Geachte heer Tommelein,
Aan de minister van Energie,

Superlatieven hadden vorig jaar niet altijd de meest positieve impact op de wereld rondom ons. Laat mij u dus een gewoon goed jaar te wensen. Zo eentje waarvan we zo rond oudjaar kunnen zeggen dat het Vlaams beleid wat stevige, degelijke stappen vooruit zette. In uw geval kondigt 2017 zich ook aan als een best spannend jaar.

Het is het moment van de waarheid. In uw tomeloos enthousiasme voor positieve communicatie maakte u bij de start van uw aantreden in mei 2016 al meteen een deuk door de haperende markt voor zonnepanelen letterlijk nieuw leven in te blazen. De kleine en grote zonne-installateurs te lande danken u hiervoor. Het was opnieuw een wat beter jaar voor de zon in Vlaanderen. Nog niet de topjaren van weleer, maar het gaat tenminste terug de goede richting uit. U slaagde er ook in om de Stroomversnelling die uw voorgangster, mevrouw Turtelboom, aankondigde eindelijk op de rails te zetten. In die ronde gesprekken met burgers en allerlei belangenverenigingen is het de bedoeling om tot een gedragen Vlaamse maatschappelijke visie op onze energietoekomst te komen. Het is een inspanning waar we eigenlijk met zijn allen liever wat meer tijd en onderbouwing hadden ingestoken, maar waar we in Vlaanderen tenminste vooruit lopen op de andere gewesten en het federale beleidsniveau. Hopelijk ronden we dit begin dit jaar met zijn allen succesvol af en komt er iets bruikbaar uit de vele vergaderingen. Vervolgens is het dan aan u en uw collega’s om in 2017 tot een coherente Belgische energiedoelstelling en bijhorend plan te komen. Het ergste wat u ons kan aandoen, is de conclusies van de energiediscussies ongebruikt in een lade laten belanden. In Nederland bleek hoe effectief een gedragen Energieakkoord kan leiden tot concrete realisaties. Kijk maar naar het succes van hun Noordzee ‘verkaveling’ voor offshore wind. Dat lukt maar als overheid, werkgevers, vakbonden en de groene sector samen verantwoordelijk zijn en dus rekening moeten afleggen over het halen van concrete mijlpalen in een energieakkoord.

2017 is ook het laatste normale beleidsjaar voor de verkiezingsjaren 2018 en 2019. Het is dan ook nu of nooit om nog wat bakens te verzetten waar u de collega’s van de andere partijen in de regering voor nodig hebt. Dat is voor energiebeleid bij uitstek het geval. U bent bijvoorbeeld terecht zeer ambitieus in uw verwachtingen voor windenergie op Vlaamse bodem tussen nu en 2020. Alleen zullen die verwachtingen maar uitkomen als uw collega bevoegd voor Natuur en Ruimtelijke Ordening mee wil. Wij maken ons daar eerlijk gezegd zorgen over. Sluipende besluitvorming over geluidsmetingen, milieueffectrapportage en beschermde diersoorten dreigen nieuwe drempels op te werpen voor windprojecten zonder daar significante voordelen voor mens en natuur tegenover te zetten. Regeltjes om de regeltjes - daar kunt u als volbloed liberaal toch niet gelukkig mee zijn?

Uw uitdaging dit jaar is om de positieve beleidsintenties om te zetten in concrete plannen. U hebt een indrukwekkende to-dolijst. Vorig jaar lanceerde u al een zonneplan en een windplan. Die bevatten interessante ideeën. Ze bevatten tegelijk nog veel belangrijke gaten die u dit jaar moet opvullen. Zo lanceerde u het idee om mensen op afstand te laten delen in een groter hernieuwbaar energieproject, bijvoorbeeld een zonne-installatie op een school of een lokaal windpark. Schitterend, maar het is wel nog nodig uit te werken hoe u dat nu precies ziet, want eenvoudig is het niet. Wij beschouwen het als een ideale overgang van de klassieke en succesvolle terugdraaiende teller naar een beter verdienmodel voor de eigenaar van zonnepanelen. Zonne- of winddelen moet toelaten extra groene stroom te verdelen onder wie toevallig geen geschikt dak of onvoldoende investeringskapitaal heeft. Zonnedelen is zo potentieel een belangrijk sociaal instrument. In mijn ervaring is het voorbeeld van de Amerikaanse staat Massachusetts er een om na te volgen. Daar is delen in hernieuwbare energieprojecten mogelijk door een eenvoudig bilateraal contract voor een korting op de factuur. Bijzonder populair om gezinnen met een lager inkomen te laten genieten van hernieuwbare energie.

