WAT MOET LINKS ZEGGEN?

Ja aan sociale rechtvaardigheid (punt 1). De Europese linkerzijde moet het neoliberalisme afzweren. De zogenaamde 'Derde Weg' heeft de linkerzijde het afgelopen decennium de kop gekost, zo toonde de Amerikaanse politicologe Stephanie Mudge overtuigend aan.¹ We hebben allemaal baat bij goed onderwijs, huisvesting, zorg, bescherming tegen uitbuiting, zekerheid en een goede leefomgeving. Er is genoeg voor iedereen, maar de taart wordt oneerlijk verdeeld. Daarnaast gedijen sommigen in onze samenleving beter dan andere. Rechtvaardige fiscaliteit is hierbij de sleutel.

Bescherming van mens en planeet (punt 2). Dat is hét centrale, inhoudelijke thema ter linkerzijde. Rechtse trollen maken er op sociale media een nationale sport van om links weg te zeggen als irrelevant, naïef of voorbijgestreefd. Maar niets is minder waar. De bescherming van de mens is een cruciaal links thema: via waardige pensioenen, robuuste lonen, uitkeringen bij ziekte of werkloosheid, maar ook bescherming tegen uitbuiting, racisme, seksisme, kapitalisme, noem maar op.

Maar ook de bescherming van onze planeet. Denk aan de bosbranden in Australië en het Amazonewoud. Aan hoe we de planeet verder uitputten door onze ongebreidelde honger naar grondstoffen, consumptie en winstbejag. Het idee van een Green New Deal spreekt boekdelen in deze.

Leugens ontkrachten (punt 3). Wees kritisch. Leugens, hyperbolen, uitvergrotingen, dikdoenerij, overdrijvingen verkopen goed. Op sociale media kunnen ze er wat van. Daarom is het zo belangrijk deze desinformatie de kop in te drukken. Kritisch blijven, bronnen checken (zeker online), cijfers verifiëren. Onlangs nog gaven de Leuvense economen André Decoster en Willem Sas N-VA-Kamerlid Sander Loones lik op stuk aan de hand van correcte cijfers naar aanleiding van een bij de haren getrokken opiniestuk.² Kijk, dat is de manier waarop je dit doet. Want zulke kleine leugens, verdraaiingen en 'alternatieve feiten' verspreiden zich als een virus.

Daarom moet het waarden- en normenkader van de linkerzijde goed zitten (punt 4). De verlichtingswaarden en universele mensenrechten blijven de leidraad. Het is ook de enige manier om fake news duurzaam te bestrijden. De Amerikaanse moraalfilosoof Susan Neimann toont dat uitvoerig aan in haar veelbesproken essay Rede en verzet in tijden van nepnieuws.³ De anonieme Twitteraccount @ArbiterOfTweets brengt dit in de praktijk. Zijn Twitterdraadjes zijn vaak een hele brok, maar zetten 'leugenaars' steevast met de billen bloot. Graag meer van dat op sociale media. Ook in de politiek. Activisten, historici, journalisten en de media spelen hierin een sleutelrol.

Recent Amerikaans onderzoek toont aan dat rechts-conservatieve populisten onder andere winnen door net in te hakken op de (mainstream)media. De Amerikaanse sociologe Jen Schradie, verbonden aan de Sorbonne in Parijs, onderzocht dit in de Amerikaanse staat North Carolina.⁴ Ze sprak met Democraten en Republikeinen, en onderzocht meer dan 90.000 posts, tweets en shares. Haar conclusie: wie macht heeft, behoudt die macht. Wie het status quo wil doorbreken, wordt afgestraft (zie ook het verlies van Jeremy Corbyn) en in het gareel gehouden door mainstream media, het grootbedrijf en conservatieve partijen.

Treed uit het defensief (punt 5). Als je defensief communiceert, blijft er weinig ruimte over voor eigen klemtonen. Rechts weet dit en krijgt daardoor vrij spel. De geesten moeten gekneed, mensen overtuigd. Dat kan natuurlijk door de dominante kracht te zijn in media, onderwijs, cultuur, wetenschap en/of het verenigingsleven. Dit gaat over culturele hegemonie, over het verwerven van macht, waarover Antonio Gramsci schreef in zijn gevangenisgeschriften.⁵ Rechts, in Vlaanderen bij monde van N-VA, doet dit nu al enkele jaren en tracht telkens het debat naar zich toe te trekken. Het spreekt over 'opengrenzenlobby', 'confederalisme', 'twee democratieën' en 'Marrakesh-coalitie'. In zo'n omgeving wordt amper weerstand geboden tegen van de pot gerukte verhaaltjes over asielzoekers die hier met kindergeld zogezegd huizen opkopen.

De media nemen dit taalgebruik/frame iets te makkelijk over. Hierdoor hangt er een waas van waarheid rond. De linkerzijde doet dit nog veel te weinig. Dat zie je voornamelijk op sociale media. Wanneer men zaken post over de Australische bosbranden, stuurt rechts als antwoord dat Anuna De Wever met een vervuilend vrachtschip terugkeert vanuit Zuid-Amerika. Enkel en alleen om de focus te verleggen, en het niet over de kern van het probleem te moeten hebben. Media spelen daar een bepalende rol in.

