Uit een recente enquête (Knack, 5/4/2025) blijkt dat het vertrouwen van de Belgen in de klassieke media maar liefst drie keer zo groot is als dat in de sociale media. We spenderen veel tijd aan Facebook, X en Instagram, maar geloven er blijkbaar niet al te veel van. Dat getuigt van gezond verstand, want in de uit loopholes en echokamers opgetrokken spiegelpaleizen van de techmiljardairs krijg je – in ruil voor je privacy en je data – hoofdzakelijk bevestiging van je eigen mening en de daarbij horende feiten. Het aantrekkelijke, en meteen ook het problematische, aan sociale media is dat je er zelf je nieuws kan kiezen.

Dan zijn klassieke media een stuk rigider. Niet de kijker of luisteraar van nieuwsuitzendingen beslist wat belangrijk is en wat daarover verteld wordt. Dat doen professionele redacties op basis van een veelheid van bronnen. Zij hebben de middelen en de plicht om die bronnen te toetsen aan elkaar en aan experten. Elke dag krijgen meer dan twee miljoen Vlamingen (radioluisteraars niet meegerekend) via de nieuwsuitzendingen van VRT en VTM een overzicht van wat volgens die professionelen van belang is in binnen- en buitenland. Het grote publiek van relevante en correcte informatie en duiding voorzien, als dat geen nobele en gewichtige opdracht is!

Het grote publiek van relevante en correcte duiding voorzien, als dat geen nobele en gewichtige opdracht is! Helaas, dat blijkt niet uit wat men ziet op het scherm.

Helaas, dat blijkt niet uit wat men ziet op het scherm. Ik heb het dan niet eens over de royale nieuwszendtijd voor sportevenementen (hebben we daar het sportjournaal niet voor?) en frivole fait divers (mooi weer aan de kust, de grootste pompoen, …). Wel heb ik het over het verschijnsel dat nieuwsredacties zich steeds meer laten sturen door politieke partijen, belangenorganisaties en hun media-adviseurs, in plaats van zelf op zoek te gaan naar wat relevant is. Partijen spreken in hun verkiezingscampagnes liever niet over klimaatverandering, ongelijkheid of de genocide in Gaza? Dan stellen de nieuwsmakers daar ook geen vragen over, belangrijk of niet. Neem daarbij de schier uitgestorven goede journalistieke gewoonte om gezagdragers kritisch op de rooster te leggen en hun uitspraken te onderwerpen aan een factcheck, en je krijgt al gauw de indruk van een nogal gemakzuchtige en niet al te onafhankelijke journalistiek.

Veelzeggend is de gebetenhondreactie van journalisten als een geïnterviewde durft te suggereren dat media een rol spelen in wat zich in de maatschappij afspeelt. ‘Het is zeker weer de schuld van de media?’, zegt de journalist van dienst dan tegelijk meewarig en agressief. Nu is ‘schuld’ ongetwijfeld een te zwaar woord, maar inderdaad: of ze dat nu graag horen of niet, journalisten en redacties zijn verantwoordelijk voor de keuzes die ze maken. Ze zouden zich daar best wat meer rekenschap van geven, in plaats van zelfgenoegzaam de weg van de minste weerstand te kiezen.

Samenleving & Politiek, Jaargang 32, 2025, nr. 5 (mei), pagina 80

• tot slot
• media
• sociale media