Maar weinig allochtone vrouwen die het slachtoffer zijn van partnergeweld vinden de weg naar het Onthaal- en Begeleidingsteam of naar de Cel Partnergeweld van het centrum algemeen welzijnswerk (CAW) Artevelde in Gent. In het Vluchthuis daarentegen zijn allochtone vrouwen oververtegenwoordigd. Blijkbaar zijn de vrouwen niet vertrouwd met preventieve en minder ingrijpende vormen van hulp- en dienstverlening. CAW Artevelde wilde daar iets aan doen. Want hoe sneller de vrouwen aan de alarmbel trekken, hoe meer kans er is om escalatie van geweld te voorkomen. Het CAW riep de hulp in van integratiecentrum Intercultureel Netwerk Gent (ING) vzw. Samen ontwikkelden ze een methodiek om etnisch-culturele minderheden te informeren over de verschillende vormen van hulpverlening: Groep Informatie Proces, kortweg GRIP.

VORMING

De twee organisaties probeerden de methodiek uit in het project Twee helften van een appel¹, een vormingsreeks waarin Turkse vrouwen ingelicht worden over de hulp- en dienstverlening en de kans krijgen om te praten over hun relatie. Emke Dierickx, medewerker van ING vzw vertelt: ‘De GRIP-methode houdt rekening met specifieke behoeften van de vrouwen. Ze zijn op zoek naar toegankelijke informatie, verlangen een veilige omgeving. En ze willen graag ervaringen uitwisselen met gelijkgezinden en gevoelige thema’s bespreken in hun eigen taal. We willen de vrouwen niet alleen informeren, maar ook versterken zodat ze weer ‘grip’ krijgen op hun leven’.²

PRAKTIJKMENSEN

Hulpverleners van het CAW zelf lichten de werking van de dienst toe. Een bewuste keuze, want zij hebben de meeste voeling met de problematiek en kunnen vanuit hun ervaringen inspelen op vragen uit de groep. In één van de sessies stelt Jef Slootmaeckers, medewerker van CAW Artevelde, het vluchthuis voor. ‘Het was een openbaring, zowel voor de vrouwen als voor mezelf. De deelnemers hoorden voor het eerst dat je niet per se naar een vluchthuis moet gaan. Maar dat je ook samen met je partner begeleiding kan krijgen en dat je als koppel samen kan werken aan een oplossing. De mogelijkheden van de hulpverlening zijn niet gekend.’
Veel vrouwen hebben een negatief beeld over de hulpverlening. Ze denken dat allochtonen er niet terecht kunnen of ze durven er geen beroep op doen uit angst voor roddels. Jef begreep al snel waarom: ‘Mijn mond viel open toen ik sommige uitspraken van vrouwen hoorde: ‘Het vluchthuis is een bordeel’ of ‘Hulpverleners helpen niet bij relatieproblemen, want ze krijgen een bonus per echtscheiding’. Er bestaan enorm veel vooroordelen. Hulpverleners mogen nog zo gedreven zijn, oog hebben voor diversiteit en tolken inschakelen. Als je organisatie zo’n negatief imago heeft, bereik je de doelgroep nooit.’ ‘Dankzij de interactieve sessies met praktijkmensen konden we een groot deel van de vooroordelen doorbreken’, vult Dierickx aan. ‘Door de hulpverlening een gezicht te geven, kregen de vrouwen meer vertrouwen in de professionaliteit van het CAW.’

ZORGVULDIG REKRUTEREN

De medewerking van praktijkmensen verklaart voor een deel het succes van het project. Ook de zorg waarmee ING vzw de deelnemers rekruteerde droeg bij tot het welslagen. Via brugfiguren op school of in wijkgezondheidscentra komt het integratiecentrum terecht bij mogelijke kandidaten. Vervolgens gaat ING vzw op huisbezoek voor een uitgebreid gesprek. Het woord ‘partnergeweld’ wordt niet gebruikt in de gesprekken. Wel wordt er gesproken over relaties en over het gezinsleven. Het is vaak heel erg aftasten. Maar het loonde, vertelt Slootmaeckers. ‘Je voelde dat iedereen met een verhaal zat en dat de info hen raakte. Er was ook ruimte om het over persoonlijke ervaringen te hebben. Daar zit de kern van de methodiek: tijdens de sessie werk je drempels weg, begin je eigenlijk al een beetje een hulpverleningsgesprek. De omkadering, de rekrutering, het wordt allemaal erg zorgvuldig aangepakt. Dat vraagt tijd, maar het zorgt ervoor dat mensen zich veilig voelen in de groep. Alleen zo behaal je resultaten.’

