Sept cent millions de chinois
Et moi, et moi, et moi
Avec ma vie, mon petit chez-moi
Mon mal de tête, mon point au foie
J’y pense et puis j’oublie
C’est la vie, c’est la vie

zong Jacques Dutronc in 1966, 40 jaar geleden. Nu een woordenmelodie in het collectief geheugen van radio1-luisteraars op vrijdagmorgen 29 december 2006. Vandaag schrijf ik waarvoor ik met de nodige aarzeling toestemde: ‘een persoonlijke (terug)blik op 2006/07 vanuit mijn ethisch maatschappelijk engagement en universitaire achtergrond’. Ik ken Sampol niet. G\* Dat is jammer, als universal scientist die ik wil zijn. Het is meteen mijn eerste wens. Mens, hou je toch niet zo bezig met je eigen vakje en kijk naar wat rond jou gebeurt en zich aanbiedt.

|

G\* staat voor Gedachtesprong, Grimmig gegrinnik, Grapje, Goed gezelschap, G-toets van Richard Minne...

|

Ik ben geen politicoloog maar leef wel samen, apart. Vier zonen op deze wereld aangebracht. Eén op de vier had statistisch een Chinees moeten zijn, een ander vierde homo, meer dan twee op vier een vrouw. De wereld is onvoorspelbaar, de mens maakbaar.
Op nieuwjaarsdag 2007 zullen er zowat 6,6 miljard mensen op de aardbol leven. ‘Om precies te zijn, zullen wij op 1 januari met 6.589.115.982 zijn’, meldt de Deutsche Stiftung Weltbevölkerung. G\* Hield men rekening met het uitstel van de zwangere, werkende Duitse vrouwen om te bevallen in 2007 vanwege het oudergeld, moedergeld en verhoogde kinderbijslag? De wereldbevolking zal op 100 jaar tijd zo goed als verviervoudigd zijn. Volgens berekeningen bereiken we over zes jaar de mijlpaal van 7 miljard. Vandaag zijn ontwikkelingslanden verantwoordelijk voor 98 procent van de bevolkings ‘aanwas’.
Statistisch gezien komen er elke seconde 2,6 kinderen ter wereld. G\* Wie herinnert er zich nog dat nieuwjaarsdag 2006 één schrikkelseconde langer duurde? Meer dan 80 miljoen nieuwe mensen per jaar. G\* Welgekomen en een gelukkig gregoriaans christelijk nieuwe jaar. Ongeveer 2,3 miljoen baby’s komen in de laatste maanden van de zwangerschap dood ter wereld. Bovendien sterven jaarlijks meer dan vier miljoen baby’s in de eerste dagen van hun leven. Vóór het vijfde jaar, de ingebouwde definitieleeftijd van kindersterfte, sterven er elk jaar nog steeds 10,6 miljoen kinderen. G\* Hoeveel inwoners telt België ? (en Vlaanderen na de staatshervorming?) Van elke 100 kinderen die sterven voor ze de leeftijd van vijf jaar bereiken, is er slechts één (1) uit de industrielanden. Een studie in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) wees uit dat men twee derde van de kindersterfte met eenvoudige middelen kan voorkomen. Voor het merendeel gaat het om preventieve of genezende interventies waarvoor geen ziekenhuizen, gespecialiseerde geneesmiddelen of medische spitstechnologie nodig zijn. De oorzaak van die ziekten: economische belangen, politieke machtsverhoudingen en culturele gebruiken.
China telt 1,316 miljard mensen, wat neerkomt op ongeveer 20% van de wereldbevolking. Het nieuwe jaar 4704 (het jaar van het varken) begint op 18 februari, dus het cijfer na de komma is nog niet zo exact. G\* Voor het jaar van de dolfijn moet je bij de Verenigde Naties zijn.

