Als laatste in het rijtje maakte N-VA onlangs haar verkiezingsprogramma bekend. Bij het lezen van dat programma valt maar één conclusie te trekken: het is een regelrechte aanval op de federale welvaartsstaat. We zijn ondertussen al wat gewend nu er een duidelijke polarisering merkbaar is tussen de extremen en tussen de progressieve en conservatieve partijen. Maar wat N-VA vandaag presenteert is niet gewoon, maar wel extreem. Ze pleit in niet mis te verstane woorden voor een drooglegging van onze Sociale Zekerheid, voor een afbouw van onze arbeidsbescherming en het uithollen van het collectief sociaal overleg.

HET N-VA-PROGRAMMA: SOCIALE HORROR

Daags na 1 mei kondigde de partij haar besparingsplan aan onder het motto ”Na het feest van de loze beloftes op 1 mei is het tijd voor realisme”, met besparingen ter hoogte van 21 miljard euro waarvan de helft in de Sociale Zekerheid. Wat de vakbonden en middenveldorganisaties hebben voorspeld toen de nieuwe Europese begrotingsregels voor de lidstaten werden gestemd, komt uit. De conservatieve krachten in ons land zullen dit begrotingskader aangrijpen om drastisch te besparen in sociale bescherming en op de overheid. Met dit plan komt dit akelig dichterbij.

Eén van de speerpunten in het N-VA-plan is het afstoppen van de groeidynamiek in de gezondheidszorg met welgeteld 4,5 miljard euro.

Eén van de speerpunten in het N-VA-plan is het afstoppen van de groeidynamiek in de gezondheidszorg met welgeteld 4,5 miljard euro. Geen redelijk mens zal betwisten dat er ruimte is om bepaalde handelingen efficiënter aan te pakken of om de farma-industrie minder marges te bieden, maar een draconische besparing van dergelijke omvang – die gelijkstaat met maar liefst 10% van het totale budget gezondheidszorgen van 43 miljard – kan niet zonder te raken aan de patiënt die nu al een vijfde van de medische kosten zelf moet dragen.

N-VA stampt graag naar beneden. Dat is ondertussen bekend. Zo voert ze een kruistocht tegen mensen met een uitkering of leefloon. De vermeende afstand tussen niet-werken en werken moet, volgens de partij, groter. N-VA sluit zich aan bij de liberale oproep van een verschil van minstens 500 euro per maand. Klinkt aannemelijk, ware het niet dat die afstand in de meeste gevallen al ruimschoots boven die mythische 500 euro uitkomt. Berekeningen wijzen uit dat het verschil tussen een minimumuitkering in de werkloosheid en het nettominimumloon al snel 500 euro bedraagt en voor samenwonenden zelfs gemakkelijk oploopt tot het dubbele.

Hiermee luidt N-VA het einde in van niet alleen de welvaartsaanpassingen van de sociale uitkeringen, de aanpassing aan de voorbije loonstijgingen via onderhandelingen tussen de sociale partners die om de twee jaar plaatsvinden, maar ook van de indexering van de uitkeringen en dus de aanpassingen aan de stijgende levensduurte. In haar programma staat letterlijk dat ze die uitkeringen 10 jaar wil bevriezen en vervolgens wil onderwerpen aan een uitgavennorm zodat ze net als de laagste lonen ‘bevroren’ worden.

In het N-VA-programma staat dat ze de uitkeringen 10 jaar wil bevriezen en vervolgens wil onderwerpen aan een uitgavennorm zodat ze net als de laagste lonen ‘bevroren’ worden.

Zie ook de recente berekeningen en doorlichting van de verkiezingsprogramma’s van het federaal Planbureau. De laagste inkomens moeten bij N-VA fors inleveren. Mensen die zich in de laagste twee decielen bevinden, gaan er dus per maand tientallen euro’s op achteruit. En dat op al een klein inkomen. Il faut le faire.

De roep om een groter verschil tussen werken en niet-werken suggereert bovendien een comfortabel leven op de minima van de werkloosheid. Niets is minder waar. De meeste van die minima liggen nog altijd fors onder de Europese armoedenorm, een alleenstaande komt maandelijks ongeveer 100 euro tekort, een alleenstaande ouder met twee kinderen bijna 200 euro. Uiteraard pleit de partij ook opnieuw voor het beperken in de tijd van de werkloosheidsuitkeringen na twee jaar. Dat is een symbolische maatregel. Onderzoek toont aan dat degressieve uitkeringen of beperken van de uitkeringsduur geen effectieve maatregel zijn om mensen weer aan het werk te helpen.

