Angela Merkel en andere Europese leiders hebben door hun moraal van boete en halve oplossingen het Griekse volk tot de bedelstaf veroordeeld. De heersende politieke Griekse klasse werd in een armklem geplaatst en diende uit te voeren wat in Brussel werd beslist.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de twee traditionele partijen, ND (Neo Dimokratia, Nieuwe Democratie, centrumrechts) en Pa.So.K (de Griekse Socialisten, centrumlinks), een geweldige opdoffer kregen bij de verkiezingen van 6 mei 2012. Van een grotendeels tweepartijensysteem is het Griekse politieke landschap herschapen in een gepolariseerd meerpartijensysteem.

In Grafiek 1 worden de huidige verkiezingsresultaten vergeleken met de verkiezingen van 2009. Pa.So.K verloor meer dan 30 procent. Het is nu de derde partij met 13 procent van de stemmen. Ook ND kreeg zware klappen en zakt van 33,5 procent van de stemmen naar iets minder dan 19 procent en is daarmee de grootste partij. Waar beide partijen tijdens de vorige verkiezingen samen meer dan 77 procent van de kiezers kon bekoren, halen ze nu samen nog geen 36 procent.

Grafiek 1: Percentage stemmen bij de verkiezingen op 6 mei 2012 en 2009.

De Griekse communisten bekleedden in het partijsysteem klassiek de derde plaats. Alhoewel ze één procent beter doen dan de vorige verkiezingen en afklokken op 8,5 procent van de stemmen, moeten ze nu het linkse kartel van Sy.Riz.A laten voorgaan en eindigen ze op een vijfde plaats. Het kartel Sy.Riz.A stijgt spectaculair van 4,6 procent naar 16,8 procent. Zij worden hiermee de tweede partij en kunnen als winnaars van de stembusuitslag worden bestempeld. De onlangs opgerichte partij Dimokratiki Aristera (Democratisch Links) komt binnen op iets meer dan 6 procent van de stemmen. Democratisch Links is een afscheuring van Sy.Riz.A en wordt als meer gematigd beschouwd.

Ook aan de rechterzijde vindt er een bijzondere verschuiving plaats. Anexartitoi Ellines (onafhankelijke Grieken) komt uit het niets het parlement binnen met meer dan 10 procent van de stemmen. De ‘Onafhankelijke Grieken’ zijn een afsplitsing van ND. Het meest spectaculaire is de opkomst en het succes van Laikos Syndesmos (Gouden Dageraad). Deze partij wordt bestempeld als een extreemrechtse én neo-nazistische partij.

Het Griekse kiessysteem heeft enkele bijzondere kenmerken. Naast de kiesdrempel van 3 procent, krijgt de partij die het hoogste aantal stemmen heeft behaald een bonus van niet minder dan 50 zetels. In Grafiek 2 kan u zien wat voor gevolgen dit heeft. Ondanks het spectaculaire verlies van ND stijgt het aantal parlementsleden van 91 naar 108. Dit is geheel te verklaren door de bonus van 50 zetels die ND krijgt als grootste partij, met nog geen 19 procent van de stemmen… De grote verliezer van deze verkiezingen is Pa.So.K. Het had een absolute meerderheid van 53 procent van de zetels en valt terug tot minder dan 14 procent. In absolute cijfers betekent dit een verlies van meer dan 120 parlementsleden.

Grafiek 2: Zetelverdeling bij de verkiezingen op 6 mei 2012 en 2009.

Het grote probleem is dat alle linkse partijen samen 138 van de 300 zetels halen en dat de rechtse partijen met uitsluiting van de neo-nazistische partij Gouden Dageraad samen slechts aan 141 zetels komen. Het linkse kamp is bovendien zeer sterk verdeeld. Sy.Riz.A is een amalgaan van verschillende partijtjes en individuen. De communisten zijn niet bereid tot compromissen. Daarnaast is er ook onrust bij het gedecimeerde Pa.So.K. Aan de rechterzijde is het al niet veel beter. Bij ND lijkt men de rust te kunnen bewaren door de grote 50-zetel bonus. Maar ook aan de rechterzijde is een versplintering en een radicalisering ingezet. Bovendien is er tussen zowat alle politieke partijen grote onenigheid hoe de financiële toestand in Griekenland moet worden aangepakt, laat staan hoe men als politieke klasse dient te ageren tegen de opgelegde Europese maatregelen.

De belangrijkste reden voor deze electorale verschuivingen is zonder enige twijfel de impact van de financiële crisis op Griekenland en het harde en meedogenloze beleid dat de Europese Unie heeft gevoerd ten aanzien van de Grieken en de Griekse politieke klasse. De Grieken hebben hun politieke klasse en Europa het bos in gestuurd. Het is zeer twijfelachtig of de volgende Griekse verkiezingen de kaarten beter zullen schudden. De val van Europa lijkt daardoor ingezet.

Patrick Vander Weyden
Hoofdredacteur Samenleving en politiek

edito - verkiezingen - Griekenland

Samenleving & Politiek, Jaargang 19, 2012, nr. 5 (mei), pagina 1 tot 3

• edito
• verkiezingen
• Griekenland
• redactioneel