Deze Tot Slot ging dicht op 2 september, zodat wanneer U dit leest we wellicht in een nieuwe politieke wereld leven. Al is het een veilige veronderstelling dat er niets verandert tot lang na de gemeenteraadsverkiezingen. In het optimisme na de verkiezingen leek het scenario dat de ‘supernota’ van formateur Bart De Wever snel kon worden geamendeerd tot een regeerakkoord, waarna de rituele goedkeuring door de partij-instanties kon gebeuren. Was dat een misrekening. N-VA lekte zelf de ‘supernota’ om MR duidelijk te maken welke rechtse winsten Georges-Louis Bouchez allemaal liet liggen. Meteen waren die rechtse winsten ook alle toegevingen van het centrum. Op dit moment krijgt Vooruit de wind van voren vanuit zowat elke organisatie die links staat van N-VA.

Door het lek kreeg een pak volk, waar het nog niet voor bedoeld was, boeiende literatuur. Die lectuur moet niet onderdoen voor een aantal ballonnetjes in het Vlaams ontwerpakkoord, dat zich laat lezen als de eigen versie van Donald Trumps Project 2025. Ik had het als tiener wel verleidelijk gevonden mijn vader te laten straffen voor mijn wangedrag.

De ‘supernota’ was op zich al een merkwaardige onderhandelingstechniek. Vroeger placht de formateur de partijen elk om hun insteek te vragen om dan een werkdocument met veel brackets te leveren dat al enigszins naar een compromis werkte. Nu leverde Bart De Wever eerst een paar versies van het eigen kiesprogramma af, waar dan de andere partijen mochten op reageren.

Vanaf nu kan de pers élke zin in het regeerakkoord herleiden tot een winst- en verliesrekening voor de partijen in vergelijking met de 'supernota'.

Het is vandaag nog niet duidelijk of het document in de laatste rechte lijn zat zoals vanuit N-VA te horen viel, dan wel nog niet echt onderhandeld was zoals Vooruit en CD&V lieten weten. Misschien hebben ze allebei gelijk wegens de gekende regel dat zolang er geen akkoord is over alles er een akkoord is over niets. De bewegingsruimte van de partijen is nu bijna tot nul herleid want vanaf nu kan de pers élke zin in het regeerakkoord herleiden tot een winst- en verliesrekening voor de coalitiepartijen. Zelfs als Bart De Wever in tweede zit een nieuwe tekst voorlegt, zal die vergeleken worden met de vorige.

In De Standaard liet CD&V optekenen dat in de Vlaamse onderhandelingen “we expliciet hebben uitgesproken dat we elkaar iets zullen gunnen en elkaar comfort geven op cruciale thema’s”. Is dat ook federaal de afspraak? Door de focus op fiscaliteit is een zeer waarschijnlijk scenario dat Vooruit nog één overwinning krijgt, namelijk een kleine meerwaardebelasting. De fiscale aftrekbaarheid van huispersoneel zou veel rijken al meer pijn doen. Voor die ene overwinning federaal (en misschien de brooddozen Vlaams) moet Vooruit dan de anderen comfort geven over sociale zekerheid, ontwikkelingssamenwerking, onderwijs en klimaat.

In de komende weken of maanden zal moeten blijken of de samenleving op al die thema’s in de regeerakkoorden vooruit of achteruit gaat. En wat voor Vooruit écht de breekpunten zijn.

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 7 (september), pagina 72