VERBETERINGEN OP VLAAMS NIVEAU

Toegegeven. In de meer dan 4 jaar dat Klaprozen VZW getuigenissen kan verzamelen en het parcours van tientallen tienerslachtoffers kan volgen, is er al heel wat verbeterd op Vlaams niveau.

Er werden verschillende stuurgroepen opgericht, er kwamen gespecialiseerde afdelingen beveiliging waar deze meisjes niet meer samenzitten met 'misdrijf omschreven feit'-jongeren, en een samenwerking met de federale referentiecentra mensenhandel werd vastgelegd. Elk meisje met een vermoeden van seksuele uitbuiting wordt daar aangemeld. Zo kunnen deze centra met hun expertise het verdere verloop volgen.

De bewustwording wordt groter. Ook Child Focus blijft daar een grote, belangrijke speler. Niet alleen in het kader van preventie (gebruik van sociale media, bijvoorbeeld) maar ook bij verdwijningen schatten zij, op basis van samengevoegde informatie, in of het hier om een mogelijk slachtoffer gaat.

Het Vlaams agentschap Opgroeien blijft sociale diensten en jeugdrechtbank informeren. De sociale kaart geeft duidelijk informatie waar je terechtkan bij vragen of een noodzaak aan een gespecialiseerde plaats waar het meisje na de gruwel terechtkan. Daar werden ook extra plaatsen voorzien. Ook het Vlaams agentschap Justitie & Handhaving maakt werk van een betere slachtofferomkadering binnen de Vlaamse justitiehuizen.

PIJNPUNTEN OP FEDERAAL NIVEAU

Federaal blijven we echter met grote pijnpunten zitten. In het federale regeerakkoord van september 2020 lezen we nochtans: "Hardere aanpak mensensmokkel en mensenhandel wordt een prioriteit". Getekend door de zeven Vivaldi-partijen.

In de praktijk zien we daar echter maar weinig van. Maar nu komt er in de Kamer dus eindelijk een bijzondere commissie Mensenhandel en Mensensmokkel, die moet nagaan waar de strijd misloopt. Laten we hopen dat deze commissie een grondige opsomming maakt van de werkpunten en nog deze legislatuur met oplossingen komt.

Strafuitvoering

Tientallen meisjes wachten nog steeds op een schadevergoeding. Dat is geen simpele opdracht, want dossiers waar veroordelingen vielen in de jaren 2014, 2015 en 2016 werden door niemand opgevolgd. Daders kregen vaak 8 jaar effectief en kwamen na een derde vrij.

Tienerpooiers kregen vaak 8 jaar effectief en kwamen na een derde vrij.

We kunnen niet duidelijk genoeg zijn. Mensenhandel gaat over controle en dwang. Binnen die controle en dwang wordt het meisje – gemiddelde leeftijd op moment van de feiten: 15 jaar – gedwongen om een tiental klanten per dag/nacht te ontvangen. Dit zijn gemiddelde cijfers. We kennen helaas dossiers waar meer dan 200 klanten op een tijdspanne van enkele weken werden teruggevonden. We kennen ook meisjes die 13 jaar waren (zelfs eentje amper 12 jaar) op moment van de gruwelijke feiten.
Het fnuikt alle intimiteit in het verdere leven van deze slachtoffers. Hun eerste seksuele beleving is er quasi altijd één die gepaard gaat met bruut geweld. Het summum van een fysiek integriteitsdelict dus. Toch wordt seksuele uitbuiting niet weerhouden om de daders slechts een deel van de straf effectief achter tralies te houden. Die staat haaks op de beloftes die werden gemaakt in de commissies-Dutroux.

Inspraak bij de strafuitvoeringsrechtbank (SURB) is onbestaande. Gevolg: een meisje vond haar pooier na zijn vrijlating terug via sociale media. Pronkend met een Audi A8 en dure horloges. Zelf moet ze zien rond te komen – ook haar wekelijkse therapie, want de beurten die worden terugbetaald zijn al verlopen – op een appartementje van een schamele uitkering van 1.000 euro per maand. Een ander meisje had eindelijk een appartementje gevonden, maar na een paar maanden bleek dat één van de daders op de hoek van de straat woonde. Het meisje moest verhuizen. Waarborg kwijt wegens huurcontractbreuk. De man 'mocht' daar wonen. Hij wist het niet, was de verklaring. Wij kennen formeel twee dossiers waar onder elektronisch toezicht weer recidive werd gepleegd. Waar was de opvolging van justitie? De verklaring: de justitie-assistente deed haar job, maar ging niet in het volledige huis binnen. Zij besprak de voorwaarden in de voorplaats van het huis. Dat er boven enkele minderjarigen zaten, werd niet opgemerkt.

