'Waarom stapte je in de politiek?' Het is wellicht één van de vragen die ik het vaakst van al hoor. En die mij eigenlijk ook het vaakst van al wakker houdt. Eerlijk? Ik geloof rotsvast in de kracht van politiek. In politiek als de krachtigste vorm van maatschappelijk engagement. Niet omdat het meer waard is dan andere vormen van engagement maar omdat het de kracht heeft om het meeste mensen te bereiken, om het leven van het meest aantal mensen in één keer te veranderen.

Maar doet politiek dat vandaag? Te weinig!

En toch bezit politiek die kracht. Dat heb ik zelf aan de lijve mogen ondervinden. Na het wettelijk samenwonen in 2000 en de antidiscriminatiewet in 2002, keurde het federaal parlement in 2003 het zogenaamde 'homohuwelijk' goed. Eindelijk konden mensen van hetzelfde geslacht huwen. Een vrij simpele wetswijziging betekende een wereld van verschil voor duizenden Belgen. Het maakt ons land plots tot voorloper voor gelijke rechten van LGBTQI+.

Maar vergis u niet. Het lijkt vandaag misschien vreemd maar de invoering van het homohuwelijk was absoluut geen evidentie. Begin de jaren 2000 was er geen breed maatschappelijk draagvlak voor het homohuwelijk. Natuurlijk, er was steun, al jaren trokken holebi-organisaties aan de kar. Maar niet in elk dorp van het katholieke Vlaanderen zag men er de noodzaak van in. In Steenhuize-Wijnhuize, het dorp waar ik opgroeide, was er geen draagvlak voor het homohuwelijk. Dat voelde ik toen maar al te goed.

En plots, plots werd alles anders. Dankzij de politiek, dankzij politici die de moed hadden om te doen wat juist was. Niet door de massa te behagen maar door te luisteren naar een groep in de samenleving die te lang niet gehoord werd. Dankzij politici die, samen met het middenveld, jarenlang voorop liepen. De politiek wacht niet op draagvlak, keek niet om maar vooruit. En veranderde daarmee de samenleving fundamenteel. De goedkeuring van het homohuwelijk zorgde niet alleen voor een wettelijke verandering, het maakte relaties tussen partners van hetzelfde geslacht ook gelijk in de hoofden van alle generaties die volgenden. Het opende de geesten, ook in Steenhuize-Wijnhuize.

Maar waar is de politiek die de samenleving transformeert vandaag gebleven? Waar is de ambitieuze politiek van weleer? Wie vandaag aan politiek denkt, denkt veelal aan stilstand. Aan behoud én zelfbehoud. Wel, net het streven naar draagvlak is de moeder van die stilstand. 'Er is geen draagvlak'. Ik hoor het zo vaak, te vaak, in het Vlaams parlement. 'Er is geen draagvlak' en dus blijven hervormingen, grote veranderingen en ambitieuze plannen uit. Politici die wachten op draagvlak, maken echter één grote fout: in het wachten op maatschappelijk draagvlak voor noodzakelijke veranderingen, ondergraven ze het draagvlak voor politiek tout court. Mensen willen geen politici die achter de feiten aanlopen en wachten tot iedereen het eens is. Mensen willen politici die inspireren, die overtuigen, die werken aan een draagvlak voor maatregelen die het leven beter maken, die de samenleving veranderen.

Een politiek die geloofwaardig wil zijn, die echt de kracht van verandering in zich draagt, wacht niet op draagvlak. Het creëert draagvlak. Het schuift ambitieuze ideeën naar voor en knokt om die te realiseren. Niet omdat het goed verkoopt, maar simpelweg omdat het goed ís. Hadden de voorvechters van het homohuwelijk gewacht tot er een breed draagvlak was, dan was het er nooit gekomen.

Hadden de voorvechters van het homohuwelijk gewacht tot er een breed draagvlak was, dan was het er nooit gekomen.

Mijn geloof in de kracht van politiek – de basis van mijn engagement – ligt niet in politiek zoals ze vandaag is. Mijn geloof in politiek ligt in de politiek zoals ik weet dat ze kan zijn. Inspirerend, transformatief, fundamenteel goed ... En dus stel ik mezelf de vraag – een vraag die iedereen met een politiek engagement zich zou moeten stellen: hoe maken we politiek opnieuw inspirerend? Hoe zorgen we ervoor dat politiek opnieuw voorop loopt, in plaats van te wachten op veranderingen die nooit uit zichzelf zullen komen?

Het antwoord ligt wat mij betreft bij politici die vanuit een heldere maatschappijvisie, een duidelijk toekomstproject, concrete ambitieuze voorstellen doen die het leven van mens verbeteren. Het lijkt simpel maar geloof me, veel politici worstelen hiermee. Ze worstelen met het helder definiëren van hun eigen doel. In brand management – ja, politiek kan iets leren van reclame – noemt men dit 'het definiëren van je poolster.' De poolster van een bedrijf is de onwankelbare definitie van je doel. Die heldere definitie zorgt voor focus én engagement. Pas wanneer je als politicus je poolster hebt bepaald en ernaar handelt, zal je effectief iets bereiken en zullen mensen jou hun vertrouwen schenken. Pas wanneer voldoende politici aan politiek doen vanuit die poolster, zal de politiek opnieuw transformatief en dus geloofwaardig zijn.

'Als je een diploma en geld hebt, heeft politiek amper nog invloed op je leven. Voor wie arm is, betekent politiek het verschil tussen tandpijn of niet.'

Mijn eigen poolster werd het best omschreven door Edouard Louis, de Franse schrijver van o.a. Weg met Eddy Bellegueule (2014): 'Als je een diploma en geld hebt, heeft politiek amper nog invloed op je leven. Voor wie arm is, betekent politiek het verschil tussen tandpijn of niet.' Een stem zijn voor hen die al te vaak niet gehoord worden door de politiek maar op wiens leven politiek de grootste impact heeft, dat is wat mij drijft.

Beste collega-politici, wat is jullie poolster?

• column
• politiek
• draagvlak