De Bourgondische coalitie ging niet van start op basis van groot onderling vertrouwen. En bijna drie jaar later is dat niet echt gegroeid.
.jpg)
Om de huidige verhoudingen in politiek Antwerpen te begrijpen moeten we terug naar 2017. Sp.a en Groen maken bekend dat ze 'samen' naar de kiezer trekken. Verrassend is niet de naam 'Samen' maar wel het witte konijn dat de twee uit hun hoed toveren: politiecommissaris Jinnih Beels. Zij krijgt al gauw media-aandacht en de speculaties beginnen dat de nieuwe progressieve lijst misschien iets kan doen bewegen in Antwerpen. Dat sprookje zal niet lang duren, zo weet iedereen nog.
Het socialistische kopstuk, Tom Meeuws, wordt begin 2018 vakkundig neergesabeld via verhalen uit zijn vroeger beroepsleven, met als kers op de taart zijn kortstondige relatie met Liesbeth Homans. Van Samen komt niets in huis. Zijn partij lijdt een zware nederlaag, en toch belanden de socialisten in de bestuursploeg. Al heeft dat misschien meer te maken met de kortstondige passage in Antwerpen van Kris Peeters.
Vraag blijft wie schuil ging achter de campagne die Meeuws de afgrond in duwde. Er zijn geruchten die wijzen in de richting van N-VA, maar bewijzen zijn er nooit geweest. Tenzij dat ene tekstbericht van een omstreden Antwerpse projectontwikkelaar, maar dat verhaal zou ons te ver leiden…
Feit is dat de Bourgondische coalitie in 2019 niet van start is gegaan op basis van groot onderling vertrouwen. En bijna drie jaar later is dat niet echt gegroeid. Bij de bevoegdheidsverdeling krijgen de socialisten ook milieu. Dat is geen cadeau, want zo wordt schepen Tom Meeuws de schietschijf van zijn vroegere groene vrienden. Denk aan de inplanting van de nieuwe Ineosvestiging in de haven, de omgevingsvergunning voor de luchthaven van Deurne en natuurlijk de verbrandingsoven van Isvag in Wilrijk. Vooruit heeft even geaarzeld om een breekpunt te maken van het Isvag dossier maar heeft zijn staart toch maar ingetrokken. Het is nog te vroeg om zich te profileren, en het is ook geen thema dat leeft in Antwerpen.
Mobiliteit is dat natuurlijk wel. Het dodelijk ongeval met twee joodse kinderen in augustus heeft de nationale nieuwsfocus opnieuw op de Antwerpse verkeersveiligheid gelegd. Mobiliteitsschepen en N-VA sterkhouder, Koen Kennis, moest spitsroeden lopen want hij heeft beslist om het bewuste kruispunt niet langer conflictvrij te maken. Dat er twee joodse kinderen worden doodgereden op een moment dat de burgemeester roept om meer federale middelen om de joodse gemeenschap te beschermen tegen de terreurdreiging na het vertrek van de militairen, maakt het verhaal extra pijnlijk. Op de Belgiëlei patrouilleren nu politieagenten met machinegeweren, maar om de hoek rijdt een vrachtwagen twee kinderen dood.
Koen Kennis en zijn partij zijn op z'n minst standvastig: de auto heeft haar plaats in de stad en iedereen moet met de auto tot in het centrum kunnen rijden. De rol van de auto in de stad kan een mogelijk breekpunt worden voor de huidige coalitie. Enkel Vlaams Belang steunt voluit het mobiliteits- en veiligheidsbeleid van N-VA. Toch blijft het onwaarschijnlijk dat deze partijen ooit samen Antwerpen gaan besturen. De vaak zelfs fysieke afkeer van De Wever tegenover mandatarissen van Vlaams Belang is te groot. N-VA omarmt ook de joodse én … de LGBTQ-gemeenschap; en vooral dat laatste ligt moeilijk bij Vlaams Belang. Wel moeilijk voorspelbaar is de verhouding tussen de twee nationalistische partijen na de federale, regionale en Europese verkiezingen in 2024. En wat zal het potentiële effect zijn van een verhuis van Tom Van Grieken van Schoten naar Antwerpen om de lijst van Sam Van Rooy en Filip Dewinter te versterken? Dewinter heeft wel al meer dan eens laten verstaan dat de demografische evolutie in de stad niet in het voordeel speelt van zijn partij. Meer dan de helft van de stemgerechtigde Antwerpenaars is van vreemde origine.
Ook voor N-VA is die evolutie een uitdaging, zo bewees de verkiezingsuitslag in enkele districten. Bart De Wever houdt al jaren verschillende borden tegelijk in de lucht. Maar wat hij in 2024 moet klaarspelen, is nog van een andere orde. Federaal wil hij opnieuw in de coalitie en een deal sluiten met PS om België verder uit te kleden. Vlaams wil N-VA de grootste partij blijven en misschien wel in zee gaan met Vooruit als Conner Rousseau potten breekt in het stemhokje. Dat zou dan weer gevolgen hebben voor Antwerpen, want dan kan Vooruit bijna niet anders dan opnieuw meestappen in een coalitie met N-VA en misschien moet de partij dan wel de volgende jaren aan boord blijven op vraag van Brussel.
