DE INZENDINGEN

Twijfels rond de eigen (Marokkaanse) nationaliteit, de nutteloosheid van de discussie rond religieuze symbolen en een pleidooi tegen een enge invulling van de Vlaamse identiteit: dat zijn de thema’s van drie van de vier winnende essays van de Emile Zola-wedstrijd 2010. Het is duidelijk welke thematiek de gemoederen van de jongeren beroert, en waar ook de jury door werd geraakt. Het zijn thema’s die bij progressieven gevoelig liggen, maar de schroom om erover te schrijven ligt nu toch stilaan definitief achter de rug. In die zin bewijst deze prijs opnieuw haar nut als barometer van interesses en zorgen bij politiek geëngageerde jongeren.

De jury, die de eer en het grote genoegen had om de zeer kwaliteitsvolle bijdragen te lezen en te evalueren, werd verkleind van 11 naar 9 leden en werd voor de tweede keer voorgezeten door Patrick Vander Weyden, hoofdredacteur van Samenleving en politiek en in het gewone leven politicoloog aan de Universiteit Gent. Hij staat aan het hoofd van een hoogstaand gezelschap: Yves Desmet (De Morgen), Marc Reynebeau (De Standaard), Luc Van der Kelen (Het Laatste Nieuws), Paule Verbruggen (hoofdredactrice Brood & Rozen, Amsab-ISG), Peter Van den Eede (Kunstencentrum Vooruit), Liesbet Walckiers (ex-VRT en nu Erasmus Hogeschool Brussel), Luc Vanneste (redactielid Samenleving en politiek) en Anna Luyten (De Morgen).

De jury kreeg voor de Emile Zola-wedstrijd 18 inzendingen binnen, precies hetzelfde aantal als de vorige editie. De jury was onder de indruk van de kwaliteit van de inzendingen en ze lag hoger dan de vorige editie. De wereld gaat dus niet om zeep. Verschillende inzendingen waren aan elkaar gewaagd, maar voldeden niet aan de gevraagde criteria. De jury las verschillende degelijke, informatieve, maar brave studentenpapers. Voor een essay is veelal durf, controverse en stellingname met argumentatie nodig. ‘Een vurig betoog, een messcherpe aanklacht, een verontwaardigde kijk op een boeiend thema’, schreven we in het reglement. Dat onderdeel was voor de jury dan ook het belangrijkste criterium in de beoordeling.

EERVOLLE VERMELDINGEN

Naast de vier winnende essays verdienen enkele andere inzendingen minstens een eervolle vermelding. Het stuk van Matthias Verlooy, Difficilia quae pulchra - Erasmus anno 2009, kon de jury bekoren door zijn hyperconcrete aanpak, wat het interessant maakte om lezen. Ook in dit essay zien we het weerkerend thema ‘identiteit’ opduiken, namelijk Erasmus als factor in de vorming van een Europese identiteit. Het is een gezond kritisch stuk, maar te wetenschappelijk en te weinig essay om uiteindelijk genomineerd te worden.

Ook het essay van Daan Oostveen, Over de annexatie van groen, maakte indruk. De auteur verzet zich tegen ‘nieuw-groene’ bewegingen, die primair nog altijd uit zijn op winst en economische groei. De tekst leest vlot, is goed gestructureerd en voldoende polemisch. De jury was echter van oordeel dat de stelling onvoldoende originele elementen (hebben we dit al niet meermaals gehoord?) bevatte om in de prijzen te vallen.

DE WINNAARS

De winnaar van de Emile Zola-wedstrijd 2010 heet Norah Karrouche. De overduidelijke voorkeur van de jury ging naar haar essay, Mélancolie Résident à l’Etranger. Daar waar we veel ideologisch getinte inzendingen over de boeiende thematiek van identiteit, integratie en diversiteit ontvingen, is dit een zeer persoonlijk stuk. De auteur doet geen al te straffe uitspraken, maar slaagt erin dit complexe thema, haar twijfels over haar eigen identiteit, mooi neer te schrijven. Het is tegelijkertijd een snoeiharde kritiek op het assimilatiebeleid. Haar verhaal werpt een ander licht in een toch wel ietwat vergiftigd maatschappelijk debat. Niet te veel belang hechten aan het concept ‘identiteit’, want je krijgt in de praktijk onvermijdelijk met twijfels en schemerzones te maken, is haar boodschap.

Op de tweede plek plaatste de jury de inzending van Pieter Bonte, De helaasheid der kringen. Het is een overtuigend neergeschreven, systematisch betoog over een interessante thematiek, een pleidooi voor een betere praktijk van vrij onderzoek aan de universiteiten. De tekst excelleert in opbouw en argumentatie, legt mooi de link naar de praktijk, maar is iets te weinig een polemisch essay om als winnaar te worden verkozen. Dit essay sluit overigens naadloos aan bij het onderwerp van de Les van de Eeuw 2010 (op 24 maart in het Kunstencentrum Vooruit), waar deze Emile Zola-prijs wordt uitgereikt: Onderwijs.

Voor de derde prijs bestond binnen de jury geen eensgezindheid. Het bleek moeilijk kiezen tussen de inzendingen van Thomas Van Linter, Bekentenis van een Volksverrader, en Jürgen Vandewalle, Een kruistocht van moraalridders. De jury wenste dan ook beide inzendingen te bekronen met een bronzen plak. Hoewel verschillend in thematiek, kunnen we beide inzendingen opnieuw situeren in het debat rond identiteit(svorming).
Thomas Van Linter gelooft niet in de notie identiteit. Hij houdt een vurig pleidooi tegen nationalisme en de enge invulling van een mogelijke Vlaamse nationaliteit. De tekst grijpt onmiddellijk uw aandacht, leest vlot, is oprecht maar een beetje voorspelbaar. Om hoger te eindigen zondigde de auteur iets te veel aan wat hijzelf bestrijdt: versimpeling. De auteur verwart veelvuldig negatief taalgebruik met argumentatie en negatieve stereotypering met kritisch denken.
Eveneens op het podium staat Jürgen Vandewalle. Neutraliteit binnen maatschappelijke thema’s is niet meer dan een illusie en het kunstmatig opleggen ervan vergroot alleen maar de maatschappelijke kloof, aldus de auteur. Het is een goed geschreven, boeiende tekst, met een duidelijke stellingname, maar in het vuur van zijn betoog heeft de auteur de neiging om van verschillende aspecten een ‘amalgaam’ te maken, waardoor de tekst wat in het ijle eindigt.

Een tevreden jury dus. Op naar de volgende editie!

Patrick Vander Weyden
Hoofdredacteur Samenleving en politiek
Juryvoorzitter

Samenleving & Politiek, Jaargang 17, 2010, nr. 3 (maart), pagina 1 tot 3

• Emile Zola-prijs