GOEDE SAMENWERKING

Over hun samenwerking zijn beide partners erg te spreken. ‘CAW Artevelde en ING vzw hebben het samen bedacht en samen uitgewerkt. We deelden onze expertise van begin tot einde’, vertelt Dierickx. ‘En het is nog niet gedaan’, vult Slootmaeckers aan. ‘Wat doen we bijvoorbeeld met de mannen? Hoe maken we ook voor hen de hulpverlening minder bedreigend? Kansen en uitdagingen genoeg voor ING vzw en CAW Artevelde.’
Eén ding is zeker: als in een volgend project de aandacht voor interactie en zorg weer centraal staat, is Jef Slootmaeckers weer van de partij. ‘De interactie met de deelnemers tijdens de sessie was zo verrijkend’, vertelt hij, nog steeds onder de indruk. ‘Werken met die wederkerigheid en net daaruit dingen leren als hulpverlener, maakte het project absoluut de moeite. Het was bovendien prachtig om te zien wat je bereikt als je alles op het gemak en met veel zorg doet.’
Op 20 oktober 2008 organiseerden CAW Artevelde en ING vzw een studievoormiddag waarop de GRIP-methodiek werd voorgesteld. De organisaties gingen dieper in op de samenwerking tussen de minderhedensector en het algemeen welzijnswerk om moeilijk bereikbare groepen te informeren en te versterken. Het is immers de bedoeling dat andere welzijnsorganisaties zelf aan de slag gaan met deze methodiek om moeilijk bereikbare groepen te sensibiliseren rond gevoelige onderwerpen. Dat kan het duurzame karakter ervan alleen maar bevorderen.

HET SUCCES VAN GRIP IN 6 STAPPEN

1. Zorgvuldige opbouw van de sessies Informatieve momenten en intensieve groepsgesprekken wisselen elkaar af.
2. Goede omkadering Voor elke sessie wordt een expert uitgenodigd. Een vaste tolk zorgt voor een professionele vertaling. Een medewerker van het CAW of ING vzw leidt het gesprek. Een sleutelfiguur uit de gemeenschap houdt de groepsdynamiek in het oog.
3. Rustig de tijd nemen Elke sessie begint met een verzorgd onthaal. De deelnemers hebben tijd om hun kinderen achter te laten bij de kinderopvang, sociale contacten te leggen en ontspannen te beginnen.
4. Zorg voor de deelnemers De sessie begint op een gezellige, huiselijke manier. Zo wordt er bijvoorbeeld voor een ontbijtje gezorgd als de sessie in de voormiddag plaatsvindt. De deelnemers voelen zich op hun gemak. De groepssfeer vaart er wel bij.
5. Een veilige groep Er zijn duidelijke afspraken. De deelnemers weten dat ze hun mening kunnen geven en dat ze met vertrouwen en respect behandeld worden. Ze respecteren elkaars verhaal. De dingen die ze horen zijn vertrouwelijk.
6. Veel interactie Een spreker krijgt het woord. Daarop is er volop ruimte voor vragen, reacties of feedback.

De voorbije jaren staat preventie en bemiddeling bij huiselijk geweld hoog op de agenda bij verschillende diensten. Het is een prioritair beleidsthema. Verschillende diensten hanteren verschillende methodieken om dit fenomeen in te dijken. Met GRIP willen CAW Artevelde en ING vzw hieraan een steentje bijdragen.

Els Peeters ³
Intercultureel Netwerk Gent

Noten
1/ Twee helften van een appel verwijst naar het Turkse spreekwoord elmanin ike yarisi. De appel symboliseert de gelijkwaardigheid van man en vrouw. Als je een appel in tweeën snijdt, krijg je twee stukken: de man en de vrouw. Ze lijken op elkaar. Ze zijn gelijkwaardig, maar niet helemaal gelijk.
2/ De methodiek wordt beschreven in de publicatie GRIP. Werken rond delicate thema’s met kwetsbare allochtone doelgroepen. Je kan het boekje downloaden (http://www.kruispuntmi.be/uploadedFiles/VMC\_Toolbox/Methodieken/Welzijn/GRIP/grip.pdf)
3/ Dit artikel is gebaseerd op het artikel van Els Peeters uit Divers (december 2008), het tijdschrift van het Vlaams Minderhedencentrum.

Samenleving & Politiek, Jaargang 16, 2009, nr. 6 (juni), pagina 49 tot 51

• project in de kijker
• Twee helften van een appel