HOE MOET LINKS HET ZEGGEN?

Zorg online voor een frisse en toegankelijke visuele stijl (punt 6). Sommige mensen zijn lui, zeker op vlak van beeldcultuur. En al zeker op sociale media. Sociale media is beeldcultuur 2.0. Het oog wil ook wat. Met getier en bombastische uitspraken geraak je er niet. Kijk naar het strakke design bij Apple of hoe weinig info er op Google.com staat, enkel de zoekmachine. Dit zorgt voor conversie. Op sociale media is alles visueel. Het moet hapklaar zijn, anders verlies je de aandacht. Een tijdlijn is een informatiebombardement. Je moet er bovenuit springen. Dat doe je niet door saai te zijn, maar door op slinkse wijze op te vallen. Authenticiteit als merk speelt daar een belangrijke rol in. Daarom doen figuren als Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez zo van zich spreken. Zij zijn 'the real deal', authentiek. Donald Trump speelde dat ook uit. Hij stond zogezegd buiten het 'moeras' van Washington. Thierry Baudet doet ongeveer hetzelfde: hij presenteert zich als anti-elite en anti-establishment. Terwijl Baudet en Trump zo elitair als maar wat zijn. Maar hun authentieke 'aureool' is sterk en dat heeft een weerslag op hun sociale media-interactie, participatie en online volgers.

Met het juiste bericht bij de juiste persoon haal je een hoger electoraal rendement (punt 7). Ik schreef het al eerder in dit blad: algoritmes, big data, data driven politieke campagnes zijn de toekomst. Een belangrijke rol is weggelegd voor computational politics (Tuckfecki, 2014).⁶ Het gebruik van big data in de politiek nam sindsdien een ongelooflijke vlucht. Sociale media en big data zijn eerder regel dan uitzondering geworden in ons politieke landschap. In België hinken we wel nog achterop, zeker vergeleken met wat er zich in de VS en het VK afspeelt. Verschillende databedrijven azen op de enorme hoeveelheid persoonsgegevens om de verkiezing van hun cliënten (politieke partijen of politici) naar hun hand te zetten en te verzilveren.

Herinner u het Cambridge Analytica-schandaal en de dubieuze rol van Facebook. Dit zal niet ophouden. Recent onderzoek bewees dat het campagneteam van Trump opnieuw zwaar inzet op persoonlijke data van potentiële kiezers, deze keer via een zelf ontwikkelde app die locatievoorzieningen doorgeeft.⁷

Kijk en leer van anderen (punt 8). Barack Obama was de eerste bekende politicus die openlijk gebruik maakte van data, algoritmes en sociale media tijdens een kiescampagne. In Vlaanderen pompen vooral Vlaams Belang en N-VA hier veel geld in. Maar als je denkt dat je verkiezingen wint omdat je 1.000 meer likes hebt dan je directe digitale concurrent, think again. Er broeit wat anders.

Zonder Dominic Cummings had de Brexit nooit plaats gevonden. Daar is menigeen het over eens. Cummings is het brein achter de Leave-strategie en de architect van de overwinning van Boris Johnson. Het is belangrijk dat we goed in de gaten houden wat hij zoal bekokstooft. Zo publiceerde hij begin januari 2020 een blog met enkele wel zeer specifieke sollicitaties. Je krijgt op deze manier zicht op wat voor soort mensen hij zoekt, en welke profielen en functies er toe doen. 'Two hands are a lot' – we are hiring data scientists, project managers, policy experts, assorted weirdos…'⁸ Als je leest welke profielen en competenties men zoekt, moet dat de Britse (en de Europese) linkerzijde zorgen baren. Dit gaat niet langer over 'het debat winnen op sociale media'. Cummings plant de installatie van een totale, digitale oorlogsmachine met Boris Johnson als premier. Dit gaat over totale dominantie op alle mogelijke kanalen. En dat zijn ze van plan door middel van datamining, computational politics, artificiële intelligentie, video's, visuals of posts, door in te zetten op sociale media-kanalen aangevuurd met inhoud, visies en influencers (persoonlijkheidscultus). Boks daar maar eens tegen op. Tenzij je bokshandschoenen van eenzelfde omvang zijn.

Brad Parscale, de digitale tovenaar die Trump herverkozen moet zien te krijgen, plant hetzelfde te doen in aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen van 2020. Als je een blik werpt op zijn website, www.parscalestrategy.com, dan merk je dat hij op zoek is naar gelijksoortige profielen als Cummings. Ik hoop van harte dat welke Democratische presidentskandidaat het ook wordt, hij of zij per direct een tandje bijsteekt en uit het stenen tijdperk van digitale politieke campagnevoering komt.

