De ondertitel van het boek is Preparing for a Corbyn government. De auteurs zijn Christine Berry en Joe Guinan, actief in linkse denktanks in Groot-Brittannië en de VS. Ze gingen er bij het schrijven van het boek in november 2018 inderdaad vanuit dat Labour van Jeremy Corbyn op de drempel van de macht stond en dat de volgende parlementsverkiezingen een Labourregering, desnoods in coalitie met andere partijen zoals de Groenen, de Schotse nationalisten of de Lib Dems, zouden voortbrengen.

Sedertdien zijn de kaarten natuurlijk heel anders gaan liggen. Bij de Europese verkiezingen in mei haalde Labour als derde partij, na de Brexiteers van Nigel Farage en de 'Remainers' van de Lib Dems, slechts 14,1% van de stemmen. Is het 'momentum' van Corbyn voorbij? Zolang de Brexit – waarover zowel de partij zelf als haar leden, aanhang en kiezers pijnlijk verdeeld zijn – het Britse politieke toneel domineert, lijken de kansen van Labour op een doorbraak miniem. Anderzijds doet Corbyn op het ogenblik dat we dit schrijven verdienstelijke pogingen om een anti-Johnson-coalitie op de been te brengen. Zelfs al lijken de kaarten de laatste maanden niet zo gunstig te liggen, bij de volgende nationale verkiezingen kan de situatie weer totaal anders zijn. Tenminste als Labour erin slaagt haar thema's, zo succesvol gepropageerd de voorbije jaren, weer op de voorgrond van het politiek debat te plaatsen. Gelet ook op het Britse meerderheidskiessysteem blijft een door Labour gedomineerde regering een reële mogelijkheid.

En niet zomaar een Labourregering. Niet voor niets is de ondertitel van dit boek niet Preparing for a Labour Government, maar wel Preparing for a Corbyn Government. De auteurs zijn inderdaad onvoorwaardelijke (maar gezond kritische) aanhangers van de beweging die Corbyn en zijn medestanders aan de leiding van de socialistische partij heeft gebracht en van het programma dat sedertdien door de partij is ontwikkeld. Een programma van radicale hervormingen zowel op economisch als politiek vlak die macht en bezit aan de bestaande economische elites moeten onttrekken om ze in handen te leggen, niet van bureaucratische staatsinstellingen, maar van een waaier aan democratische georganiseerde structuren op nationaal, regionaal en lokaal niveau: openbare banken, energiecoöperatieven, zelf beheerde arbeidersbedrijven, landbouwcollectieven, huurderscoöperatieven, enzovoort.

Voor de auteurs is het aan de macht komen nog het 'gemakkelijkste' deel van de opdracht die het Labour van Corbyn zich gesteld heeft. Het echte werk moet dan nog beginnen. Als Labour haar belofte van radicale maatschappijverandering wil waarmaken, zullen 'ze' zich moeten voorbereiden. Met 'ze' bedoelen ze dan niet alleen de partij en zeker niet alleen het partijkader, maar vooral ook de massa van basismilitanten die Corbyn aan de leiding van Labour hebben gebracht en het brede veld aan basisbewegingen van waaruit de vernieuwing en radicalisering van Labour is gegroeid.

In een vijftal hoofdstukken schetsen ze wat dat 'Get Ready' moet inhouden.

Het eerste hoofdstuk gaat over het programma, de perspectieven die het opent, maar ook de hiaten die er nog inzitten. Het roept op om in de aanloop naar de verkiezingen in de tijd die nog beschikbaar is, het hervormingsprogramma verder uit te diepen en op brede schaal te propageren.

In het tweede hoofdstuk wordt geprobeerd te schetsen wat dit programma qua radicale veranderingen kan inhouden, eens de politieke macht effectief veroverd is.

In het derde hoofdstuk wordt ingegaan op de mogelijke reacties van het kapitaal en van alle krachten die door het hervormingsprogramma in hun belangen worden aangetast. De auteurs zijn zich goed bewust van de manier waarop het nationaal en internationaal kapitaal in het verleden – de Labourregeringen in de jaren 1920, het Frankrijk van Mitterand in de jaren 1980, de Syrizaregering recentelijk in Griekenland – heel wat radicale pogingen tot democratisering van het bezit en beheer van de economie heeft gesaboteerd en op de knieën gedwongen met kapitaalvlucht, staking van investeringen, wisselkoerscrisissen, beursspeculaties, enzovoort. Het boek bespreekt op een gedetailleerde en genuanceerde manier diverse scenario's en ingrepen die Labour in staat moeten stellen hiermee om te gaan, gaande van kapitaalcontroles over de rol van de publieke banken tot maatregelen als helikoptergeld.

