Een handigheidje voor de helderheid. Laten we een onderscheid maken tussen wat wij in schoon Nederlands ‘politique politicienne’ noemen aan de ene en beleid aan de andere kant. In dat eerste, het politieke spel, is Bart De Wever ongetwijfeld ijzersterk. Dat bewees hij nog maar eens met zijn inhaalbeweging ten aanzien van Vlaams Belang bij de jongste parlementsverkiezingen. Een mens zou kunnen opmerken dat hij misschien wat eerder brandhout van zijn extreemrechtse rivaal had kunnen maken of zijn partijgenoten minder lang met het Belang had kunnen laten flirten. Tot daar aan toe.

Met beleid hebben De Wever en zijn N-VA het veel moeilijker, op alle beleidsniveaus. De passage van N-VA op federaal niveau maakte geen blijvende indruk en stappen naar méér staatshervorming werden er nog niet gezet. Op Vlaams niveau draait de partij al twintig jaar mee, zonder daar van goed bestuur een prioriteit te maken. Nog meer Vlaams centralisme is er de rode lijn en de politisering werd allerminst een halt toegeroepen. Het blijft vreemd dat Vlaams-nationalisten met al hun kritiek op het Belgische staatsbestel geen aandrang voelen om via Vlaamse autonomie ook een andere bestuurscultuur te introduceren.

In Antwerpen waar De Wever twaalf jaar burgemeester is, draaide hij de klok zelfs terug. Neem nu stedenbouw en mobiliteit. Eén van zijn eerste daden was het opheffen van de ambtelijke schotten tussen projectontwikkelaars en politiek. Eufemistisch heet dat het herstel van het primaat van de politiek. In de praktijk wordt ruimtelijke planning – en niet alleen de uitvoering dus – aan de privésector overgelaten. Consequent neoliberaal zijn is niet zo moeilijk. Politiek stilzitten volstaat – ook dat is bewust beleid. Gaandeweg keerde in Antwerpen ook de funeste politieke verkokering terug. Elke schepen verschuilt zich in de silo van zijn bevoegdheden en beschermt die maximaal tegen inkijk van collega’s, ook van partijgenoten. Collegiaal beslissen wordt daardoor een theoretisch concept. Het is ieder voor zich.

Als De Wever al kan pronken met realisaties dan zijn die doorgaans veel eerder onder socialistische burgemeesters opgestart. Het protserige politiepaleis aan Berchem Station is een uitzondering.

Geen Antwerpenaar die weet waarheen de burgemeester en zijn bestuur de stad op lange termijn willen brengen. De vraag wordt hem ook niet gesteld. Als De Wever al kan pronken met realisaties dan zijn die doorgaans veel eerder onder socialistische burgemeesters opgestart. Het protserige politiepaleis aan Berchem Station is een uitzondering. Kostprijs van de ruwbouw: 110 miljoen euro. Veiligheid heeft haar prijs. Hoe dan ook, grote projecten vergen tijd. Dat bewijzen de nieuwe Scheldekaaien die planmatig al veel eerder op de parkerende auto’s werden heroverd. Of de herinrichting van de nabijgelegen gedempte Zuiderdokken. In beide gevallen voegde N-VA een eigen toetst toe onder de vorm van extra ondergrondse parkeerplaatsen.

Ambitieuze nieuwe plannen zijn er nauwelijks. Althans niet van de overheid. Die laat bij voorkeur grooteigenaars zelf de planning voor hun gronden uitwerken. Dat er sterke gelijkenis is met de bouwplannen, is dan ook logisch. Met de mening van omwonenden of de toekomst van wijken wordt nauwelijks rekening gehouden. Ongeruste burgers moeten hun rechten zien te vrijwaren voor de rechtbank. Inspraak mag geld kosten. In het beste geval winnen bewoners hun zaak voor de Raad van State of de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Waarop ze vervolgens riskeren door schepen van Ruimtelijke Ordening, Annick De Ridder (N-VA), voor gramburgers te worden uitgemaakt: het soort kwaadwillig volk dat maar niet begrijpt hoe goed de schepen en vooral de projectontwikkelaars het toch met de stad voor hebben. Dat de plannen en vergunningen van de stad door te veel interventie van politiek en privé met haken en ogen aan elkaar hangen, komt niet bij haar op. Intussen rekte het stadsbestuur de bouwcode op zodat maximaal aan de eisen en winstmodellen van eigenaars en bouwpromotoren kan worden voldaan.

Bij gebrek aan belangstelling van de burgemeester of een door het schepencollege gedragen visie heeft schepen Koen Kennis zijn eigen speeltuin gecreëerd.

Bij gebrek aan belangstelling van de burgemeester of een door het schepencollege gedragen visie heeft schepen voor Mobiliteit, Koen Kennis (N-VA), zijn eigen speeltuin gecreëerd. Het liefst van al laat hij auto’s zo dicht mogelijk in de binnenstad, bij de kathedraal en het stadhuis parkeren. Met extra ondergrondse parkeerplaatsen. Een concept dat al in de jaren 1970 achterhaald leek. Dat leidt bij momenten tot langdurige stilstand en de verstikking van hele stadsdelen binnen de ringweg. Antwerpen voert een én-én-én-beleid, zegt Kennis. Als de auto maar wint. De bevoegde schepen ondervindt bij N-VA geen intern weerwerk tegen zijn plannen om achter het stadhuis aan de Schelde een tunnel te graven die het doorgaand verkeer vlot over de Scheldekaaien moet loodsen – zeker bij hinder op de Ringweg of de Singel – en de wandeltoerist comfortabel van het Centraal Station naar de Schelde moet loodsen. Dat de Antwerpenaar er een kleine snelweg naast het stadshart bij krijgt en de uitlaatgassen en fysieke barrières aan de uitgangen van de tunnel voor de bewoners zijn, doet even niet ter zake.

Groot was de verbazing toen de schepen zijn kijk op mobiliteit te boek stelde. Dat deed vermoeden dat er van een visie sprake zou zijn. In de Antwerpse bibliotheken is het boek nog niet beschikbaar. Geen nood, het mobiliteitsbeleid wordt ook niet voor de Antwerpenaars maar voor de bezoekers uitgestippeld. In de stad hebben ze al langer een oude uitspraak onder het stof vandaan gehaald: ‘Kennis is nog geen wijsheid.’

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 8 (oktober), pagina 4 tot 5

• Antwerpen
• gemeenteraadsverkiezingen