‘Wat we zelf doen, moeten we beter doen,’ zei Gaston Geens (CVP) ooit.

Dit zinnetje ligt altijd op de loer in elk opiniestuk, artikel of column over het Vlaamse regeringsbeleid. Het werd jaren misbruikt om te pleiten voor meer bevoegdheden op Vlaams niveau.

Maar we zijn het er allemaal over eens dat Vlaanderen al lang niet meer alle verantwoordelijkheden in de lucht kan houden. Vlaanderen staat vandaag, tien jaar na de laatste staatshervorming, met de billen bloot. Wat heeft Vlaanderen nu gedaan met die bevoegdheden? Hoe staat het met de publieke dienstverlening? Investeert de Vlaamse Regering voldoende in haar bevolking?

Het antwoord is nee. Er wordt bespaard op het kindergeld, de hervorming van het openbaar vervoer resulteerde in minder haltes, er zijn minder plekken in de kinderopvang dan een paar jaar geleden, sociale woonleningen zitten achter een hogere drempel, wonen is onbetaalbaar, en in sommige scholen zitten leerlingen meer in de studie dan dat ze les krijgen.

Voor een partij die telkens vakbonden basht en pleit voor een minimumdienstverlening, is dat opvallend. Want waar is die zogezegde Vlaamse minimale publieke dienstverlening dan?

Vlaanderen staat in schril contrast met Schotland, waar ik in oktober 2022 op studiebezoek ging met de commissie Wonen. ‘Ieder greintje bevoegdheid die we kunnen krijgen, vullen we maximaal in, zodat we de Schotten vooruit helpen,’ vertelde de minister me daar. Voor de Schotten is een Conservatieve regering het ergste wat ze kan overkomen: de overheid wordt ondergraven, de dienstverlening afgebouwd en de grootste slachtoffers zijn gewone mensen. Laat de Tories nu net de grootste idolen zijn van Bart De Wever.

DIENSTVERLENING ALS VIJAND

En dát is de reden waarom de twee afgelopen rechtse Vlaamse regeringen zoveel schade hebben aangericht.

Het lijkt alsof dienstverlening de vijand is. De Vlaamse burger wordt als een klant gedefinieerd. Als het over plichten van die klant gaat, dan is N-VA er als de kippen bij om de strenge vinger boven te halen. Kijk maar naar minister van Wonen, Matthias Diependaele, die zich quasi alleen maar op sanctionerende maatregelen richt.

Kinderopvang, rusthuisfacturen, mensen met een beperking, plaatsen in de jeugdzorg, ... Vlaanderen geeft niet thuis.

Maar zodra het over rechten gaat – het recht op betaalbaar wonen –, geeft N-VA niet thuis. Dat is het geval wanneer het gaat over kinderopvang, rusthuisfacturen, mensen met een beperking, plaatsen in de jeugdzorg. Ik stop hier omdat deze column een maximum aantal woorden heeft, niét omdat de voorbeelden zoek zijn.

Het minste wat de burger zou mogen verwachten, is een minimumdienstverlening. Dat is één van de favoriete woorden van N-VA, maar wordt enkel uit de schuif gehaald als het kan dienen om syndicale organisaties voor het blok te zetten. Als het gaat om de eigen verantwoordelijkheden, bestaat dat woord plots niet.

En dat is triest. Vlaanderen en haar inwoners verdienen beter.

GEEN PLEIDOOI VOOR EEN BELGISCHE BESTUURLIJKE NOSTALGIE

Dit is geen pleidooi voor een Belgische bestuurlijke nostalgie. Ik ben niet van mening dat alles geherfederaliseerd moet worden. Er is namelijk een reden dat bevoegdheden geregionaliseerd en gecommunautariseerd zijn geweest. Vlaanderen verdient politieke autonomie en eigen bevoegdheden. Hell, dat is de reden waarom ik ieder jaar naar de 11 juliviering ga in mijn eigen stad.

Vlaanderen verdient politieke autonomie en eigen bevoegdheden. Hell, dat is de reden waarom ik ieder jaar naar de 11 juliviering ga in mijn eigen stad.

Maar deze rechtse coallitie maakte er een zootje ongeregeld van. Vlamingen waren nog nooit zo slecht af als met deze Vlaamse Regering. Terwijl de Vlaming vooral een goede dienstverlening verdient vanuit die Vlaamse bevoegdheden. Een overheid die investeert, die hervormt, en die wie zijn best doet vooruit laat gaan. Een overheid die kansen geeft en niet beschuldigt, die toegeeft dat geluk en pech een rol spelen in onze samenleving.

De voorbije tien jaar kreeg de Vlaming het omgekeerde: een regering zonder links. Een regering die dienstverlening afbouwt en mensen in de kou zet. Deze rechtse regering schiet hopeloos tekort.

WAT ZIJN WE MET DIT VLAANDEREN ALS HET DE MENSEN NIET VOORUIT HELPT?

En dat zie je ook in de debatten. De N-VA ownt haar shit niet. Al tien jaar heeft ze een minister-president van hun Vlaanderen. Maar in ieder debat en in iedere beslissing blijkt dat ze het Vlaams niveau vooral als een instrument zien. Het Vlaams niveau dient voor hen om te schieten op wie ze willen: Vivaldi, Franstaligen in dit land, de onderwijskoepels, het middenveld, tot zelfs de eigen coalitiepartners. Maar effectieve oplossingen, visies of plannen om de Vlaming vooruit te helpen? Dat niet. Dit is het Vlaanderen van de achteruitgang en de wachtlijsten geworden.

Eén grote boodschap dus voor hen: stop met te focussen op de Walen, en heb wat meer aandacht voor het eigen falen. Dan komen we al een heel eind.

Het Vlaams niveau dient voor N-VA om te schieten op wie ze willen: Vivaldi, de Franstaligen, de onderwijskoepels, het middenveld, tot zelfs de eigen coalitiepartners.

Maar wij progressieven mogen Vlaanderen niet links laten liggen. We moeten opnieuw groot genoeg worden. Want we mogen de koopkracht, de gezondheid van mensen en het onderwijs niet langer overlaten aan een rechtse regering die het verder in crisis stort. Dan wordt alles klaargezet voor een Vlaanderen als neoliberaal laboratorium waar de kleintjes niet meer aan bod komen. Dan wordt publieke dienstverlening luxe en krijgen we een beleid puur gericht op belastinggeld richting de hoogste inkomensklassen schuiven. Terug naar een graafschap, met één graaf en vele leenmannen. Wie toegang heeft tot een kabinet, bepaalt vandaag het beleid. Daarvoor zijn de staatshervormingen niet gebeurd.

De boodschap van minister-president Jambon tijdens zijn eerste regeringsverklaring is vijf jaar later niet meer dan een oproep aan zijn eigen partij: Plus est en vous!

• column
• Vlaanderen
• N-VA