JUSTITIE ANNO 2021

Een vonnis van 2015. De daders worden tot 8 jaar effectief veroordeeld. Ze worden veroordeeld voor vrijheidsberoving, toedienen van drugs onder dwang, geweld en seksuele uitbuiting van verschillende minderjarigen. De rechtbank noemt een gerechtspsychiater om de schade te bepalen. Het staat er zwart op wit.

Zes jaar later. Nog steeds wachten de slachtoffers om opgeroepen te worden door de aangestelde psychiater om onderzocht te worden. Niet alleen bij dit vonnis, niet alleen bij die psychiater.

Eén meisje werd wel opgeroepen. Zij heeft ouders en die hebben een familiale verzekering. Haar onderzoek start met een lijst met 300 vragen. Een lijst die ooit opgesteld werd om volwassen vrouwen na verkrachting te taxeren. Een lijst die niet aangepast is aan de gruwelijke ervaringen van gedwongen prostitutie en langdurig seksueel misbruik op piepjonge leeftijd.

Kersvers 18 jaar en een groot trauma.

Vragen zijn: geniet je van een orgasme? Heb je een vaste relatie? Kan je je concentreren? We hebben deze vragen eens overlopen ten huize Klaprozen VZW. Veel van de vragen begrijpen ze niet of antwoorden ze naar leeftijd. "Wat zou ik nu al een vaste relatie hebben? Ik zat jaren opgesloten en zag enkel mijn begeleiding".

Niemand kan antwoorden wanneer die vragenlijst nog eens werd aangepast. Laat staan of daar gespecialiseerde organisaties bij betrokken worden.

Justitie anno 2021 werkt zo: een ruimte waar daders én slachtoffers op eenzelfde moment worden uitgenodigd, je meldt je aan bij de ingang en een lieve dame neemt de juiste bundels uit het juiste houten vakje en dan zet je je tussen allemaal vreemde mensen aan een tafel. Een vertrouwenspersoon of raadsman mag niet mee om de antwoorden niet te beïnvloeden.

Justitie anno 2021 werkt zo: een ruimte waar daders én slachtoffers op eenzelfde moment worden uitgenodigd.

Daarna volgt nog een gesprek van een klein halfuur en krijg je na drie weken een verslag toegestuurd. Dat staat dan vol medische begrippen en vaktaal waar je niets van begrijpt.

Heftig.

Je wordt figuurlijk uitgekleed. Een spervuur aan vragen waar je in een veel te korte tijd moet op antwoorden: of je nog een band hebt met jouw mama, of je nachtmerries hebt, of je agressief kan zijn. De vragen volgen zo snel op elkaar dat je na een paar uur huilend en gekraakt op straat staat.

Om niet te spreken van de nachten die volgen. Beelden van de horror of angsten die weer werden aangewakkerd. Helaas is het verslag dan al besteld. Die gevolgen ziet deze psychiater niet.

WACHTEN, WACHTEN, WACHTEN

Deze meisjes worden opgevangen met begeleiders die het beste met hen voor hebben. Die er staan, nabij en betrokken zijn. Maar die ook mee moeten wachten.

"Ik wil dit hoofdstuk kunnen afronden", klinkt het.

Helaas is het jaren wachten. Jaren om onderzocht te kunnen worden. Om – ook bij dat meisje dat wél geluk had omdat de familiale verzekering het onderzoek betaalde – weer maanden en maanden te moeten wachten tot de rechtbank het verslag bestudeert en oordeelt over een schadevergoeding.

En die rechtbank vraagt soms nog bijkomende zaken. Dan moet je op zoek naar dat verslag van toen je als minderjarige een korte of langdurige opname had. Dat ligt niet voor je klaar en moet je gaan halen. In het beste geval vind je begeleiding die daar helpt.

