'Waardevolle verhalen, die van ver komen, een lange weg aflegden en een zekere duurzaamheid in zich dragen, lijken plaats te maken voor vluchtige informatie-uitwisseling. Nieuws en informatie worden zo snel mogelijk opgenomen, maar ook zo snel mogelijk weer vergeten. Een 'ontspannen geest' die in staat is te luisteren en geschiedenissen te herinneren, delft vandaag het onderspit. Het soort ervaring dat van generatie op generatie wordt overgeleverd dreigt teloor te gaan. Hierdoor dreigt onze geschiedenis irrelevant te worden: het verleden is nog slechts een 'nieuwsgierigheid' en wordt niet langer beschouwd als iets waarvan we kunnen leren.' Dit schreef de de marxistische cultuurfilosoof Walter Benjamin bijna een eeuw geleden.

De bezorgdheid van Benjamin over hoe we met het verleden omgaan, hing nauw samen met de vaststelling dat er achter de glitter van materiële vooruitgang de schaduw van toenemende massificatie, anonimiteit en sociale ongelijkheid school. Wat Benjamin toen bekritiseerde, met name de manier waarop onze geschiedenis vanuit het perspectief van de machtigen en overwinnaars wordt geconstrueerd, is op vandaag bijzonder actueel. Een nieuwe generatie jongeren weigert het wijdverspreide idee te aanvaarden dat de loop van onze geschiedenis vastligt. Het neoliberale credo dat we de ecologische schade als een noodzakelijk kwaad en racisme en discriminatie als onvermijdelijk moeten beschouwen, wordt door jongeren niet enkel verworpen maar ook steeds actiever bestreden.

Het neoliberale credo wordt door jongeren niet enkel verworpen, maar ook steeds actiever bestreden.

Wereldwijd groeit de groep jongeren die de loop van de geschiedenis niet langer opvat als een logisch en onvermijdelijk proces. De wereldwijd vertakte dekoloniseringsbeweging dynamiseert het historisch bewustzijn over de manier waarop het Westen de inheemse bevolking en zwarte bevolking koloniseerden. Het ons samen verdiepen in de koloniale geschiedenis legt de destructieve patronen bloot die ook vandaag heel herkenbaar zijn. De lessen die jonge mensen uit de geschiedenis trekken, vertalen zich bovendien in nieuwe strijdperspectieven die aan de antiracistische strijd een krachtig elan geeft. De idealen, daden, dromen, hoop en strijd van de 'verslagen voorouders' worden door de dekoloniseringsbewegingen sterker dan ooit in herinnering gebracht. Deze bewegingen beseffen dat de strijd voor een betere toekomst niet kan zonder het verleden te herinneren.

Ook in de strijd tegen de sterk groeiende sociaaleconomische ongelijkheid merk je bij jongeren hoe zij zich niet langer neerleggen bij de ongelijkheid, maar een actieve houding ontwikkelen en op hun manier de strijd verder zetten. Jongeren lijken hun strijd sterk te enten op het uitwisselen van ervaringen en minder op de ideologische blauwdrukken die we lang als richtinggevend beschouwden. De oude linkse leerboeken lieten weinig ruimte voor vragen en individuele politieke vrijheid. En de heersende ideologieën die ons leerden 'wat te doen' plaatsten vrouwen heel sterk in de schaduw van de mannelijke voorhoedes.

Wanneer jonge mensen zich vandaag in mindere mate de marxistisch-leninistische principes herinneren of zich terecht vragen stellen bij de noodzaak tot economische groei, betekent dit niet dat ze de strijd van hun voorouders niet verderzetten. Een aanzienlijk deel jonge mensen blijft strijdbaar. Jongeren ontvouwen en onderbouwen hun strijd op nieuwe wijzen, ze zoeken naar hoe zich op een minder hiërarchische manier kunnen organiseren. Ze scheppen veilige ruimtes waar één ieders inbreng van waarde kan zijn en niet de meest retorisch begaafde stem de bakens uitzet. In de manier waarop deze nieuwe generatie zich organiseert, groeit de overtuiging van de noodzaak van een inclusieve strijd.

Dit besef creëert een groeiend vermogen om met heel diverse vormen van diversiteit te leren omgaan. Niet enkel de etnisch-culturele diversiteit, maar ook gender- en seksuele diversiteit, de eis tot een volwaardige plek voor mensen met een beperking, de roep naar erkenning en begrip voor de impact van meervoudige kwetsuren, het besef van de eigen privileges krijgen een prominentere plek in de wijze waarop deze nieuwe generatie zich organiseert en haar leden mobiliseert. Ten aanzien van de kritiek die we uit de links traditionele hoek hierop horen weerklinken, kunnen we de vraag stellen hoeveel stemmen en perspectieven binnen de oude linkse traditie niet veel te lang ongehoord en overstemd bleven.

Voor wie gewend is aan de oude vormen en gedachten, is het even wennen en zoeken.

Voor wie gewend is aan de oude vormen en gedachten, is het dus even wennen en zoeken. Jongeren analyseren en bekampen het onrecht en de ongelijkheid in andere termen en nieuwe vormen. Wie zich de moeite getroost om de gelaagde vertoog- en andere praktijken te verkennen, zal ontdekken hoe de jonge generatie op haar manier strijdbaar blijft. In een periode van crisis – ook tijdens de coronapandemie – onderzoeken en benoemen we de nefaste en destructieve impact hiervan op onze samenleving en op de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in het bijzonder. Maar even belangrijk is het erkennen van de prefiguratieve kracht van de jonge generatie.

Jongeren engageren zich in bewegingen rond het (leren) delen van heel diverse goederen en diensten. Ze verzetten zich steeds stringenter tegen de dwang om zich als concurrerende wezens te gedragen. Ook op het vlak van energie- en voedselvoorziening, op het vlak van wonen en binnen de kunsten merk je grinta bij jongeren om zich opnieuw collectiever tot elkaar te verhouden. Hun grinta ademt een verlangen naar nieuwe en sterke verhalen uit, die van de huidige generatie goede en verantwoordelijke voorouders wil maken. Zien en voelen jullie het ook?

• jongeren
• links
• column