Hét cijfer van afgelopen zomer? Zowat 153.000 mensen in Vlaanderen die recht hebben op een sociale woning, staan vandaag op een wachtlijst. Dat zijn er 20.000 méér dan twee jaar geleden. Bovendien moeten ze gemiddeld 3 jaar wachten op een sociale woning. Waar komen die mensen dan in de tussentijd terecht? Op de private huurmarkt, maar in bijna alle steden en gemeenten is er in het 'onderste segment' – lees: de goedkoopste panden – geen aanbod meer is.

Wonen is een grondrecht. Het klinkt misschien eenvoudig, maar een goed en betaalbaar dak boven je hoofd maakt een wereld van verschil. Ik heb als jongere zelf aan den lijve ondervonden hoe een sociale woning na een lange zoektocht voor het hele gezin een wereld van verschil maakte. Soms kies je zelf niet voor de situatie waarin je verzeilt, maar zijn het de omstandigheden – in mijn geval de scheiding van mijn ouders – die daartoe dwingen. De gezellige woning in het centrum van de stad gaf toen daadwerkelijk zuurstof om nieuwe stappen te zetten in de opleiding en het halen van een diploma.

Vandaag kijken heel wat sociale huisvestingsmaatschappijen veel verder dan het sociale en is duurzaamheid al lang onderdeel van hun beleid en aanpak. Isolatie, duurzame energie en efficiënt watergebruik zorgen niet alleen voor lagere facturen voor de huurders, maar dragen ook bij aan een meer ecologische samenleving. Daarom is het onbegrijpelijk dat de startnota van Bart De Wever voor de Vlaamse regeringsonderhandelingen een rem zet op de financiële ondersteuning van steden en gemeenten in het realiseren van nieuwe en gerenoveerde sociale woningen.

Ik herhaal: vandaag wachten 153.000 mensen op een sociale woning. En dat in één van de meest welvarende regio's van Europa. De urgentie kan niet veel groter zijn. Het is bij uitstek een domein om een sociaal klimaatbeleid vorm te geven: stel je even voor welke perspectieven deze mensen opnieuw krijgen als ze zich morgen geen zorgen meer hoeven te maken over betaalbare huisvesting? Over betaalbare groene energie? Op deze manier is iedereen mee en dat zou toch een prioriteit mogen zijn voor een Vlaamse regering.

Het was overigens opnieuw een zeer warme én droge zomer. Met de intussen traditionele ingrediënten: water wordt schaars, boeren komen in de problemen en pompen water op uit rivieren tot er een verbod komt van een burgemeester. Nog geen dag na het verbod is er al de eerste vraag naar een tussenkomst van het Rampenfonds. Dat fonds betaalt landbouwers uit als hun oogst (deels) mislukt. Wat weinigen weten: het zijn onder meer de steeds oplopende uitbetalingen door het Rampenfonds die de Vlaamse begroting de laatste jaren uit evenwicht bracht.

Dat krijg je dus met een beleid dat zich vooral richt op het bestrijden van de symptomen en niet op de aanpak van de oorzaken. Er zijn nochtans genoeg quick wins die op korte termijn soelaas kunnen bieden: verschillende steden en gemeenten, zoals Gent, hebben een doortastend 'waterplan'. Zo mogen projectontwikkelaars bij bouwprojecten in Gent het opgepompte water niet langer domweg in de riolering laten weglopen. Ze moeten het bijvoorbeeld ter beschikking stellen van de buurt in functie van het bewateren van planten en bloemen. Of, als dat kan, gewoon in een naburige gracht overpompen zodat de grondwaterspiegel op peil blijft.

Op Vlaams niveau zijn er plannen en regels bij de vleet, maar de Vlaamse regering aarzelt met de uitvoering en dwingt niet af. Veel kansen blijven onbenut, terwijl een overheid een basisvoorziening als water voor iedereen betaalbaar en bereikbaar moet houden. Het kan niet dat water op termijn zo duur wordt dat enkel 'the happy few' het nog kan betalen. Dit is dus opnieuw een domein waar robuust, doortastend én sociaal klimaatbeleid dringend vereist is. Maar ik val helaas ook in herhaling: het is onbegrijpelijk dat de startnota van De Wever – gelanceerd midden in een tweede hittegolf – zelfs geen paragraaf wijdde aan de droogte en het antwoord daarop.

Een Vlaamse regering moet werk maken van een sociaal klimaatbeleid, zodat ook de mensen die op het einde van de maand de eindjes aan elkaar moeten knopen, kunnen genieten van een meer klimaatbestendige samenleving. Voor een nieuwe Vlaamse regering is dat een prioriteit. Enkel op die manier vermijden we dat er een samenleving ontstaat met A- en B-burgers. Groen past voor een Vlaanderen met 'have's' en 'have not's'.

Samenleving & Politiek, Jaargang 26, 2019, nr. 7 (september), pagina 22 tot 23

• groen
• Septemberverklaring