In de windsector wil u de provincies en lokale besturen responsabiliseren om elk een redelijke inspanning te leveren voor de ontwikkeling en ondersteuning van projecten. U rekent op de steun van de windsector en we zullen er met veel plezier onze schouders onder zetten. De uitdaging om een verdeling tussen de provincies te bekomen is echter niet gering. Politiek leiderschap in uw persoon zal dan ook onontbeerlijk zijn.

Al helemaal benieuwd zijn we naar het warmteplan en het opslagplan. Want die hebben we nog helemaal niet gezien. Nochtans gaat verwarming lopen met de helft van ons energiegebruik. Enkel door een verder doorgedreven inzet op energiebesparing, efficiëntie en hernieuwbare warmte uit warmtepompen, zonneboilers en duurzame bio-energie zal Vlaanderen er in slagen haar energiedoelstellingen te halen. Opslag is dan weer essentieel om het elektriciteitsnet goed te beheren, en variabele energiebronnen zoals wind en zon te integreren. Momenteel is het nog onduidelijk hoe u deze denkt te stimuleren. Ik denk dat dit enkel zal lukken in een hervormde energiemarkt. Eén waarbij de energieklant promoveert van passieve afnemer naar actieve deelnemer. Rechtstreeks of via een tussenpartij zoals een aggregator. Werken via een coöperatieve kan kansen creëren om ons energiesysteem verder te democratiseren. Ondertussen is de VREG, de Vlaamse energieregulator, met haar voorstellen om de distributienettarieven te hervormen een cruciaal onderdeel voor die nieuwe markt aan het voorbereiden. Beter goed afstemmen dus, en zorgen dat in de hervormde markt iedereen een rechtvaardige bijdrage levert aan het onderhoud van het net, dat milieuvriendelijke energie financieel het voordeligst is en dat flexibiliteit aanbieden een nieuwe dienstengamma laat ontstaan. Ook moet u goed afstemmen over de gefaseerde uitrol van de slimme of digitale meter. We zullen die nodig hebben, maar het is natuurlijk wel belangrijk te zorgen dat de meters geen sociale achteruitgang veroorzaken. Zo kan het misschien weinig zin hebben om een slimme meter te installeren bij kleine verbruikers.

En wie weet, misschien krijgen we zelfs een bioplan? Bio-energie is in uw Energieplan 2020 goed voor 54% van de Vlaamse hernieuwbare energieproductie. U bent duidelijk, net als ons, voorstander van lokale, duurzame bioprojecten. Die kunnen een perfecte aanvulling bieden op de variabele productie van zon en wind, of een ideale energiebron voor een warmtenet bieden. Dat komt er in de communicatie alleen niet zo goed door, aangezien het vooral gaat over waar u niet voor bent. De duurzame biomassa zou vandaag echt wel wat steun van uw voluntaristische communicatie kunnen gebruiken.

De uitdaging is om de transitie naar een energiesysteem volledig gebaseerd op duurzame energie te voltrekken zodat iedereen in de maatschappij mee kan, en tegelijk het creatief initiatief van de markt kan bloeien. De energiefactuur is voor een op de tien Vlaamse gezinnen vandaag al een maandelijkse molensteen. Die voor hen nog verzwaren met de kosten voor de investering in de energietransitie is niet te verantwoorden. Energiebesparing is en blijft de eerste stap. Honderdduizenden woningen roepen om een dringende energierenovatie. Gelukkig daalt ook de prijs van hernieuwbare energie voortdurend, en zal het steeds meer de standaard optie zijn, niet alleen bij nieuwbouw maar ook bij renovaties. Inzetten op sociale energierenovatie lijkt ons dan ook een natuurlijke prioriteit.

De hernieuwbare energiesector staat klaar om er samen met u de schouders onder te zetten.

Met hernieuwbare groeten,

Bram Claeys
Algemeen Directeur, Organisatie voor Duurzame Energie (ODE-Vlaanderen)

Brieven aan Bourgeois I - Vlaamse regering - energie

Samenleving & Politiek, Jaargang 24, 2017, nr. 1 (januari), pagina 84 tot 86

• energie
• Vlaamse regering
• Brieven aan Bourgeois I

HALFWEG BOURGEOIS I