In het tv-programma Hertoginnedal brengen Gilles De Coster en Ella Leyers een aantal vrouwelijke politici samen in het gelijknamige kasteel. Ze laten hen aan het woord over hoe politiek functioneert en welke nadelen vrouwen daar (nog altijd) ondervinden.

Critici vragen zich af of zulke programma’s nog nodig zijn, en vinden allicht dat vrouwelijke politici niet veel meer te klagen hebben in België: er is een vrije strikte quotawetgeving, ze zijn goed vertegenwoordigd in het parlement en de regering, en we hebben zelfs al eens een vrouwelijke premier gehad (zij het maar ‘ad interim’).

Toch is de strijd nog niet helemaal gestreden. Vrouwen ondervinden op verschillende vlakken nog nadelen in de politiek.

Het begint nog bij het overwegen om zich kandidaat te stellen voor een politiek mandaat. Vrouwen hebben minder goesting om een politiek mandaat na te streven dan mannen, en dat heeft meer met het functioneren van de politiek dan met de vrouwen zelf te maken. Vrouwen vinden (meer dan mannen) politiek interessant omdat ze daarmee andere mensen kunnen helpen, maar ze hebben (eveneens meer dan mannen) het gevoel dat dat ze te weinig aan bod komen in hoe de politiek nu functioneert. Een politiek mandaat dient volgens velen vooral om macht en status te verwerven en om je eigen ideeën te realiseren, eerder dan om anderen te helpen met hun problemen. Als het politieke bedrijf zich minder zou bezig houden met machtsspelletjes en meer met het oplossen van fundamentele maatschappelijke problemen, dan zou het meteen een stuk aantrekkelijker worden voor vrouwen.

Op sociale media zijn vrouwen vaker dan mannen het slachtoffer van negatieve reacties en van seksistische reacties.

Als vrouwen dan toch kandidaat bij verkiezingen zijn, dan zijn ze vaker dan mannen het slachtoffer van negatieve reacties en van seksistische reacties. Een recent onderzoek dat we samen met de ULB uitvoerden, waarin we meer dan 40.000 reacties op socialemediaboodschappen van kandidaten onderzochten, toont dat aan. Zo was 38% van de reacties die mannelijke kandidaten kregen negatief van toon, tegenover 42% van de reacties die vrouwen kregen op hun socialemediaboodschappen. Die negativiteit tegenover vrouwen komt bovendien vaker voor wanneer vrouwelijke kandidaten inhoudelijke standpunten innemen dan wanneer ze persoonlijke foto’s of berichten posten, wat ervoor zou kunnen zorgen dat vrouwen aarzelen om die standpunten te verkondigen. Bij vrouwen is er ook meer dan bij mannelijke kandidaten sprake van seksistische reacties (al blijft de omvang daarvan relatief beperkt: 4% van alle reacties tegen vrouwen versus 2% bij mannen). Bij die seksistische reacties krijgen kandidaten opmerkingen over hun uiterlijk, scheldwoorden en stereotypen naar het hoofd geslingerd. Je zou voor minder aarzelen om je kandidaat te stellen…

Ook in het parlement zelf ondervinden vrouwen nadelen.

En ook in het parlement zelf ondervinden vrouwen nadelen. Onderzoek van UGent-onderzoekers heeft aangetoond dat vrouwen zich meer dan mannen bezighouden met zachte beleidsthema’s maar enkel als binnen de partij wordt bepaald hoeveel en waarvoor ze spreektijd krijgen. Bij schriftelijke vragen kunnen parlementsleden zelf kiezen op welke thema’s ze focussen en daar vinden we die scheeftrekking per thema niet. Over thema’s die traditioneel als mannelijk (en vaak ook als belangrijk) gepercipieerd worden, zoals defensie, buitenlandse zaken en financiën, stellen mannelijke en vrouwelijke parlementsleden nagenoeg evenveel schriftelijke vragen. Het is pas als er interne competitie is over wie een vraag mag stellen (zoals voor de mondelinge vragen in de plenaire vergadering) dat er keuzes moeten gemaakt worden binnen de partij, waardoor vrouwen minder dan mannen vragen over die thema’s (mogen) stellen. Het lijkt er daar dus op dat vrouwen in een bepaalde richting geduwd worden eerder dan dat het een vrije keuze van hen is om minder op die harde thema’s te focussen.

Kortom, vrouwen en mannen worden nog steeds niet gelijk behandeld in de politiek, en programma’s zoals Hertoginnedal die deze problemen bespreekbaar maken blijven nodig.

Tot slot, je vraag je misschien af of het niet vreemd is dat een man dit stukje geschreven heeft en meegewerkt heeft aan de (meeste) onderzoeken over vrouwelijke politici die hierboven vermeld werden. Nee, dat is het niet. Immers een evenwichtige en goed functionerende democratie is iets waar iedereen van zou moeten wakker liggen: mannen, vrouwen, en alles daar tussenin.

• column
• politiek
• vrouwen