Zo ziet een Vlaams dorp eruit: een kerk en een kerkplein, een café of twee en alle straten die daarnaartoe leiden. Ongeveer zoals een asterisk (*).

Rotselaar, daarentegen, bestaat uit 4x2 banen die elkaar quasi loodrecht snijden. Op bijna elk snijpunt ligt een deelgemeente of gehucht (Werchter1, Hellicht, Heikant, Rotselaar centrum, Wezemaal). Stel je enkele typische dorpskernen voor (asterisken, jawel) en leg daarbovenop – niet rond of naast, maar er bovenop – grote banen en je krijgt Rotselaar. Als een dubbele hashtag (#).

Zo de ruimtelijke ordening, zo het gemeenschapsgevoel. Rotselaar noemt men vaak een slaapgemeente. Mensen werken elders en komen 's avonds thuis. Zij die dat willen, gaan ook elders uit. Leuven of Aarschot liggen bereikbaar en zijn toch niet 'van ons'. Velen – de jongeren niet in het minst – verlangen naar een plaatselijk gemeenschapsleven.

Zo de ruimtelijke ordening, zo de uitbouw van de diensten. Tot een paar jaar terug lag het OCMW van Rotselaar in Werchter, met een kantoor in Wezemaal. Werchter ligt aan één uithoek van Rotselaar, op snijpunt 1 en is, voor de mensen van alle andere deelgemeenten, niet rechtstreeks bereikbaar met het openbaar vervoer. Aan de andere uithoek ligt Wezemaal op snijpunt 8. Intussen verhuisde het OCMW naar de administratieve gebouwen van Rotselaar, op snijpunt 5. Met aan de overkant een kerk, links twee cafés en rechts een bankkantoor. Bijna een echte asterisk, ware het niet dat er dwars doorheen een grote weg loopt. Dit centrum is een plek waar je passeert als je een nieuw paspoort ophaalt, als je brieven op de post doet, als je iemand begraaft. Het is geen plek om te blijven hangen, geen plek waar je toevallig bekenden tegenkomt of blijft praten.

Zo de ruimtelijke ordening, zo de ondersteuning van mensen in armoede? Het OCMW van Rotselaar levert een uitzonderlijke dienst. Ik ken op elk snijpunt van Rotselaar cliënten die een stukje leven terugkregen door de OCMW-begeleiding. Hashtag of niet, het OCMW van Rotselaar blinkt uit in een tussen-twee-steden-in-dienstverlening. Voor mensen van Rotselaar is alles bereikbaar via Leuven of Aarschot (VDAB, CAW, rechtbank, vakbond, sociale huisvesting, Nederlandse les, goedkope winkels…). En toch. Dat alles is te weinig 'van ons' om ook laagdrempelig te zijn. Bovendien kunnen we geen beroep doen op een aantal specifieke diensten, zoals verminderd tarief in de sociale kruidenier (= winkel met betaalbare kwaliteitsvoeding en basisproducten) of het wijkgezondheidscentrum (= medische ondersteuning aan terugbetalingstarief) of de dienst met intensieve huisvestingsbegeleiding of de winteropvang. Daarvoor is een domicilie in één van beide steden nodig. De sociaal werkers van het OCMW van Rotselaar werpen zich dan ook op als hulpverleners die alle vragen opvangen en niet aan standaard en afwimpelende doorverwijzing doen. Manusjes-van-alles die een groot vertrouwen krijgen van de OCMW-raad.

Echter, zo de ruimtelijke ordening, zo wellicht ook de zichtbaarheid van de armoedeproblemen. Rotselaar is een rijke gemeente en er zijn amper wijken met een groot aantal mensen in financiële moeilijkheden. Eerder gaat het om hier en daar een huis, waarvan al dan niet aan de buitenkant te zien is dat de bewoners het financieel moeilijk hebben. Verspreid, moeilijk traceerbaar, verdoken. Dan is het extra nadelig dat vele van de partners die aan kansarmoede-signalisatie kunnen doen buiten de gemeente liggen. Dan is het lastig dat de kern van Rotselaar eigenlijk geen kern is en mensen niet vasthoudt, niet uitnodigt om een stap te zetten naar de juiste dienstverlening. Dan is het vervelend dat de verschillende deelgemeenten weinig tot niets hebben met dat centrum op snijpunt 5. Zo wordt de hashtag-structuur van Rotselaar toch nog een probleem voor dienstverlening die, naast betrokken en activerend als cliënten daarnaar vragen, ook outreachend wil zijn als de vraag niet of omfloerst gesteld wordt.

'Outreachend werken in hashtag gemeenten', lijkt een ideaal thema voor het vormingsaanbod van de Vereniging voor Steden en Gemeenten. Mogelijk is een eerste aanbeveling: creëer een centrum. Een centrum waar het samenleven vormkrijgt, waar mensen graag komen, waar moeilijkheden gesignaleerd worden.

Wel, helemaal, echt helemaal in het midden van Rotselaar (tussen snijpunt 3, 4, 5 en 6 in) ligt het meer van Rotselaar. Het is tevens de enige plek die door alle inwoners van Rotselaar (Werchter en Wezemaal inbegrepen) als 'van ons' beschouwd wordt. Er is zelfs een café dat veel volk trekt. Niet omdat het er mooi of gezellig is, maar gewoon omdat er veel volk passeert, volk dat naar de nieuwe speeltuin komt, volk dat gaat sporten in het aangebouwde sportcomplex en zwembad, volk dat een trage wandeling doet rond het prachtige meer2, volk dat er al een lange fietstocht langs de Dijle heeft opzitten. Voeg daar in de toekomst een gebouw aan toe dat je uitbesteedt aan de groep met het meest gemeenschap bevorderende idee. Plaats er een sociale kruidenier, waar sociale burgers samen winkelen met verminderde-prijs-burgers. En bouw – als je echt gek wil doen – een eilandje in het midden van het meer, met pieren die ernaartoe lopen. Net een echte asterisk.

Voetnoten:

1

Voor de volledigheid: alles wat ik in dit stuk schrijf, klopt eigenlijk niet voor Werchter. Een deelgemeente met naambekendheid én een sterk gemeenschapsgevoel.

2

Ik vertel u niet dat je ook kan zwemmen in dat meer.

Deze bijdrage verscheen in de reeks Mijn Gemeente, VK 14/10

• vk 14/10
• Rotselaar