Volgens N-VA is België een luilekkerland, waar iedereen op de poef leeft en uitkeringen opstapelt alsof het spaarkaarten zijn. En dat belemmert zogezegd de echte oplossing: aan het werk gaan. Dus moeten we maar morrelen aan de kinderbijslag en die beperken voor leefloners. Steeds weer keert dat riedeltje terug, ondanks dat het al talloze keren is weerlegd. Enkele uitzonderingen worden opgeblazen, maatregelen worden bewust op één hoop gegooid om de weg te effenen voor sociale afbraak.

Iedereen die noodgedwongen van een uitkering leeft, wordt met zulks discours buiten de samenleving geplaatst. Heeft de medeburger die om welke reden dan ook niet werkt, binnenkort dan nergens nog recht op?

500 EURO VERSCHIL?

Het verschil tussen een leefloon of werkloosheidsuitkering en een inkomen uit werk is vaak 500 euro netto of meer. Al voor de verkiezingen bleek dat duidelijk uit studies van Ive Marx en de Universiteit Antwerpen. Toch probeert N-VA nu in deze cruciale politieke week het beeld te schetsen dat in ons land ‘thuiszitten’ meer oplevert dan werken. Dat klopt niet.

Meer nog, het rapport over de lagere middenklasse van armoede-expert Wim Van Lancker toonde vorig jaar aan dat alleen inzetten op werk niet volstaat om mensen uit de armoede te krijgen. Enkel een combinatie met sociale maatregelen en inkomensondersteuning heeft kans op slagen. Vaak gaat de weg naar werk via kleine stappen: deeltijds werk, tijdelijk werk, of één gezinslid dat een baan vindt. Het is de combinatie met sociale voordelen die gezinnen structureel vooruithelpt.

Alleen inzetten op werk volstaat niet om mensen uit de armoede te krijgen. Enkel een combinatie met sociale maatregelen en inkomensondersteuning heeft kans op slagen.

De cijfers over werkende armen bevestigen dit. Reeds voor de coronacrisis waren er in Vlaanderen 93.000 werkende armen en nog eens 189.000 mensen die net boven de armoedegrens leefden. Dit zijn vaak alleenstaande ouders met precaire jobs en lage lonen, die kinderbijslag nodig hebben om rond te komen. En Vlaamse kinderen die in armoede opgroeien? Die wonen meestal in een gezin waar de ouders werken. Dat zeg ik niet, dat zeiden de door de Vlaamse regering zelf aangestelde experten van het maatschappelijk relancecomité in 2020.

Werk is belangrijk, maar is geen garantie op een weg uit de armoede. Het is wrang te zien dat zij die vandaag beweren dat mensen met een uitkering te veel krijgen, verantwoordelijk zijn voor de neerwaartse druk op de lonen van wie wel werkt, door de loonnorm in stand te houden, te morrelen aan de index, flexi-statuten te pushen of het minimumloon in te perken. Wil je dat werk voor meer mensen een uitweg uit armoede is? Pak dan de werkende armoede aan in plaats van de uitkeringen af te toppen.

SOCIALE RECHTEN

Meer en meer zien we politieke ballonnetjes opduiken om allerlei sociale rechten afhankelijk te maken van het hebben van werk. Het recht op een sociale woning, toegang tot de kinderopvang, en nu zelfs het voorstel over de toeslagen in het Groeipakket zijn daar voorbeelden van. Dat is zorgwekkend, want deze maatregelen dienen andere doelen en hebben al strenge voorwaarden. Mensen die afhankelijk zijn van een uitkering – door ziekte, een handicap of ontslag – worden op één hoop gegooid. Alleen wie werkt, lijkt nog recht te hebben op collectieve voorzieningen. Wat is het volgende? Gratis onderwijs of gezondheidszorg enkel voor wie een job heeft?

Wat is het volgende? Gratis onderwijs of gezondheidszorg enkel voor wie een job heeft?

Het Groeipakket, dat vandaag al inkomensafhankelijk is en al lang niet meer aan een statuut is gekoppeld, werkt beter dan vroeger om werkende armoede tegen te gaan. Bovendien is het een recht van elk kind, ongeacht wat de ouders doen. Terugkeren naar zo’n koppeling zou de strijd tegen armoede eerder tegenwerken dan vooruithelpen.

Betekent dat dat er niks mag veranderen? Nee. Vlaams minister van Welzijn en Armoedebestrijding, Cultuur en Gelijke Kansen, Caroline Gennez, wil de inkomensgrenzen in de kinderbijslag uitfaseren zodat promotievallen minder spelen. En de referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen (REMI) zouden Vlaanderen breed worden uitgerold, wat kansen biedt om sociale rechten op een positieve manier te verkennen, uniformer te maken en uitzonderlijke situaties recht te zetten.

Dat kunnen valabele pistes zijn en dat kan zonder wie van een uitkering leeft te culpabiliseren. Helpen we mensen op te klimmen of schoppen we naar beneden? Dat is de keuze waarvoor we in Vlaanderen, maar ook op federaal vlak, vandaag staan.

• uitkeringen
• sociale zekerheid
• Bart De Wever
• column