TOURNÉE GÉNÉRALE VOOR WERKGEVERS

Tegelijk, hou u vast, kondigt N-VA nieuwe ‘lastenverlagingen’ aan voor de werkgevers, na de vorige “taxshift” van de regering-Michel die de overheid nog altijd ruim 4 miljard euro per jaar kost.

Maar niet alleen de patiënten en werklozen zijn de schietschijf van N-VA, ook de modale werknemer wordt in zijn of haar bestaanszekerheid midscheeps getroffen. De loonblokkering via de loonnormwet blijft onaangeroerd. Bedrijven krijgen voortaan de mogelijkheid om loonakkoorden naast zich neer te leggen, opt-out in het jargon. Ook de indexering van lonen moet het ontgelden, want niet langer gegarandeerd bij hoog oplopende inflatie.

Haar sociaaleconomische programma leest als een ultraliberaal pleidooi voor ongeremde individualisering en flexibilisering van de arbeidsrelaties. Het zuur voor de werknemers en de werklozen, het zoet voor de werkgevers en vermogenden. Blauwer dan blauw dus.

Een korte bloemlezing kan dit illustreren.

Ten eerste, kiest N-VA voor een doorgedreven flexibilisering. Flexi-jobs veralgemenen over alle sectoren en de omkadering die net door de Vivaldi-regering werd beslist – zoals garantie op sectorlonen, begrenzen van aantal uren, enzovoort – ongedaan maken. Beperkingen op nacht- en weekendwerk afschaffen. Alle werknemers de mogelijkheid bieden om 360 netto-overuren te presteren. Langere werktijd en langere loopbanen, want ook de resterende eindeloopbaanmaatregelen – SWT én landingsbanen – moeten op de schop.

Ook de resterende eindeloopbaanmaatregelen moeten voor N-VA op de schop.

Ten tweede, ontmantelt N-VA het collectief. Maatregelen die stuk voor stuk neerkomen op het uitkleden van collectief gemaakte afspraken waardoor de werknemer weer moederziel alleen komt te staan tegenover zijn werkgever om arbeidsafspraken te maken, en die gepaard gaan met minder sociale bijdragen aan de sociale zekerheid: bruto wordt meer en meer netto. Met als kers op de taart: beperken van het stakingsrecht door het recht op arbeid te beklemtonen (het voorwendsel om stakerspiketten aan banden te leggen), door interimarbeid toe te laten tijdens stakingen (stakers dus vervangen door uitzendkrachten) en door blokkades hard aan te pakken (benieuwd of dat ook op het boerenprotest slaat).

Ten derde, ondanks de historisch hoge winsten de afgelopen jaren (cijfers NBB), belooft N-VA bijkomende RSZ verminderingen en belastingverminderingen door meer bedrijven toegang te geven tot het verlaagde tarief van 20% winstbelasting en door een rist belastingaftrekken: verhoogde investeringsaftrek, invoeren van een ondernemersaftrek, verlagen accijnstarief op elektriciteit, versterken van de energienorm (een race to the bottom met de buurlanden op vlak van gesubsidieerde energieprijzen voor de grootindustrie).

N-VA wil de belasting op vermogensoverdracht afschaffen, terwijl erfenissen net goed zijn voor 70% van de omvang van de grootste vermogens.

Ook de belasting op inkomens zou worden verlaagd. Maar je hoeft geen fiscalist te zijn om in te zien dat vooral de beter gegoede burger de meeste vruchten zal plukken, door het optrekken van de belastingvrije som (voor iedereen) en tegelijk het verlagen van de belastingtarieven tot onder de 50%, en het afschaffen (sic) van de erfbelasting. Op de hoogste niveaus wordt momenteel nagedacht over een belasting op vermogens, 7 op de 10 Vlamingen is volgens een recente Roularta-enquête hier sterk voor te vinden en toch: geen woord hierover in het N-VA-programma. Integendeel, afschaffen van de belasting op vermogensoverdracht, terwijl erfenissen net goed zijn voor 70% van de omvang van de grootste vermogens.