Na de rechtbank moet je weer wachten en als er geen beroep wordt aangetekend door de daders wordt een gerechtsdeurwaarder aangesteld. Die doet dan een solvabiliteitsonderzoek dat vervolgens kan worden gebruikt om aangifte te doen bij het fonds voor hulp aan slachtoffers van gewelddaden.

En dan is het weer wachten. Zowat alle stappen hierboven beschreven duren telkens maanden tot een jaar. Telkens opnieuw. Het fonds behandelt je zaak sowieso pas na een jaar. In de wandelgangen klinkt het: "Dat is nog snel". Zo log werkt dit systeem.

Het fonds behandelt je zaak sowieso pas na een jaar. In de wandelgangen klinkt het: 'Dat is nog snel'.

Het meisje met de familiale verzekering is nog een succesverhaal, maar wat met die slachtoffers die nog steeds wachten op een onderzoek? Zij die geen familiale verzekering hebben en moeten wachten op de betaling van justitie. En die pot is leeg. Amper begroot.

Sommige psychiaters antwoorden zelfs kort en bondig: "Het klopt dat ik in het vonnis aangeduid ben, maar ik werk niet meer onder de rechtspleging".

Dan dien je zelf naar de rechtbank te gaan om een andere gerechtspsychiater aan te stellen.

Weer wachten. Voor een meisje kregen we in november 2020 een andere gerechtspsychiater aangesteld, maar nog steeds is ze niet opgeroepen. Ook daar klinkt: "Ik ben nog steeds niet betaald door justitie, mevrouw".

Bij een rondvraag krijgen we steeds hetzelfde te horen: "Justitie heeft een groot tekort aan psychiaters. Ze worden niet meer betaald. Ze haken één voor één af".

In het regeerakkoord werd het volgende opgenomen: "We geven prioriteit aan het vervolgen van pooiers van tienerslachtoffers en mensenhandelaars. Ook vergroten we een beter zorgkader voor slachtoffers".

EEN VOORSTEL HOE HET ANDERS KAN

Hoe valt dit te rijmen?

Wij hebben een voorstel. Wanneer een meisje via de zorgcentra na seksueel geweld aangemeld wordt, krijgt ze daar meteen een warm onthaal.

Er wordt tijd genomen, koffie aangeboden, er is een rustruimte. Alles voelt zeer menselijk aan. Uiteraard is dat in de fase voor en tijdens de aangifte. Maar waarom zouden die centra niet betrokken kunnen blijven?

Los van een dringende nood aan een oproep tot beschikbare gerechtspsychiaters zou het een absolute meerwaarde zijn de bevragingen ook in die gespecialiseerde zorgcentra te laten doorgaan.

Zodat ze na dat rondje confronterende vragen en het gesprek met de aangeduide gerechtspsychiater een babbel kunnen slaan, nog een koffietje kunnen drinken en nog eens opgebeld worden de dagen die volgen na zo'n onderzoek.

En omdat deze mensen van het zorgcentrum naast het psychiatrisch verslag ook een verslag kunnen schrijven over de schadepost 'pretium voluptatis'. Schade door het verlies of de vermindering van seksueel genot.

Wij stellen vast dat die schade sterk aanwezig is bij alle slachtoffers. Er wordt echter in ons land geen expertise tegenover gezet. Zo wordt ook geen oplossing aangereikt tijdens het jaren wachten tot een mogelijke schadevergoeding. Jaren wachten maar ondertussen ook betalen voor dure medicatie voor uw soa's. Bijvoorbeeld.

Alles onderbrengen bij de Zorgcentra na Seksueel Geweld zou oplossingen aanreiken én is een haalbare kaart.

Alles onderbrengen bij de Zorgcentra na Seksueel Geweld zou oplossingen aanreiken én is een haalbare kaart. Nu nog de pot van de rechtspleging spijzen en psychiaters bereid vinden om opnieuw aan de slag te gaan voor justitie. Komaan, dat moet toch kunnen?

• column
• justitie
• gerechtspsychiaters