Het jaar 2005 zal in mijn herinnering blijven als het jaar van het generatiepact, het vertrek van Steve Stevaert als voorzitter van de sp.a, het jaar dat AIDS meer vrouwelijk en arm werd, het jaar van de natuurrampen en de oorlog in Irak, de toenemende kloof tussen rijk en arm, en de waanzin van een Pakistaanse vader die zijn 4 dochters ombracht omdat de oudste trouwde uit liefde en niet met de man die haar opgedrongen werd...een schande voor de familie!

Goed nieuws in eigen land is dat er meer kinderen geboren worden, wat een zegen is voor een samenleving waar grijs stilaan de hoofdkleur wordt. Maar het kan beter, met meer faciliteiten voor werkende moeders (en vaders) met kleine kinderen, en meer ondersteuning voor vrouwen die carrière en gezin willen combineren. België scoort immers slecht in de rubriek vrouwen aan de top en niet omdat er geen vrouwelijk talent is. Integendeel, meisjes studeren dikwijls beter dan jongens. Niet omdat ze het werk of de verantwoordelijkheid niet aankunnen. Integendeel, vrouwen werken doorgaans hard en zijn betere ‘combinards’ dan mannen. Maar wel omdat vrouwen belangrijke carrièrekansen zien voorbij gaan op het ogenblik dat de kinderen klein zijn en het thuisfront veel aandacht vraagt. Moet er dan positief worden gediscrimineerd? Dat kan geen kwaad van tijd tot tijd, maar belangrijk is dat de kritische massa van bekwame vrouwen toeneemt, de rest volgt vanzelf. Hiervoor is wel een beleid met visie nodig, een aantal maatregelen om vrouwen te ondersteunen op de arbeidsmarkt. De dolle mina’s hebben stilaan de pensioenleeftijd bereikt maar het werk is niet af en moet verder worden gezet door de huidige generatie jonge vrouwen. We kunnen op dit gebied veel leren van onze Scandinavische buren, wiens model veel vrouw- en kindvriendelijker is. Ze hebben trouwens ook een aantal interessante strategieën wat de eindeloopbaan betreft, zonder wettelijk bepaalde pensioenleeftijd maar waar de werknemer eventueel kan blijven verder werken, ook lang na de 65 jaar, en eerder uitstappen indien nodig.

Terug naar de kindjes: bij ons is de boodschap meer kinderen, en liefst op iets jongere leeftijd want de gemiddelde leeftijd bij de eerste bevalling is dichtbij de 30 jaar, met alle gevolgen voor de vruchtbaarheid en de afloop van de zwangerschap. In ontwikkelingslanden stelt zich meestal het tegengestelde probleem, met teveel monden te voeden o.a. als gevolg van de lagere sociale status van de vrouw en haar economische afhankelijkheid van de man, maar ook van de beperkte toegang tot de gezondheidssector en contraceptie. Niet alleen HIV/AIDS is dit jaar vervrouwelijkt, ook andere ziekten in combinatie met biologische, maatschappelijke en sociale factoren resulteren in meer armoede en een tweederangspositie voor vrouwen en meisjes. Een vaccin tegen HIV kan miljoenen levens redden, maar is lang nog niet voor volgend jaar...Ondertussen moeten we ijverig verder zoeken naar middelen ter preventie en bescherming tegen bepaalde ziekten en vooral ook tegen sociale ongelijkheid en armoede. Hiertegen is geen medicijn bestand, maar is eerder een injectie tegen onverschilligheid en egoïsme nodig. Er moet ook iets gebeuren tegen de stille tragedie van moedersterfte, waarbij meer dan 1000 vrouwen per jaar het ‘leven schenken’ met hun eigen leven bekopen. Dit terwijl met eenvoudige middelen heel wat ellende kan voorkomen worden.

In de VS resulteert de catastrofale invloed van de Bush-administratie op de reproductieve gezondheid resulteert in een lager gebruik van de gezondheidsvoorzieningen en meer moeite om aan contraceptiva en condooms te geraken, en dit ten tijde van HIV/AIDS.
Maar ook in het rijke Vlaanderen kan de gezondheidszorg beter met meer aandacht voor preventieve gezondheid en een beter gebruik van de beschikbare middelen. Goed nieuws is dat er vooruitgang geboekt wordt in de strijd tegen de medicalisering van natuurlijke processen zoals geboren worden, oud worden en doodgaan. Een belangrijke uitdaging voor de volgende jaren is de kwaliteit van ons gezondheidssysteem te bewaren en de kostenefficiëntie te verbeteren met de huisarts in de centrale positie.

De natuurrampen hebben ons doen stilstaan bij de onmacht van de mens en de ondraaglijke gevolgen ervan vooral voor de armen en de zwakkeren in de samenleving. Deze zijn de eerste slachtoffers van oorlog en natuurrampen. Het werd nog maar eens pijnlijk duidelijk dat ook rijke maatschappijen zoals die in de VS niet in staat zijn hun eigen, vooral arme en zwarte medemens voldoende veiligheid te bieden. Of om met een ‘stevaertisme’ af te sluiten: verwondering, verontwaardiging en verandering zijn de levensnoodzakelijke vereisten om de solidariteit en het streven naar een betere wereld voor allen gestalte te geven.

Een gelukkig 2006!

Marleen Temmerman
Hoogleraar gynaecologie-verloskunde UGent

nieuwjaarsbrief - vrouwen

Samenleving & Politiek, Jaargang 13, 2006, nr. 1 (januari), pagina 19 tot 20

• vrouwen
• nieuwjaarsbrief