Het rijk van de vrijheid is terug. Het was al eens binnen handbereik, maar corona besliste er anders over. Nu ziet het er goed uit. We kunnen weer knallen. Fuiven zonder remmen, op café gaan tot 's morgens vroeg, in de klas zitten zonder mondmasker, … We kunnen weer doen wat we willen. Dat is toch vrijheid! Of toch niet?

Vorig jaar bracht Annelien De Dijn een prachtig boek uit. Ze schreef wat ze noemt een woelige geschiedenis van de vrijheid. Vrijheid is op de eerste plaats een politiek begrip, dat overeenkomt met controle hebben en mee bepalen van politieke regels. Zelfbestuur of democratie inderdaad. Vrij is wie meetelt in het publieke domein, dat per definitie verscheiden is. Het verlangen om te doen wat men wil was in eerste instantie een antidemocratische reactie op de Franse Revolutie, om bezit veilig te stellen en de staat zo minimaal mogelijk te houden.

We waren er eerst zo zeker van dat na corona niets hetzelfde zou zijn. De economie, en eigenlijk de hele samenleving, moest op de schop. Het was toch duidelijk dat die niet alleen ziek maakt, maar eigenlijk gewoon ziek is. En nu willen we toch weer zo vlug mogelijk tot de orde van de dag. We kunnen er echter zeker van zijn dat straks weer een pandemie uitbreekt. Ik las ergens dat het gewoon toeval is dat het in Wuhan begon. Door de intensieve veeteelt kan het evengoed hier. De ramp in Wallonië kan zich opnieuw, of in Vlaanderen, voordoen. Het helpt niet dat een expert dan vlug zegt dat de kans uiterst klein is. We hebben juist meegemaakt dat zo'n uiterst onwaarschijnlijke gebeurtenis, die extreme gevolgen veroorzaakt, zich toch voordeed. En ook al blijft voor een volgende keer de kans uiterst klein, het kan weer.

Marx geloofde rotsvast in eindeloze groei, die een paradijselijke overvloedmaatschappij baart. Alleen is dit een kinderlijke illusie.

Maar nee, we hoeven geen ingrijpende maatregelen. De economie trekt weer goed aan, dankzij de inflatie blijven de schulden beheersbaar. Het rijk van de vrijheid is nabij. In deze ambitie zijn we allemaal marxist. Marx droomde van 's morgen jagen, 's middags vissen en 's avonds aan kritische kritiek doen. Met dat laatste bedoelde hij, veronderstel ik, pinten pakken in een café zonder mondmaskerplicht en tot het ochtendgloren. Hij geloofde rotsvast in eindeloze groei, die een paradijselijke overvloedmaatschappij baart. Alleen is dit een kinderlijke illusie. We zullen knallen, maar als we niet dringend grondig bijsturen zullen we vooral met onze kop tegen de muur knallen en steeds minder kunnen doen wat we willen. Er is werk aan de winkel, we kunnen echt niet negeren dat corona ons met de neus op de feiten heeft gedrukt. Het rijk van de vrijheid is helemaal niet in zicht, tenzij je door een marxistische bril kijkt die de blik sterk vervormt.

Samenleving & Politiek, Jaargang 29, 2022, nr. 4 (april), pagina 88

• Corona
• het rijk van de vrijheid
• tot slot