In de iets meer dan dertig jaar dat ik op de werkvloer sta, zag en leerde ik hoe jongeren van kleur het bijzonder slachtoffer zijn van intimidatie en geweld door de politie. Ik zag ook hoe het hen op zowel de werkvloer als op de huisvestingsmarkt niet voor de wind gaat. In tijden van terreur zag ik hoe zij die het grootste slachtoffers zijn van hun zogenaamde geloofsgenoten nog meer de verdomhoek werden ingejaagd. Ik zocht naar dansende moslims en straatfeesten na de aanslagen, maar ontmoette enkel verbouwereerde, angstige en bezorgde mensen.

Ik was en ben dagelijks getuige van de groeiende groep mensen die in een situatie van bestaansonzekerheid verzeilen. Gezinnen met kinderen en alleenstaanden krijgen het steeds moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen. Ze werken in steeds flexibele arbeidsomstandigheden en ontvangen in ruil een loon dat veelal onvoldoende is om rond te komen. Ik trok tientallen keren naar welzijnsbureaus, vastgoedkantoren om mensen te ondersteunen in ditgene waar ze recht op hebben, maar steeds vaker zag ik hoe rechten worden omgezet in een lange reeks voorwaarden. Als je die voorwaarden niet braaf en slaafs opvolgt, dan vervallen je rechten en krijg je te horen: 'eigen schuld, dikke bult'.

Jarenlang trok ik iedere zomer met een groep gezinnen mee naar de Ardennen. Voor de meeste van de gezinnen was het jaren geleden, of zelfs de eerste keer, dat ze op vakantie gingen. Samen met andere betrokken burgers ondersteun ik mensen zonder papieren die hopen op het recht op een wettig verblijf. Sommigen wonen, leven en werken hier al meer dan tien jaar, ze spreken onze taal en ze zetten zich op velerlei manieren in. Ik zie en ervaar hen niet als een probleem maar als mensen die een belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving.

VRIJHEID VOOR EEN KLEINE ELITE

De voorbije decennia zag ik de menselijke vrijheid smelten als sneeuw onder de zon. Hier tegenover zag ik de vrijheid van het kapitaal tot buiten onze dampkring groeien. Onze westerse liberale democraten beloofden vrijheid, maar reserveerden deze vrijheid voor een kleine elite die de menselijke beschaving op een angstwekkende manier ontwricht.

De voorbije decennia zag ik de menselijke vrijheid smelten als sneeuw onder de zon.

Waarom verbaast het ons wanneer op een miezerige zondag enkele tienduizenden mensen door de straten van Brussel trekken onder een gierende golf van verontwaardiging en een luide roep naar vrijheid? Al decennialang overheerst het dominant geloof in de principes van de vrije markt. Wie hier kritiek op formuleert, werd door de mainstreammedia gezapig of cynisch weggezet als doemdenker of relict van een afgelopen tijdperk. Na de val van de Muur werd het einde van de Koude Oorlog en het einde van de geschiedenis aangekondigd. We evolueerden pijlsnel naar een postideologische en postpolitieke samenleving.

De strijd tussen de ideologieën werd verbeurdverklaard en de zuilen gingen op de schop. Langzamerhand vervelden mensen en instituties tot neutrale atomen en de tegenstelling tussen links en rechts verklaarden velen tot taboe. De schooltelevisie en Tante Terry met 'Klein, klein kleutertje' op onze openbare zender maakte plaats voor Samson en Gert. Kunstzaken en Van pool tot evenaar gingen op vervroegd pensioen. Kookprogramma's en entertainment kwamen in hun plaats. We zouden en moesten verbindend met elkaar communiceren.

WANNEER DE GROTE VERHALEN VERDAMPEN

U merkt het, beste lezer: wanneer de grote verhalen verdampen en onze wereld en de kapitaalkrachtigen de wereld onttoveren, rest ons een verbrokkelde en verdeelde wereld. Onze werkelijkheid is omgevormd tot een kolkende stroom aan weetjes, nieuwtjes en flarden. Zonder dat gewone stervelingen nog de kans krijgen even uit te zoomen, een overzicht te maken en het broodnodige houvast te creëren. We maken met ons allen deel uit van een samenleving die de werkelijkheid opbreekt in zoveel perspectieven als er mensen zijn. We leven in een wereld met heel veel geld, maar zonder een collectieve identiteit die ons aan elkaar verbindt.

De mensen die vandaag de coronamaatregelen bestrijden, drukken in wezen een diep verlangen naar meer autonomie en houvast uit.

De strijd tegen het coronavirus laat ons zien hoe een groeiende groep mensen met of zonder zwemband in een kolkende rivier van onbestemde boosheid en verontwaardiging springen. Hen wegzetten als idioten of imbecielen is niet de meest verstandige optie. De mensen die vandaag de coronamaatregelen, het Covid Safe Ticket als toegangsvoorwaarde en de door velen verlangde verplichte vaccinatie bevechten en bestrijden, drukken in wezen een diep verlangen naar meer autonomie en houvast uit. Wie heel luid roept, is meestal heel onzeker. De tienduizenden burgers die door de straten van Brussel trokken, zijn met uitzondering van de extreemrechtse architecten van haat, een lange stoet van onzekere mensen die door het ontbreken van collectief gedeelde en gedragen verhalen hun eigen geloofssysteem hebben ontwikkeld. Als de beleidsverantwoordelijken, onze opeenvolgende regeringen en grote instituties zelf niet langer de verhalen aanbieden die we nodig hebben, breien de mensen zelf de flarden en brokstukken en overtuigingen tot een eigen verhaal.

Laat ons deze mensen niet bekampen en beschimpen, maar wel de kapitaalkrachtige monsterbedrijven.

Laat ons deze mensen niet bekampen en beschimpen, maar wel de kapitaalkrachtige monsterbedrijven die onze planeet en onze menselijke beschaving naar de afgrond voeren. Het is een strijd die we niet alleen moeten voeren. We kunnen ons verbinden aan de strijd die vakbonden, vrouwen-, antiracisme- en milieubewegingen wereldwijd voeren. Elke ochtend breekt er een nieuwe dag aan die ons de kans en mogelijkheid biedt om bij te dragen aan een solidaire, rechtvaardige en vrije samenleving.

• column
• vrijheid
• Corona