Infoverzameling

Wat ook federaal kan worden aangestuurd, is de infoverzameling bij politie. Nog een verhaal. Drie meisjes worden aangemeld bij de referentiecentra. Er is een groot vermoeden van seksuele uitbuiting. Twee meisjes verblijven in een voorziening in een andere provincie dan het derde meisje. Ze werden bedreigd en liepen opnieuw weg. Dwangmatige terugkeer bij minderjarigen is groot. Dreigementen zijn daar vaak de verklaring voor. "Als je niet terugkomt, zetten we naaktbeelden van jou online". Wel, de verdwijning van het ene meisje werd gemeld bij haar politiezone, de andere twee in hun politiezone. Onaanvaardbaar tijdverlies voor de betrokken magistraat om deze info meteen van minuut 1 te hebben. Het is ook zeer frustrerend voor betrokken tweedelijnsspeurders dat ze vaak te laat bepaalde info in lopende dossiers krijgen.

Idem met verdwijningsdossiers. Nogmaals een bede om daar steeds Child Focus te mandateren. Verschillende keren gingen we met meisjes hun dossier van de jeugdrechtbank inkijken. Daar zien we de namen opduiken van bekende mensenhandelaars. Toch staat er bij het aantreffen "Aangetroffen bij manspersoon X. Geen familie. Meisje teruggebracht naar voorziening. Sepo. "Jawel. Geseponeerd. Wij bevelen aan om deze dossiers waar meisjes worden teruggevonden bij mensen die geen familie zijn minstens door te geven aan de cel mensenhandel voor een controlecheck. Het kan erger, én ook nieuwe slachtoffers, voorkomen.

Er gaat enorm veel tijd over voor dossiers samengevoegd worden.

Klaprozen VZW heeft een goede verstandhouding met de speurders mensenhandel van Gent. Steeds bereikbaar, in burger, met een grote affiniteit en expertise om deze jonge groep te ondervragen. Het is een open deur intrappen als we zeggen dat ze vaak geen toegang hebben tot vonnissen of andere informatie uit een ander arrondissement. Stel: een meisje verklaart dat ze wordt uitgebuit door heerschap X. X blijkt al in een onderzoek voor te komen in een ander arrondissement. Er gaat enorm veel tijd over voor dossiers samengevoegd worden of voor er toestemming is om dossier met enkel X verder te zetten.

WERKING JUSTITIE AANPAKKEN

De modus operandi van mensenhandel gebeurt voor een groot deel online. Het lokken en ronselen via berichten, het verspreiden van beeldmateriaal als dreigmiddel, het 'verkopen' via advertenties. Wij zijn anno 2022. We zouden toch hopen dat dan zeer bekwame, geëngageerde speurders beschikken over de nieuwste technische toestellen, versneld internet? Dat ze ook met Snapchat en andere bruikbare deelsites kort op de bal kunnen spelen in kader van onder andere telefoontap? Of snel de advertenties met beelden van minderjarigen offline kan laten halen? De tijd die daarover gaat, is nog steeds onaanvaardbaar traag.

We zijn anno 2022. We zouden toch hopen dat speurders beschikken over de nieuwste technische toestellen?

De problemen zijn legio. Gerechtspsychiaters worden niet betaald door justitie waardoor slachtoffers jaren wachten op een noodzakelijk onderzoek, waarmee ze hun schadevergoeding kunnen vragen aan de rechtbank. Het fonds voor slachtoffers van seksuele delicten heeft veel te weinig mankracht, waardoor dossiers jaren blijven liggen. We kunnen zo doorgaan. Laten we deze commissie dus aangrijpen om geen excuses meer boven te halen en van dit alles werk van te maken.

Geef bekwame speurders de nodige middelen en mankracht, werk verder aan een politioneel infodelingssysteem over alle gerechtelijke arrondissementen heen, vul de pot van het fonds voor slachtoffers en zorg ervoor dat gerechtspsychiaters betaald worden. Maar laat vooral de meisjes zelf een stem zijn in deze commissie. Zij hebben de moed te komen getuigen. Zorg dat er ook een gesloten-deuren-dag in de reeks wordt gepland, zodat ze die mogelijkheid krijgen. Ze zullen er zijn.

• column
• mensenhandel
• justitie