Vanuit een bezorgdheid om iets te ondernemen voor de werkgelegenheid van allochtone jongeren en arbeidsgehandicapten vroegen de interprofessionele onderhandelaars aan de federale regering om deze groepen dubbel te laten tellen voor het invullen van de startbanenverplichting. De federale overheid heeft weinig of geen instrumenten om een (werkgelegenheid)beleid te voeren. Ofwel moet men quota’s invoeren (voorstel van minister Vandelanotte), ofwel moet men in bestaande federale maatregelen de aanwerving van mensen in deze groepen stimuleren (minister Onkelinx). Deze maatregel is dus zeker niet de best mogelijke.
De reactie van vakbondsmilitanten, vooral in Wallonië, was dat de ene discriminatie met een andere werd bestreden.

Zijn vakbondsmilitanten racisten? Het heeft niet langer zin om het te ontkennen. In de vakbonden zitten ook racisten. Niet alleen, zoals Robert Voorhamme, ooit zei, omdat ze een weerspiegeling zijn van de samenleving. Meer en meer rukt het racisme op in vakbondskringen: ook in de vorming, ook in de bedrijven, ook in vakbondsbesturen. Daarbij is het verontrustend om vast te stellen dat de schaamte (van racisten) voorbij is. De fase van de racistische grappen is voorbij. Het racisme komt meer en meer openlijk naar boven. Gelukkig is dit geen algemene tendens, maar het is aanwezig met zijn onaanvaardbare uitwassen. Onlangs vernielden de havenarbeiders tijdens hun actie de ramen van allochtone winkels.

Een zoektocht naar oorzaken. Het is niet eenvoudig om te achterhalen waarom het racisme in de vakbond toeneemt. Men zou er zich weer kunnen van afmaken door te verwijzen naar het toenemend racisme in de samenleving. Er is meer aan de hand. Ligt het aan de reflexen ‘eigen bedrijf, eigen sector eerst’? Heeft het te maken met de stijl van sommige vakbondsacties? Heeft het te maken met de stelling dat vakbondsleden weliswaar links denken als het over de basistegenstelling arbeid-kapitaal gaat, maar rechts tot uiterst rechts denken als het over andere maatschappelijke thema’s (milieu, onderwijs, interculturaliteit) gaat? Een grondige interne analyse dringt zich in elk geval op.

Hoe reageren? Racisme mogen we niet dulden. Nooit en nergens. Toch krijgen vakbondsafgevaardigden met het hart op de goede plaats het moeilijker en moeilijker. Vorming alleen volstaat niet meer. Een doorgedreven training om te leren omgaan met de diverse vormen van racisme is aangewezen.

De feitelijke ontmaskering van uiterst rechts moet onverminderd worden verder gezet. Maar met rationele argumenten alleen kunnen we het tij niet keren. We moeten ook leren omgaan met de subjectieve gevoelens van onveiligheid en de onredelijke emotionele reacties. Vooral senioren, ook in het ABVV, zijn bijzonder gevoelig hiervoor. We moeten als vakbond zelf de integratie van allochtonen realiseren. Allochtone leden, allochtone militanten, wanneer de eerste allochtone beroepssecretaris? Eind dit jaar wordt de campagne voor de sociale verkiezingen weer gestart. Het zal een uitdaging van formaat zijn om allochtonen op de kandidatenlijsten van het ABVV te krijgen. Bij sociale verkiezingen hebben alle allochtonen tenminste stemrecht. Het stemrecht voor migranten is een feitelijke, maar ook psychologische onmisbare sleutel om allochtonen hun zeg te geven. Het ABVV en alle progressieve politieke partijen moeten van het stemrecht voor migranten bij de volgende regeringsonderhandelingen een breekpunt maken.

Minder racisme, meer diversiteit. Onze benadering van het racisme moet veranderen. Het gaat niet alleen om haatgevoelens tegenover migranten, het gaat om het niet aanvaarden van diversiteit in de samenleving. Die diversiteit in verdraagzaamheid aanvaarden en beschouwen als een rijkdom in plaats van een bedreiging zou ons een stuk verder helpen. De vakbond moet van het realiseren van diversiteit op de werkplek een absolute prioriteit maken. De diversiteitsconsulenten die minister Landuyt ons daarvoor ter beschikking stelt moeten we dan ook hiervoor inzetten.

Mil Kooyman
Redactielid en Gewestelijk Secretaris ABVV-Scheldeland

vakbond - racisme - discriminatie

Samenleving & Politiek, Jaargang 10, 2003, nr. 2 (februari), pagina 43 tot 44

• discriminatie
• racisme
• vakbond