Enige tijd geleden woedde er in Gent een neuzekesoorlog, een wat folkloristisch conflict tussen twee verkopers van cuberdons op de Groentemarkt. Momenteel is de electorale strijd voor de lokale verkiezingen van 13 oktober volop bezig.

Om de bolletjeskermis in Gent beter te kunnen begrijpen, moeten we terug naar de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018. Het kartel SP.A-Groen behaalde toen 33,5% en 21 van de 53 zetels, en Open VLD 25,2% en 15 zetels. De andere partijen volgden op ruime afstand (N-VA: 12,1% en 6 zetels; CD&V: 8,8% en 4 zetels; Vlaams Belang: 7,8% en 4 zetels; PVDA: 7,1% en 3 zetels).

De coalitievorming liep niet meteen van een leien dakje. Finaal kwam er een ‘grote coalitie’ met vier partijen tot stand (SP.A-Groen, Open VLD en CD&V), met Mathias De Clercq als burgemeester.

Het was echter al snel duidelijk dat het kartel SP.A-Groen op springen stond. Van de 21 zetels gingen er immers 14 naar Groen en slechts 7 naar de socialisten. De groene kiezers hadden duidelijk ‘strategisch’ gestemd. De socialisten bleven verweesd achter.

Het verbaasde velen dan ook niet dat in 2023 zowel de leden van Open VLD als Vooruit zich uitspraken voor de gezamenlijke stadslijst ‘Voor Gent’. Paars in één lijst, uiteraard niet toevallig in Gent.

Ook in de Arteveldestad wordt het straks uitkijken wie op 13 oktober de grootste lijst wordt. De stemmenkampioen van de grootste lijst krijgt immers veertien dagen de tijd om te proberen een meerderheid op de been te brengen. Bovendien wordt de kandidaat met de meeste voorkeurstemmen in de grootste fractie van de coalitie automatisch burgemeester.

Uiteraard hoopt de stadslijst de grootste te worden en ook de burgemeester te kunnen leveren. Mathias De Clercq trekt de lijst en hoopt de burgemeesterssjerp te kunnen behouden. Astrid De Bruycker is de socialistische kopvrouw en Freya Van den Bossche keert terug naar de lokale politiek. Vooruit wil in ieder geval meer op het beleid wegen en zette mede daardoor Groen aan de kant.

Groen werd binnen de Gentse meerderheid plots vijand nummer één. Open VLD wilde af van de impact van Groen in het stadsbestuur.

Groen werd binnen de Gentse meerderheid plots vijand nummer één. Ook Open VLD wilde immers af van de impact van Groen in het stadsbestuur. Het bevorderde alvast de samenwerking in de resterende tijd van de legislatuur 2019-2024 niet.

De stadslijst maakt de coalitievorming niet eenvoudig. Tenzij de stadslijst een absolute meerderheid haalt, maar dit is op zijn zachtst uitgedrukt erg onwaarschijnlijk. Ongetwijfeld blijft CD&V dan een geprefereerde partner. Voor CD&V zal het zaak zijn om minstens stand te houden en opnieuw in de meerderheid te komen. Een boeiende uitdaging voor lijsttrekster en schepen Isabelle Heyndrickx.

Groen opnieuw in de meerderheid opnemen, lijkt niet evident. De partij is trouwens niet te spreken over de demarche van Vooruit. Het wordt ongetwijfeld een ‘wij-tegen-zij’ verhaal richting 13 oktober. Krijgen we een soort burgemeestersverkiezingen De Clercq-Watteeuw?

Deze politieke situatie biedt eventueel perspectieven voor N-VA. Haar profiel ligt ongetwijfeld wat moeilijk voor de stadslijst, maar in de politiek is uiteraard niets onmogelijk. Nogmaals zes jaar in de oppositie is voor lijsttrekster Anneleen Van Bossuyt een nachtmerrie. Misschien biedt ook de samenstelling van de Vlaamse regering mogelijkheden op Gents niveau. N-VA hoopt zich alvast te mogen opwarmen voor deelname aan de Gentse meerderheid.

Het profiel van N-VA ligt ongetwijfeld wat moeilijk voor de stadslijst 'Voor Gent', maar in de politiek is niets onmogelijk.

Ondanks het feit dat lokale verkiezingen nauwelijks te vergelijken zijn met de verkiezingen van 9 juni, focussen we ons toch even op de verkiezingsresultaten in Gent. Bij de federale verkiezingen was Groen (22%) de grootste, gevolgd door N-VA (16,7%) en Vooruit (14,3%). Voor de verkiezingen van het Vlaams Parlement zag de top 3 in Gent er als volgt uit: Vooruit (20,4%) gevolgd door Groen (17,8%) en N-VA (16,2%).

Meteen merken we al de verschillende verkiezingsresultaten voor de federale en Vlaamse verkiezingen. Het is duidelijk dat onder andere de kandidaten het verschil mee helpen verklaren. Sommige partijen voelen zich ongetwijfeld gesterkt door deze resultaten, voor andere was het op zijn minst een wake-upcall. Als we het huidige Vlaamse electorale landschap willen kennen, zullen we wel in eerste instantie naar de provincieraadsverkiezingen moeten kijken.

De verkiezingscampagne is volop bezig. Sommige partijen verschijnen aan de start van de campagne als winnaars, andere als verliezers. Sommigen rekenen zich nu al rijk, anderen gaan de campagne in met dichtgeknepen billen. Bredero wist het echter vele eeuwen terug al: ‘het kan verkeren’. Het wordt in ieder geval opnieuw een boeiende electorale strijd.

Het cordon sanitaire zal ook op 13 oktober niet gebroken worden door de ‘traditionele’ politieke partijen. Vlaams Belang in Gent moet hopen om op zijn minst in de dubbele cijfers te geraken. Minder dan 10% zou alvast geen goed resultaat zijn. Hetzelfde geldt trouwens voor de PVDA.

Momenteel wordt er al veel gespeculeerd wie in Gent een neus gezet zal worden, welke partij de andere partijen het nakijken zal geven. Het zijn niet meer dan speculaties. De Gentse kiezers, die hopelijk massaal zullen opdagen, hebben de electorale en politieke sleutel in handen.

Laat ons echter vooral hopen dat we na de verkiezingen 13 oktober de Gentse politici hebben die erin slagen om op een serene manier inhoudelijke partijpolitieke bruggen te slaan in het belang van de inwoners. Het is naar goede beleidsmensen dat de bevolking smacht.

Samenleving & Politiek, Jaargang 31, 2024, nr. 8 (oktober), pagina 6 tot 7

• gemeenteraadsverkiezingen
• Gent