J’y pense et puis j’oublie
C’est la vie, c’est la vie

Het aantal geboorten stijgt het derde jaar op rij, triomferen Kind en Gezin en met hen de media op 5 september 2006. Vorig jaar werden er in ons land 117.799 kinderen geboren, zo blijkt uit statistische gegevens die de FOD Economie publiceerde. Zo’n 2861 meer jongens dan meisjes. De totale bevolking in 2005 kwam daarmee uit op 10.511.38. Hoewel het aantal geboorten de jongste jaren opnieuw toeneemt, blijft het cijfer van 2005 een flink eind onder het aantal geboorten van de babyboomers. G\* De generatie die geen oorlog kende, zijn cholesterolremmers wil terugbetaald krijgen en alleen maar tijd heeft voor de kleinkinderen als men niet in het wellness center of in het buitenland vertoeft? De generatie die het favoriete aandeel voor 2007 koopt: Omega Pharma, de producent van overbodige OTC producten met reclamespots op TV en vanaf 2007 ook vrij verkoopbaar via Internet. Het laatste paradepaardje voor de eindejaarsfeesten was de Fat Control Calori Reducer met orale insuline.
Op lange termijn bekeken, is er alleen in het Brusselse gewest sprake van meer geboorten. G\* Het geboorteaantal in Brussel komt overeen met de bevolkingsaangroei in Montenegro en betekent dus een stimulans om het hoofdstedelijke gewest onafhankelijk te verklaren in juni 2007. Het opnieuw groeiende geboortecijfer is bijna uitsluitend aan niet-Belgische vrouwen toe te schrijven. In 1998 werden per 1.000 Belgische vrouwen tussen 15 en 49 jaar gemiddeld 41,6 kinderen geboren. In 2004 daalde dat tot gemiddeld 41,3 kinderen. Bij de Turkse en de Marokkaanse vrouwen steeg het aantal respectievelijk van 100,6 naar 130,3 kinderen en van 119,1 naar 168,4 kinderen per duizend vrouwen. Uit kansarmoede-onderzoek blijkt dat arme gezinnen een veel hoger risico lopen op kindersterfte. Heeft de moeder geen beroep, dan loopt ze dubbel zoveel kans om een jong kind te verliezen. Zijn beide ouders werkloos, of is de vader onbekend, dan bestaat er drie tot vier keer meer risico.
Het aantal kinderen per vrouw stijgt van 1,5 naar 1,6 kinderen. ‘Om de bevolking op peil te houden, zou elke vrouw twee kinderen moeten baren’, zegt een wetenschapper van dienst. G\* Dank u voor deze inlichtingen. Er is dus nog toekomst voor in-vitroconceptie. De terugbetaling ervan in 2006 is wel degelijk een verantwoorde solidaire uitgave. Een volledige terugbetaling is er nu ook voor screening van Downsyndroom en abortus tot 14 weken.
In China heeft men het ‘recht’ slechts één kind te hebben. Volgens het staatspersbureau Xinhua stelde premier Wen Jiabao dat het één-kind-beleid cruciaal is voor de ontwikkeling van China. Men wil de strikte geboortepolitiek behouden op het grote Chinese platteland. De overheid zal daar dan ook flink investeren in sociale voorzieningen, aldus Wen. Van de 1,3 miljard Chinezen wonen er 800 miljoen op het platteland. Kinderen, vooral jongens, worden daar gezien als een noodzaak om op de oude dag niet zonder inkomen of zorg te zitten. G\* En ze leefden nog lang en gelukkig. Wij hebben het Zilverfonds. Vanaf 2007 zou de financiering met uitzonderlijke ontvangsten plaats maken voor een structurele financiering. Langetermijndenken voor de babyboomers die te lang willen leven? Anticiperen op de uitgestelde dood?