Je moet daarom ook wat durf aan de dag durven leggen (punt 9). Het lijkt vaak zo dat de (extreme) rechterzijde minder scrupules aan de dag durft te leggen. Ik kan de leugens van Dries Van Langenhove niet meer tellen. Liggen zulke politici daar wakker van? Neen, zeker niet. Komt dit onze democratie ten goede? Evenmin. Wil dit dan zeggen dat de linkerzijde dit ook moet beginnen doen? Neen. 'Overtuigingen zijn gevaarlijker vijanden der waarheid dan leugens', leerden we van Friedrich Nietzsche. En dat klopt. Wat politici, maar ook opiniemakers, activisten of commentatoren over hebben om bepaalde stellingen en argumenten om te buigen opdat het in hun frame past... het is soms lachwekkend. Volgens het onderzoek van Schradie blinkt de linkerzijde te vaak uit in conceptuele vaagheid. Het rechtvaardigheidsidee kan ongeveer alles betekenen – en tegelijk niets. Dat neemt niet weg dat er op sociale media wel gebruikgemaakt kan worden van humor, interactie, dat je als organisatie gerust mensen (die schelden of fake news verspreiden) op hun plaats mag en kan zetten.

Speel kort op de bal (en bouw de fanbase verder uit - organise) (punt 10). De tegenstander hoor je goed in de gaten te houden. Het is belangrijk ad rem en proactief te handelen en te reageren. Maar het is evenzeer van belang dat je een goed contact onderhoudt met je volgers. Dat je het gesprek aanknoopt met hen, over bepaalde stellingen, actualiteit of frames waarmee ze komen aanzetten. Het is echt niet moeilijk om een respectvolle conversatie te voeren met tegenstanders. Sterker nog, dankzij sociale media kun je er in principe voor zorgen dat je via 1) een goed grafisch team, 2) algoritmes en 3) budget meer persoonlijkere berichten kan sturen naar potentiële kiezers. Je kan de conversatie op deze manier aanzwengelen en hen op het juiste moment overtuigen jouw kant te kiezen. Uiteraard in lijn met de privacyregels. Al weet je natuurlijk niet of de tegenstander het zo koosjer zal houden. Los daarvan is en blijft het primordiaal van belang aanwezig te zijn op de straat, tussen de mensen. Het Organise-principe is hier van belang. Bernie Sanders met zijn 'Our Revolution' en Labour met haar 'People's Momentum' zijn momenteel de beste voorbeelden waaruit te leren valt.

DE RECHTERZIJDE NIET LANGER VRIJ SPEL GEVEN

Ik hoef niet onder stoelen of banken te steken dat ik wil dat de linkerzijde opnieuw aan het langste eind trekt. Daarom ook deze knuppel in het hoenderhok. De tijd is aangebroken de rug te rechten en de rechterzijde online niet langer vrij spel te geven. Want dit gaat over fierheid, over onze geschiedenis en sociale strijd, dit gaat over het welzijn van en de welvaart van onze medeburger en samenleving. En dat mogen en kunnen we niet uit handen geven. Daar is datgene wat we door de jaren heen hebben opgebouwd veel te waardevol voor.

VOETNOTEN

1. Stephanie L. Mudge. 'Leftism Reinvented: Western Parties from Socialism to Neoliberalism'. Harvard University Press, 2018.↑
2. André Decoster en Willem Sas. 'Waar blijft het echte cijferwerk, N-VA?' In: De Standaard, 14/01/2020.↑
3. Susan Neimann. 'Rede en verzet in tijden van nepnieuws'. Lemniscaat, 2017.↑
4. Jen Schradie. 'The Revolution that Wasn't: How Digital Activism Favors Conservatives'. Harvard University Press, 2019.↑
5. Antonio Gramsci. 'Alle mensen zijn intellectuelen: notities uit de gevangenis'. Vanthilt, 2019.↑
6. 'Computational Politics refers to applying computational methods to large data-sets derived from online and off–line data sources for conducting outreach, persuasion and mobilization in the service of electing, furthering or opposing a candidate, a policy or legislation.' Zeynep Tufecki. 'Engineering the public: Big data, surveillance and computational politics.' In: First Monday, vol. 19, nr. 7, 2014.↑
7. Lee Fang. 'The Trump Campaign is deploying phone location-tracking technology'. Op: The Intercept, 19/12/2019 via: https://theintercept.com/2019/12/11/the-donald-trump-campaign-is-deploying-phone-location-tracking-technology/.↑
8. Dominic Cummings. 'Two hands are a lot' — we're hiring data scientists, project managers, policy experts, assorted weirdos…', 2/01/2020.https://dominiccummings.com/2020/01/02/two-hands-are-a-lot-were-hiring-data-scientists-project-managers-policy-experts-assorted-weirdos/?fbclid=IwAR1FVmIwPtsZRfWdGmnuGgp2l6PoBVUHAIMcBzmKJaGR2tL5EhSeWtjgCp0.↑

Samenleving & Politiek, Jaargang 27, 2020, nr. 2 (februari), pagina 10 tot 14

• sociale media
• links
• campagne

HOE KAN LINKS WEER WINNEN?

De uitbouw van een digitale oorlogs­machine

Jurgen Masure

Mijn tocht door België

Jessika Soors

Een progressieve invulling van identiteit

Erik De Bruyn