1 jaar geleden. Ze was 17 jaar. Daar stond ze plots op straat.
Na 3 jaar was de maatregel 'beveiliging' opgeheven door de jeugdrechter.
'We gaan het in een open huiselijke setting proberen, Kim (schuilnaam). Je wordt toegewezen aan VZW Ne(s)t'.

Zo gebeurde het dat ze 's morgens nog met politie en handboeien – geen grap – werd overgebracht naar de jeugdrechtbank vanuit een gesloten instelling en diezelfde avond bij mij thuis in bad zat.
Op kousenvoeten liep ze daarna heel de avond door het huis. Handdoek rond haar hoofd en een véél te grote badjas aan.
Ik lees zelden of nooit de verslagen van de hulpverlening.
In mijn huis starten alle meisjes met een blanco blad. Zonder labels en stempels.
'ADHD zal er wel ergens staan', was mijn gedacht.
Ze kon de eerste dagen geen seconde stilzitten.

Na enkele dagen begint dan beetje bij beetje die puzzel van de buitenwereld.
Inschrijven op school.
Identiteitskaart halen.
Adres regelen. Ook dat had ze al jaren niet meer.
'Van ambtswege geschrapt'.
Mutualiteit checken.
De voogd ad hoc en advocaat bellen.

Wat bleek? Twee van haar drie daders waren al op vrije voeten.
Jawel. Met acht jaar effectief voor mensenhandel, mét bezwarend element 'seksuele uitbuiting van meisjes tussen 14 en 16 jaar' waren ze al na 2 jaar en 8 maanden in vrijheid gesteld. Eén derde van de effectieve straf.
Eén dader zit wel nog vast omdat hij nog andere veroordelingen heeft staan.

Er rolden spontaan tranen over mijn gezicht.
Kim had langer achter vier muren gezeten dan haar daders. Dit na de grootste gruwel. Ze was niet alleen seksueel uitgebuit, de daders gebruikten ook geweld.
Voor de rest van haar leven zal ze zwakke ribben hebben.
Got the picture?

Deze heerschappen hadden ook nog geen euro schadevergoeding betaald.
Geen euro. Burgerrechtelijk was er nog niets neergelegd.
Haar jeugdadvocaat kwam steeds naar de zittingen van de jeugdrechtbank maar hield zich niet bezig met het strafdossier. De voogd ad hoc, aangesteld door de rechtbank, heeft ze nooit gezien. Nooit.

Om een nieuwe identiteitskaart aan te vragen – ze had geen adres – moesten we eerst aangifte doen van verlies.
Een absurd moment. Daar zaten we bij de lokale politie aan het loket.
'Waar denkt u dat u uw identiteitskaart verloren bent?'
Kim antwoordde, kwaad. Ze sprong recht, roepend: 'Drie jaar geleden in een hotel. Hebben de speurders mensenhandel u dat niet gezegd misschien?'

Deze scène gebruik ik nu regelmatig in lezingen voor studenten die kiezen om ooit te werken in de jeugdzorg.
Daar ben ik vaak gastspreker.
'Zorg dragen voor een kind in de leefgroep is ook aandacht hebben voor zaken die buiten de strikte bevoegdheid van de instelling vallen. Een kind begeleiden is zorgen dat papieren in orde zijn, ondersteuning bieden bij school en dokter, zorgen dat het geen kopzorgen meer heeft van administratieve aard bij de uitstroom.
Bij bovenstaande scène kunnen hulpverleners een verslag schrijven: 'Kim is onbeleefd en verbaal agressief tegen derden. Stelt onhandelbaar gedrag'. Of we kunnen ook beseffen dat het heel normaal is dat ze kwaad wordt. Omdat het niet normaal is dat ze na 3 jaar opsluiting in een wereld komt waar nog niets in orde is gebracht'.

De afgelopen twee jaar zijn er 11 piepjonge meisjes zoals Kim bij mij thuis geplaatst.
De kwetsuren zijn hard. De trauma's van die aard dat het een verhaal is van vallen en opstaan. De pijn en verdriet soms moordend.
Aan gruwel wen je niet. Het blijft onbegrijpelijk dat er heerschappen rondlopen die minderjarige meisjes onder dwang verkopen, puur uit hebzucht. Geld, geld en geld.
Met een prachtig team en een hoop vrijwilligers begeleiden we ook nog enkele meisjes ambulant.
Twee jaar doe ik dit nu. Eén jaar bestaat VZW Ne(s)t.
We kregen ondertussen ook een erkenning van de overheid. Het agentschap Opgroeien heeft ondertussen ook een oproep gelanceerd om meer huiselijke settings zoals VZW Ne(s)t in Vlaanderen te voorzien.
Elk meisje wordt extra ondersteund door een contextbegeleidster, een psycholoog en/of een diëtiste.
Het is een gevecht van lange adem. Ze kunnen niet meteen voltijds aarden op school of een opleiding volgen.
Het zijn echter schatten van meisjes. Met diezelfde dromen als hun leeftijdsgenoten.
Stijltangen, nageltjes, shoppen en samen tv-programma's kijken bijvoorbeeld.
Pubermeisjes die vaak agressief gedrag stellen achter die vier muren waardoor de maatregel wordt verlengd.
Maar waar we nu merken dat ze beduidend minder (lees: zelf niet meer) agressief zijn en gewoon hunkeren naar een warm Ne(s)t om terug te geloven dat ze nog een leven kunnen uitbouwen wars van alle ellende.

Bij elk meisje waar de deur van de gesloten voorziening opengaat en ik mijn armen om haar heen kan leggen, denk ik steeds: 'en nu begint de hoopverlening'.
Nu klopt het. In een democratische rechtsstaat is het logisch dat we daders opsluiten, niet de slachtoffers. En al helemaal niet minderjarige slachtoffers van mensenhandel.
Daarvoor ratificeerden we toch het kinderrechtenverdrag?
Blij dus met Ne(s)t, mijn team en al die vrijwilligers.
En ook met de overheid die nu het landschap uitbreidt zodat er naast tijdelijke opsluiting (wat soms ook nodig is omwille van afkickverschijnselen of gevaar van daders op vrije voeten) ook plaats is voor een échte thuis. Gezinsvervangend. Waar ze op kousenvoeten in badjas kunnen rondlopen om met vallen en opstaan te herstellen.

Voor wie VZW Ne(s)t financieel wil steunen of vrijwilliger wil worden. Alle info op https://nestvzw.be/.

Deze bijdrage verscheen in de SamPol-zomerreeks Hoop 2019

• Hoop 2019