J’y pense et puis j’oublie
C’est la vie, c’est la vie

Drie jaar geleden was Peter Piot de laatste challenger van de in mei 2006 plots overleden Zuid-Koreaan Lee Jong-wook voor de functie van directeur-generaal van de WGO. Algemeen werd aangenomen dat de vertroebelde relatie tussen België en de Verenigde Staten, naar aanleiding van de klacht die hier werd ingediend tegen onder meer Donald Rumsfeld, ervoor zorgde dat Piot niet de eerste Belg aan het hoofd van de WGO werd. G\* Bye bye Rumsfeld. Belgium, welcome to the club of security of the United Nations. Piot werd ook nu niet verkozen, wel Margaret Chan, uit China. Zij is de eerste Chinese burger op een hoge post in de VN, en ook de eerste vrouw. G\* Ze krijgt welgeteld zeven lijntjes Belga-aandacht in de Standaard en De Morgen. De overleden WGO-directeur wilde beoordeeld worden op zijn aanpak van AIDS. Piot indachtig weten we hoe belangrijk dit is. Maar Chan gaat verder. Ze wenst dat de WGO beoordeeld wordt op de impact die de organisatie heeft op de gezondheid van de mensen in Afrika en van de vrouwen over de hele wereld. Uit haar toespraak bij haar aanstelling onthouden we: ‘Alle landen en alle mensen zijn even belangrijk. De WGO is een gezondheidsorganisatie voor de hele wereld. We zetten ons in voor de gezondheid van alle mensen, overal. Heel wat Afrikaanse landen moeten hun sociale zekerheid heropbouwen. Centraal-Azië en Oost-Europa zitten in volle overgang van een plan- naar een markteconomie. Die landen hebben steun nodig van de WGO. Ze willen garanties dat billijke en toegankelijke eerstelijnszorg niet in het gedrang komt. Niet alle problemen waar de WGO mee te maken krijgt, bij haar inspanningen om de gezondheid te verbeteren, zijn wetenschappelijk onderzocht, of geven hun geheimen bloot onder een microscoop. U weet wel wat ik bedoel: gebrek aan middelen en te weinig politiek engagement. Dat zijn vaak de echte killers.’ Op 4 januari 2007 start zij. Ik wens haar veel succes. G\* Is het kankerdilemma alleen maar een probleem voor geïndustrialiseerde landen? Een behandeling met hercepitine voor een (welvaarts?)kanker kost evenveel als de nodige vaccins om polio uit te roeien. En toch is het ook mijn wens voor 2007 dat hercepitine binnen een transparant systeem terugbetaald wordt en toegankelijk is voor iedereen. Niet alleen op basis van wetenschappelijke kennis en rationele besluitvorming, maar ook vanuit een solidaire ideologie, overtuiging en engagement. Met hercepitine heb je vijftien kankerpatiënten nodig om één te redden (the Number Needed to Treat, een meestal bewust vergeten getal in de wereld van commerciële medische firma’s). Met borstkankerscreening heb je duizend vrouwen nodig gedurende tien jaar.

Het jaar 2007 is ‘het Europees Jaar van gelijke kansen voor iedereen’. Ik hoop voor heel de wereld. Maar dan wel gelijke kansen die geen ‘eigen schuld’ impliceren als je die ‘kansen’ als individu niet kan waarmaken. Als gelijke kansen (het gelijkheidsideaal indachtig) inderdaad het recht op gelijke behandeling kan betekenen, dan blijft er hoop om de discriminatie de wereld uit te helpen.

‘Geluk overvalt je en duurt vaak maar enkele seconden. Het ligt veelal in kleine dingen. Geniet ervan’, zei Robert Long nog dit jaar met een duivels genoegen. _G\* Een klaproos langs de weg, die er gisteren niet bloeide, en morgen? _

J’y pense et je jouis.

Marc Cosyns
Huisarts en staflid vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg (UGent)

filosofie - gezin

Samenleving & Politiek, Jaargang 14, 2007, nr. 1 (januari), pagina 40 tot 42

• nieuwjaarsbrief
• filosofie
• gezin