'You may say I'm a dreamer, but I'm not the only one. I hope someday you'll join us. And the world will live as one' (John Lennon). Dit is mijn lijflied sinds mijn tienerjaren, want hopen is niet alleen dromen van een betere wereld maar er liefst ook iets aan doen. In het Nederlands heeft hoop ook een dubbele betekenis. Dat is mooi meegenomen want alleen kan je de hoop op een betere toekomst moeilijk realiseren, samen met een hoop mensen lukt het meestal beter. 'Reik naar de maan, dan grijp je mogelijk een ster', was het motto van ons ma. Een sterke boodschap van hoop en vertrouwen die mijn levensloop sterk bepaald heeft, en nog altijd bepaalt trouwens.

Wereldwijd maar ook bij ons worden meisjes en vrouwen nog steeds gediscrimineerd. Denken we maar aan de nog steeds sterke ongelijkheid en discriminatie in toegang tot onderwijs, op de arbeidsmarkt, in de politiek en in leidinggevende functies. Culturele en religieuze uiterlijke kentekens zoals een hoofddoek leiden tot verhitte discussies en verdeeldheid, ook binnen progressieve partijen, terwijl niemand zich opwindt over een man in kaftan of djellaba. Laat vrouwen toch dragen wat ze willen, en stuur meisjes toch niet weg van school omwille van een hoofddoek!

Globaal genomen is er zeker vooruitgang op gebied van vrouwenrechten. Dit jaar viert de wereld de 25e verjaardag van een mijlpaal in de geschiedenis van vrouwenrechten, namelijk de International Conference on Population en Development (ICPD) die plaatshad in Caïro in 1994. Daar ondertekende de wereld het principe van reproductieve rechten en reproductieve gezondheid, het recht van vrouwen om zelf te bepalen of en hoe ze zwanger zou worden, met wie ze kinderen wou en wanneer. Dat was een echte omwenteling: vrouwen kregen het recht zelf te beslissen over hun seksualiteit en reproductie, en niet een religie of haar vertegenwoordigers, een staat of een gemeenschap. Het enthousiasme over de nieuwe benadering en het taalgebruik na Caïro en Beijing was bij de pleitbezorgers van vrouwenrechten en reproductieve rechten zo groot dat we de tegenbeweging veel te laat opgemerkt hebben. Want er zijn wel degelijk coalities van landen en actoren die bepaalde waarden of perspectieven delen. Een aantal landen in Afrika, katholieke landen in Europa, conservatieve islamitische staten, Rusland en de Heilige Stoel staan vaak samen op de rem als het over reproductieve rechten gaat. Maar belangrijke stappen zijn gezet, en dat geeft hoop voor de toekomst.

Ook wat er met en rond de Millenniumdoelstellingen gerealiseerd is, blijft uniek. In 1990 stierven er jaarlijks 550.000 vrouwen in de wereld door zwangerschap of bij de bevalling. Door het engagement van alle landen om dat getal met 70% te verminderen, is er veel gebeurd. De doelstelling is niet gehaald, maar de moedersterfte is wél gehalveerd. De 800 vrouwen die elke dag als gevolg van zwangerschap of bevalling overlijden zijn er nog veel te veel, maar het zijn er toch al geen 1.600 per dag meer.

We zijn nu met 7,7 miljard en in 2050 zullen we met 9 miljard mensen op de aarde rondlopen. De energie- en voedselbronnen raken uitgeput, en de bevolkingsgroei heeft een enorme impact op onze ecologie en economie. Toch is het een thema dat op klimaatagenda's amper ter sprake komt. We moeten opnieuw expliciet over voorbehoedmiddelen spreken. Naar schatting zijn er 220 miljoen meisjes en vrouwen op de wereld die niet zwanger willen worden maar om allerlei redenen geen toegang hebben tot voorbehoedsmiddelen. Het ter beschikking stellen van voorbehoedsmiddelen is dan ook een prioriteit vanuit een mensenrechten-, vrouwenrechten- en gezondheidsperspectief, en draagt bij tot het verminderen van de overbevolking, en tot het verbeteren van de economie en de ecologie. Het moet wel een vrije keuze van de vrouw blijven.

Jammer genoeg is door het restrictieve beleid van de Trump-administratie de steun voor internationale programma's die contraceptie en toegang tot veilige abortus steunen, weggevallen in ontwikkelingslanden, met dramatische gevolgen van dien. Maar hoopvol is dan weer dat Europa tegengewicht biedt in de vorm van onder andere de 'SheDecides'-beweging waardoor deze programma's wel ondersteund worden. Nog meer hoopvol is de inspanning van een aantal landen zelf. Waar een overheid de politieke wil heeft om de bevolkingsgroei aan te pakken door degelijke voorlichting en het ter beschikking stellen van voorbehoedmiddelen, dan lukt dat ook. Kijk naar landen zoals Rwanda, Kenia, Ethiopië, Bangladesh en Iran.

Wat mij vooral tot hoop stemt in mijn dagelijks werk in Kenia, zijn de vele fiere, goed opgeleide jonge vrouwen. Dat is het gevolg van een politiek die 10 jaar geleden is ingevoerd en de lagere school verplicht voor iedereen. Het resultaat is meteen zichtbaar: meisjes en vrouwen eisen hun plaats op de arbeidsmarkt, de politiek, de media, enzovoort. Ze laten zich horen, voeren actie en werken samen voor een betere wereld!

' The best way to not feel hopeless is to get up and do something. Don't wait for good things to happen to you. If you go out and make some good things happen, you will fill the world with hope, you will fill yourself with hope.' (Barack Obama)

Deze bijdrage verscheen in de SamPol-zomerreeks Hoop 2019

• Hoop 2019