SOCIALE ACHTERUITGANG

Als dit programma omgezet zou worden in beleid, dan is er regelrecht sprake van sociale achteruitgang en van een aantasting van de pijlers van onze sociale welvaartsstaat. N-VA: de kracht van collectieve verarming. De grote Restauratie blijft overigens niet beperkt tot het sociale. In lijn met de politiek van de huidige Vlaamse N-VA- regering wordt op de rem gestaan als het op klimaatbeleid aankomt.

Met de Europese Green Deal is ‘de slinger te ver doorgeslagen’ en ‘we gaan niet sneller dan Europese afspraken’, lezen we. Zo verspillen we niet alleen tijd in de dringende strijd tegen de klimaatontwrichting, maar dreigen we ook met een achterhaalde economische structuur achter te blijven die de boot gemist heeft op vlak van duurzame industrie en landbouw. En op vlak van asiel en migratie wordt – niet verrassend – de rode kaart getrokken, met een asielstop de komende tien jaar, focus op gesloten centra, beperken van volgmigratie en economische migratie … behalve voor ‘topprofielen die we kost wat kost willen aantrekken in the war for talent, via een fast track-procedure’.

Het lijkt alsof N-VA met dit programma haar confederale wensdroom in de koelkast zet. Het wordt enkel vermeld als een preambule, die herinnert aan haar congresresoluties van 2014. Schijn bedriegt evenwel. Dit radicaal-liberaal programma is enkel uitvoerbaar met een rechts-conservatieve meerderheid op federaal niveau of – als dat niet lukt – via een radicale staatshervorming waarbij sociale zekerheid en arbeidsrecht gesplitst worden.

Bart De Wever houdt de dreiging van een Vlaamse regering met Vlaams Belang als joker achter de hand om een Vivaldi-bis af te blokken.

In de eerste hypothese, komen we bij een heruitgave van de regering-Michel, dus zonder socialisten (en ecologisten). Niet voor niets leest dit N-VA-verkiezingsprogramma als een openlijk anti-PS pamflet. Niet voor niets houdt Bart De Wever de dreiging van een Vlaamse regering met Vlaams Belang als joker achter de hand om een Vivaldi-bis af te blokken. De tweede hypothese vloeit dan misschien voort uit de eerste: die rechtse regering bereidt dan een staatshervorming voor, als ze daar tenminste een 2/3^de meerderheid voor vindt.

OPROEP VOOR LINKS

We wachten natuurlijk de verkiezingen best af, maar gezien deze bedreiging voor ons welvaartsmodel – die dus niet alleen van extreemrechts komt – bereiden we ons best hierop voor.

Eerste oproep: alle progressieve partijen moeten snel duidelijk maken dat er met dit N-VA geen land te bestieren valt. Ze hoeven daarvoor niet te wachten tot na de verkiezingen. Ze kunnen bijvoorbeeld al beginnen met duidelijk te maken dat Vooruit een regering met de groenen verkiest boven een regering met N-VA. De unisono afwijzende reacties van de progressieve en centrumpartijen op het schrappen van de komende vijf indexeringen van de sociale uitkeringen, stemt alvast hoopvol. Maar er is nood aan frontvorming rond de sociale, ecologische en democratische basisprincipes waaraan elk toekomstig regeerakkoord moet beantwoorden.

Vooruit kan al beginnen met duidelijk te maken dat het een regering met de groenen verkiest boven een regering met N-VA.

Tweede oproep: werkgeversorganisaties moeten kleur bekennen: willen ze op haar 80^ste verjaardag het Sociaal Pact ten grave dragen of niet? Kiezen ze voor de VOKA-lijn of niet? Ik kan me moeilijk indenken dat de andere koepels en sectorfederaties de weg op willen van sociale afbraak en de sociale vrede op de helling zetten. Zeker nu hun bestaansrecht – zoals het afsluiten van centrale akkoorden – in vraag wordt gesteld.

Derde oproep: het sociale middenveld moet meer dan ooit aan één zeel trekken. We zijn er niet in geslaagd om samen massaal te mobiliseren tegen de nieuwe Europese begrotingsregels die nu door rechts als alibi wordt gebruikt om draconische sociale besparingen aan te kondigen. Het is nog niet te laat om onze memoranda aan de volgende regeringen samen te leggen. Laat ons samen een dam vormen tegen de verrechtsing, tegen sociale afbraak en voluit gaan voor progressieve maatregelen waar werknemers, gezinnen en onze samenleving op vooruit gaat.