Er is niets mooier dan kinderen begeleiden bij hun ontwikkeling. Er is niets mooier dan onderwijzen. Waarom wordt de schoonste job ter wereld dan steeds minder populair? Waarom verdwijnen zoveel leerkrachten uit het vak en starten er te weinig enthousiastelingen? Misschien wel omdat ons onderwijssysteem oubollig is. Het onderwijs is een geld slurpende machine waarbij het geld niet terechtkomt waar het hoort. Het organigram van het Vlaamse onderwijs is wereldvreemd en tot op de draad versleten. Steeds vaker krijg ik de indruk dat meer energie gaat naar zelfbehoud van spelers in dat organigram dan naar het onderwijs op zich. Keuzes uit het verleden staan reageren op de toekomst in de weg. Redelijkheid is vaak ver zoek.

Geen leerkracht die dat nog begrijpt of er wakker van ligt. De leerkracht wil dat zijn onderwijs performant is, fris en op maat. De onderwijzer wil trots zijn op zijn werk, maar is dat niet meer. De onderwijzer voelt elke dag dat de job die hij moet doen, niet haalbaar is. Hij geeft aan, tot treurens toe, dat meer middelen nodig zijn. Soms hoort men hem even, maar echt luisteren doet Vlaanderen nooit.

ECHT LUISTEREN

Wanneer dan, voor de start van dit schooljaar, de nieuwe CAO voor het onderwijs wordt voorgesteld, ben ik nieuwsgierig. Ik zit op het puntje van mijn stoel. Als de teksten echter komen overvalt mij – en ik durf stellen, veel van mijn collega's directeur – een soort moedeloosheid. Het lijkt wel of de CAO is onderhandeld door een groep mensen die nooit in een school is geweest, nooit met een leerkracht heeft gesproken. Het ene na het andere onderhandelde onderwerp is gemorrel in de marge. Structureel durft niemand echt in te grijpen.

Het lijkt wel of de CAO is onderhandeld door een groep mensen die nooit met een leerkracht heeft gesproken.

Wie gelooft dat leerkrachten met een internetvergoeding en een verhoogde fietsvergoeding gesust kunnen worden, vergist zich. Ze zijn er uiteraard tevreden mee, maar ze voelen er zich maar heel even beter door. Vergelijk het met een sugar rush na een snoepje. Wanneer je verzuipt in je klas wil je dat er echt naar je geluisterd wordt.

Al snel wordt duidelijk dat wie daar boven onze hoofden zit, weer niet echt heeft geluisterd. Weer niet echt begrijpt wat leerkrachten nodig hebben. Wij willen niet meer loon, we willen niet meer vakantie, we willen niet minder les geven. We willen waardering van ons schoolbestuur, steun van onze vakbond. We willen ondersteuning van onze koepels en respect van onze overheid.

Er zijn veel vragen, maar er is geen eenvoudig antwoord. Alles begint bij luisteren, echt luisteren. Het gevoel niet begrepen te worden maakt moedeloos. Moedeloosheid leidt tot afstand nemen.

De leerkracht is het sluitstuk van het onderwijs. Leerkrachten moeten dus worden verwend. Uiteraard moeten ze degelijk en marktconform verloond worden en een degelijke leef-werk verhouding hebben, maar boven dat alles staat waardering. Echte waardering.

ECHT WAARDEREN

Ik geloof dat iedereen in het onderwijsorganigram boven de onderwijzer zijn eigen rol moet durven herdenken en zelfs in vraag moet durven stellen of die plaats gerechtvaardigd is. Is de rol die je speelt in verhouding tot de middelen die Vlaanderen je daarvoor geeft. Zet jij in elke beslissing die je maakt de leerkracht centraal? Hoeveel middelen blijven in jouw organisatie hangen die beter zouden kunnen worden ingezet op de klasvloer.

Zijn er taken, die iemand anders misschien beter kan?

Durven we in Vlaanderen de koepels in vraagstellen? Of op zijn minst hun rol. Is alles wat ze doen broodnodig? Durven we keuzes uit het verleden in vraag stellen? Hoeveel kost het inrichten van de levensbeschouwelijke vakken in het officieel onderwijs?

Er is voldoende geld voor onderwijs, daar ben ik zeker van. Toch heeft de onderwijzer het gevoel een tekort aan middelen te hebben.

Er is voldoende geld voor onderwijs, daar ben ik zeker van. Toch heeft de onderwijzer het gevoel een tekort aan middelen te hebben. Dat tekort is ook niet zomaar voor iedereen hetzelfde. De problematieken in de grootstedelijke context zijn anders dan die in een landelijke gemeente. Maar ze bestaan allebei en zijn op zich ook nog eens complex en schoolgebonden.

Te veel onderwijzers werken in aftandse gebouwen of zijn onvoldoende opgeleid voor de klasgroepen waar ze voor staan. Er is te weinig tijd voor professionalisering en het aanbod is zelden op maat. Te veel onderwijzers hebben niets aan hun leidinggevende omdat die zelf maar net boven water kan blijven. Vaak is de luchtkwaliteit in de school slecht. De leraarskamer onvoldoende ingericht. Bekijk dat soort zaken per school, maak er werk van, zet scheve situaties recht. Alleen zo waardeer je de arbeid die de leerkracht elke dag verzet.

ECHT VOOR JE LEERKRACHTEN GAAN

Ik begrijp dat ik het risico loop met deze tekst door allerlei instanties gemaild te worden. Instanties die allemaal overtuigd zijn van hun eigen belang. Laat ons afspreken dat ze me mogen mailen. Ze mogen zelfs telefoneren. Maar voor ze dat doen moeten ze zich eerst de vraag stellen. Voor wie ben ik dag in dag uit aan het lobbyen: voor de leerkracht of voor mijn organisatie?

We mogen gerust veeleisend zijn, maar dan moet waardering volgen.

Die leerkracht heeft onze steun nodig. Het wordt tijd dat iedereen zich achter de leerkracht schaart, die iedereen echt voor de leerkracht gaat. We mogen gerust veeleisend zijn, maar dan moet waardering volgen. Daar wringt het schoentje.

• column
• onderwijs
• Vlaanderen
• leerkrachtentekort