Ten vierde moet men zich klaarmaken om de overheidsinstellingen en het ambtenarenapparaat grondig te veranderen. Het zal voor Corbyn met zijn relatief jonge en onervaren aanhang al niet gemakkelijk zijn de bekwame mensen te vinden sterk genoeg om het bestuur van de staatsinstellingen op zich te nemen. Maar daar komt bij dat, veel meer dan bijvoorbeeld in België met het overwicht van haar partijpolitieke kabinetten, in Groot-Brittannië het politieke beleid wordt bepaald door de ministeries en vooral door de topambtenaren daarin; denk aan de series 'Yes, Minister' en 'Yes, Prime Minister'. Na tientallen jaren Thatcherisme (of zijn variant Blairisme) en dominantie van het neoliberale denken, lijdt het geen twijfel dat de steun in het staatsapparaat voor een programma van radicale hervormingen niet groot zal zijn.

Het vijfde hoofdstuk is misschien nog wel het belangrijkste van allemaal. Het behandelt de verhouding tussen een toekomstige Labourregering en de brede basisbeweging zowel binnen als buiten de partij die de 'Corbynrevolutie' op gang heeft gebracht. De auteurs analyseren de sterktes en zwakheden van zowel de buitenparlementaire basisbewegingen van de voorbije decennia als Occupy en de Indignados als van politieke formaties zoals Podemos en Syriza die de belofte van een radicale maatschappijverandering in zich droegen. Ze schetsen een brede waaier aan initiatieven die noodzakelijk zullen zijn, wil een Corbynregering haar beloftes van radicale maatschappijverandering kunnen waarmaken: uitbouw op grote schaal van de sociale bewegingen en de democratische alternatieven aan de basis, vorming en politisering op massale schaal van de basismilitanten, uitbouw van een netwerk van linkse denktanks en progressieve academici, vorming van een nieuwe generatie van militanten en leiders van de democratische basisbeweging, opbouw van een democratische tegenmacht aan de basis, enzovoort. De taak van deze basisbeweging is dan niet simpelweg Labour verkozen te krijgen en, eens aan de macht, te verdedigen en te ondersteunen. Eerder het omgekeerde is nodig: de taak van Labour moet er in bestaan de bewegingen die transformatie van de economie, de politiek en de maatschappij in het algemeen gestalte moeten geven, te dienen.

Is het voor de linkerzijde in Vlaanderen de moeite waard dit boek te lezen? De situatie in Groot-Brittannië is natuurlijk uniek, en dan hebben we het nog niet over de Brexit die alles nog ingewikkelder maakt. Nee, Groot-Brittannië is uniek omdat het op dit ogenblik het enige land in de geïndustrialiseerde wereld is waar een linkse massapartij met een programma van radicale maatschappijverandering op de drempel van de macht lijkt (leek?) te staan.
In die zin is People Get Ready! buiten Groot-Brittannië een stap te ver en nog lang niet aan de orde. Vooraf is er zowat overal nog een 'Corbynrevolutie' nodig, een brede beweging van onderuit die erin slaagt een waaier aan organisaties en militanten samen te brengen in een nieuw type van democratisch georganiseerde massapartij met een concreet en enthousiasmerend programma van radicale maatschappijverandering.

De thema's in het boek zijn dus buiten Groot-Brittannië nog niet onmiddellijk de orde van de dag. Maar wat niet is, kan nog komen. De auteurs van het boek staan er zelf versteld van hoe de situatie in hun land op zo'n korte tijd radicaal is omgeslagen. In 2015 nog wees niets erop dat de dominantie van het neoliberale denken betwist zou worden, en nog minder dat er rond Labour een massabeweging zou groeien die het perspectief zou openen op een overname van de macht en fundamentele verandering van de maatschappelijke structuren. Dus, zelfs al is People Get Ready! buiten Groot-Brittannië nog grotendeels politieke sciencefiction, lees het boek zeker!

Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 7 (september), pagina 60 tot 62