ONZE LEERZAAMHEIDSGRAAD BLIJKT LAAG

Misschien het meest opvallende bij de start van het schooljaar is dat onze leerzaamheidsgraad laag blijkt. Ik ben dat beginnen denken wanneer de files er direct terug stonden zoals voorheen. Het was een aankondiging als een andere, en het veegde veel gesprekken en interviews van de maanden daarvoor weg. Die gesprekken gingen over leren uit een crisis, een betere combinatie van thuiswerk, werk en gezin, en werken op de werkvloer. Het zou bij uitstek iets zijn waar bedrijven en werknemers samen grote stappen vooruit kunnen zetten met een maatschappelijk doel met veel vertakkingen.

Een eerste tak. De kost van de files aan de bedrijven zit al ver boven de 10 miljard euro per jaar. In een aantal bedrijven weegt het niet alleen op de balans, maar ook op het voortzetten van de activiteit in België zelf. Twee. Het al veel langer durende debat van mobiliteit en milieu leek zowaar een echte kans te gaan krijgen. Want de impact van die mindere files op het milieu is groot, in de breedste zin. Ook op het algemeen welzijn. En dan komen we bij drie. We hebben een half miljoen mensen die 'arbeidsongeschikt' zijn. En er kunnen vieren, vijven en zessen worden toegevoegd.

Want vervolgens zijn we in de tweede schoolweek overgeschakeld naar de discussie dat er niet genoeg mensen aan het werk zijn. En dus mensen die ziek zijn moeten ook werken. Iemand moet onderweg gedacht hebben: die dingen zijn aan elkaar gelinkt. Mobiliteit, milieu, werkzaamheid, welzijn, gezonde bedrijven. Maar wie? Want de debatten bleken, elk apart, dezelfde als voor de pandemie.

Het meest duidelijke voorbeeld was het voorstel van het ACV om de sociale bijdragen meer te uniformiseren over alle soorten arbeid. Een spervuur van reacties van VOKA, waarvan er niet één ten gronde op het voorstel zelf inging en een aantal gewoon fout waren. En dezelfde voorbeelden zullen bestaan in een omgekeerde context, geen twijfel, dat weet ik. Maar dat is het net. Wat mankeert er op dit moment om een handvol mensen te vinden die onderweg denken dat de dingen aan elkaar gelinkt zijn en de kaart eens moet worden hertekend? Geen pop-upcommunicatie ter wille van de eigen belangen, maar een groter maatschappelijk geheel. Ergens in het weekend, ergens in de buurt van Poupehan.

DEZE GENERATIE JONGVOLWASSENEN VERDIENT BETER

Waarom zeker ook nu? We hebben een generatie jongeren die veel evidentie hebben gezien van conflict- en probleemmodellen. Ik realiseerde me – toen ik mijn studenten eindelijk in het echt kon zien – dat zij geboren zijn met 9/11, kind waren tijdens een wereldwijde en schandalige bankencrisis, en jongvolwassen werden in een pandemie. Geen rustpunt. Wat is het perspectief, wat is het overlegmodel dat zij al hebben gekend in hun jonge leven? Je kan zeggen dat het van alle tijden is. Ikzelf ben geboren met de oliecrisissen, met Reagan en Thatcher die de rechten van arbeiders begonnen aan te vreten. Ik was kind met de CCC en de bende van Nijvel. Maar toen kwamen de jaren 1990. En nadat de Muur viel, kwam er internet, gsm's, opportuniteiten en groei. De stichting van een echt Europa. Ook dat ging weer over, maar we hebben het meegemaakt en gezien dat het kon.

Waanzin is hetzelfde blijven doen en denken dat het verandert.

Leg aan deze generatie jongvolwassenen nu eens uit dat je hoger welzijn van werkenden, betere levensbalans, beter milieu en betere bedrijfsresultaten kunt combineren. Toch gaan we gewoon door met het maken van dezelfde fouten. Waanzin is hetzelfde blijven doen en denken dat het verandert.

KIJK OF ER IETS VRIJSTAAT IN DE BUURT VAN POUPEHAN

Dus een handvol mensen zijn nodig die zeggen dat het even genoeg is geweest, dat we even de dingen moeten herzetten. Weg van de media die ondertussen zullen blijven 's morgens, 's middags en 's avonds een gretige opsomming brengen van conflict en tegenstelling. Het klinkt simpel en het formuleert geen oplossing, maar het is een noodzaak. Historisch zijn in dit land alle grote hervormingen, die gevolgd zijn door meer productiviteit en meer welzijn, traag en grondig gebeurd. Samen. Met verschillende partijen, niet alleen politieke, en zelfs met hun tegengestelde belangen.

De nodige domeinen om in te grijpen zijn bekend. Een kleine worp. Rechtvaardige belastingen, een sterkere overheid als regulator, meer kracht voor technologie van kleinere bedrijven tegenover de cashkracht van de multinationals, een levenspatroon dat zin geeft in plaats van leegzuigt, ... Toen de regering in 2014 aankwam, waren er 300.000 mensen 'arbeidsongeschikt'. Er werd alarm geslagen en er kwam een hervorming. Nu zeven jaar later zijn er 500.000. Dat is enorm.

Vanwaar dan de heftige reacties tegen elkaar in plaats van een oplossing met elkaar? Dat is wat mij betreft in toenemende mate wat conservatisme op dit moment betekent. Het houden van macht, cash, de bestaande verhoudingen, … Er is geen weldenkend mens meer die echt denkt dat al die verhoudingen kunnen blijven wat ze zijn. Maar blijkbaar is het zo lang mogelijk volhouden al belangrijk genoeg.

Laat de leerzaamheidsgraad stijgen naar 80%.

Dus adem eens diep, denk er eens goed over na. Kijk of er iets vrijstaat in de buurt van Poupehan. De nazomer is beter dan de zomer daar. Laat de leerzaamheidsgraad stijgen naar 80%. En teken iets uit dat perspectief geeft aan jongvolwassenen. Laat ze niet nog eerst een ander crisismoment meemaken.

• column
• beter na corona
• jongvolwassenen