Nochtans klinkt de lokroep van een progressief alternatief. Er is ook een poging geweest om een progressief project te bouwen rond Sihame El Kaouakibi met steun en inbreng van drie of misschien wel vier partijen. Iedereen beseft nu dat deze piste dood en begraven is. De geschiedenis zal uitwijzen of en door wie aan de poten van de stoel van El Kaouakibi gezaagd is. Zonder te vervallen in complottheorieën blijkt in Antwerpen niets onmogelijk, zo leert de inleiding van dit artikel.
En wat doet Groen? De partij heeft een sterke fractie in de gemeenteraad, maar Imade Annouri is nog geen stemmenkanon en Meryem Almaci is al evenmin een evidentie. Groen heeft het moeilijk om zich vanuit de oppositie in de aandacht te vechten, al zijn ongelukken met zwakke weggebruikers natuurlijk een dankbaar onderwerp. Na het debacle van Samen is de koudwatervrees voor een kartel ongetwijfeld groot maar tenzij de tijdsgeest meezit is een soloslim in 2024 evenmin een evidentie.
Bij Open VLD krijgt Willem-Frederik Schiltz twee jaar om als schepen zijn partij weer op de kaart te zetten. Het lijkt een onmogelijke opdracht. Na de passage van Kris Peeters zullen ze bij CD&V wellicht twee keer nadenken voor ze Annelies Verlinden laten overkomen uit Schoten. Voor beide partijen lijkt schuilen op een kartellijst misschien wel de beste optie, maar hoe progressief mag die dan wel zijn? Niet vergeten, ook Open VLD is in Antwerpen een beleidspartij. Ze haalde in 2018 twee zetels op 55, CD&V haalde er drie… Als Vooruit er ooit uitstapt, moet De Wever met zijn 23 zetels opnieuw gaan schooien bij CD&V. De prijs zal hoog zijn.
Ook PVDA is een factor van betekenis in Antwerpen. Dokter Mie Branders is nu al het meest actieve raadslid. Zij is de moeder van het mondige Vlaams parlementslid Jos D'Haese die nu een rechtstreekse campagne voert tegen Bart De Wever en hem aanvalt op zijn persoonlijk gecumuleerd inkomen als burgemeester, parlementslid en partijvoorzitter. De werk- en wervingskracht van de partij is opvallend, maar leidt voorlopig vooral tot versnippering aan de linkerzijde.
Koen Kennis verliest krediet met elk fietsongeval.
De troepen van De Wever zijn niet ongeschonden door de eerste jaren van de legislatuur geraakt. Nabila Ait Daoud moet hopen dat Sihame El Kaouakibi blijft zwijgen. Koen Kennis verliest krediet met elk fietsongeval. Ook de omstreden aanbouw van het Steen, de lege trams naar het Havenhuis en de bovengrondse tram boven het nieuwe metrostation van het Operaplein zijn omstreden vruchten van zijn beleid. Fons Duchateau is weg uit het college en gaat de fusie van de ziekenhuizen coördineren. Els Van Doesburg is zijn vervangster en die doet het voorlopig zeer goed. Afwachten wat dat betekent voor de pikorde in de partij, want superschepen Annick De Ridder rijdt tot nog toe het meest verrassende parcours. De pitbull in het parlement heeft zich ontpopt tot een constructief ingestelde schepen van de haven, maar vooral van stadsontwikkeling met verrassend veel groene accenten in haar projecten. Met de kaaien, de Noorderleien en het omstreden Operaplein als erfenissen van Patrick Janssens is N-VA op zoek naar een 'landmark' in Antwerpen. Daarbij wordt vooral gehoopt op de voetgangers- en fietsbrug over de Schelde, maar of die er komt in 2024 is hoogst onzeker. Bart De Wever en N-VA staan ook voor een streng law-and-orderbeleid. Dat beleid kan echter enkel electoraal renderen als er zichtbare successen zijn. Zolang de burger wakker wordt van een granaataanslag, drugs ziet dealen in Antwerpen-Noord en te veel schimmige handelszaken ziet opduiken in het straatbeeld is de vraag of je hiermee naar de kiezer kan. Veiligheid is ook verkeersveiligheid. Vanaf nu zal elk ongeval in Antwerpen waarbij fietsers of voetgangers betrokken zijn, uitvergroot worden. Maar ook de luchthaven, de verbrandingsoven, de Ineosfabriek, de private inbreng in het OCMW kunnen allemaal conflictstof genereren.
Wat er zal gebeuren in oktober 2024 zal vooral worden bepaald in Brussel, en minder in Antwerpen.
Daarbij komt nog dat, net zoals elders in Vlaanderen, de afschaffing van de opkomstplicht een onvoorspelbaar effect zal hebben op het stembusresultaat. Een voorzichtige balans na drie jaar Bourgondische coalitie in de grootste stad van Vlaanderen: vooral continuïteit met wat rode rimpelingen. Wat er zal gebeuren in de aanloop naar oktober 2024 zal vooral worden bepaald in Brussel, en minder in Antwerpen.
Samenleving & Politiek, Jaargang 28, 2021, nr. 8 (oktober), pagina 16 tot 19
HALVERWEGE DE LOKALE LEGISLATUUR (2018-2024)
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.