hun plaats in onze samenleving op te eisen.
De nieuwe decreten bieden kansen
De komende maanden worden de decreten op het sociaal cultureel werk grondig gewijzigd. De overheid verlaat het kwantitatief denken: aantal activiteiten, aantal uren, aantal deelnemers. In de plaats worden er strenge kwaliteitseisen gesteld. Terecht. Ook in het middenveld is de kwaliteit van de werking belangrijk.
De overheid zal de erkende organisaties van het middenveld dwingen om een beleidsplan op te stellen. Daarbij moeten de basisprincipes van beleidsplanning worden gevolgd. Het vormt een enorme uitdaging voor de mensen van het middenveld om op deze nieuwe regels in te spelen. Als ze dit correct en degelijk doen dan komt het middenveld er ongetwijfeld versterkt uit.
Kan het middenveld de samenleving verzoeten?
De komende weken barst de verkiezingscampagne los. Steeds meer zullen politici willen scoren, de media halen en in beeld willen komen. Televoting zal de echte stemming vaak voorafgaan. Zelfs het, overigens uitstekende, duidingsprogramma De zevende dag bezondigt zich al aan televoting in de studio.
Iedereen houdt zijn hart vast en vreest dat het allochtonenthema of de verzuring in de samenleving de verkiezingscampagne zal bepalen. De vraag is echter niet of de verzuring het verkiezingsthema wordt of niet, maar of het niet dringend nodig is om de samenleving te verzoeten. Wie kan dat realiseren? Het is waarschijnlijk een heel moeilijke opdracht. Maar als er al organisaties of mensen in staat zijn om het doen, dan zijn het zeker de organisaties van het middenveld. Alleen al daarom moeten we de komende maanden kiezen voor het middenveld.
Mil Kooyman
Algemeen Gewestelijk Secretaris ABVV-Scheldeland
edito - middenveld - verkiezingen
Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 1 (januari), pagina 1 tot 2
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.