JOACHIM COENS STAPT OP

Het pushbericht kwam net binnen toen ik de Onderzoekscommissie Kinderopvang uit kwam: Joachim Coens stapt op als voorzitter van de CD&V. Had ik me ermee te bemoeien? Het is niet mijn partij. Maar vreemd kwam het wel over. Een tegenvallende peiling deed de voorzitter van de christendemocraten met een ongeziene snelheid de handdoek in de ring gooien. Intussen bleef zijn minister van Welzijn met een opeenstapeling van wanbeheer, onder andere in kinderopvang, gewoon op post zitten. Ware het niet logischer als Wouter Beke al eerder was opgestapt, in plaats van Joachim Coens nu?

Toen de peiling voor #destemming gehouden werd, anderhalve maand geleden, vroeg ik expliciet het ontslag van Wouter Beke in het parlement. Ik bezon me daar vooraf dagen over, met als enige uitkomst dat de politieke verantwoordelijkheid voor de wantoestanden in de kinderopvang verpletterend groot is. Hoe verder de onderzoekscommissie nu vordert, hoe meer dat bevestigd wordt. Cynisch genoeg is het aanvaarden van die onderzoekscommissie door de Vlaamse meerderheid trouwens precies wat de minister nog in het zadel hield. Na twee jaar in de politiek is met een rustig hoofd en warm hart in het parlement zitten, een dagelijkse training geworden. Maar wat kinderopvang betreft, ben ik buiten heel geraakt ook kwaad en triest. Ruim twee jaar al waarschuwen we voor de wantoestanden en de crisis in de kinderopvang. De minister wuifde het weg als stemmingmakerij. Dat een kandidaat-voorzitter hem dan nu, alsof dit een onbeschreven blad ware, nog de tijd tot herstel wil geven, is stilaan onbegrijpelijk.

Ware het niet logischer als Wouter Beke al eerder was opgestapt, in plaats van Joachim Coens nu?

Nu is het voor de CD&V uiteraard hard ontwaken met zo'n peilingsresultaten. Ze zouden nu de kleinste Nederlandstalige partij zijn, na vele peilingen stilaan een evident resultaat. Voor Joachim Coens' zeldzaam plichtsbesef heb ik eerder respect, maar de beslissing kan je ook verbazen en een wrang gevoel achterlaten. Welk signaal geeft de voorzitter nu hij opstapt na een slechte peiling, maar christendemocraten wel de politieke verantwoordelijkheid dragen voor de crisis in de kinderopvang en de drama's die zich er afspeelden en Wouter Beke tot nu toe blijft zitten?

WIL JE HIERVOOR JE POLITIEKE HAND IN HET VUUR STEKEN?

De peiling regeert het land? Dat is zelfs een slechte zaak bij solide peilingen die zo correct mogelijk geïnterpreteerd worden, met alle sterktes en zwaktes vandien. En natuurlijk heeft opinie-onderzoek nut om een vinger aan de pols te houden, en is het onderzoek #destemming verre van amateurisme. Maar een paar punten vallen toch op. Zo worden stempercentages zonder veel aarzeling tot feiten gebombardeerd, terwijl de detailinformatie daarbij behoorlijk wat kanttekeningen stelt. De foutenmarges worden nauwelijks vermeld - en als het niet om een toevalssteekproef gaat zoals bij #destemming, vallen die toch niet echt te berekenen? En de bewuste peiling #destemming blijkt inderdaad geen toevalssteekproef te zijn, is online gevoerd, en had bovendien grote non-respons. Kortom: wil je hiervoor je politieke hand in het vuur steken? Zo kan je de headline 'CD&V verliest de helft van haar electoraat' terugvoeren op een zestigtal deelnemers aan de enquête, die in 2019 wél, en nu in de peiling nìet meer hun voorkeur aan CD&V geven.

Uiteraard kan je de onderzoekers begrijpen: toevalssteekproeven en longitudinaal onderzoek zijn duur en moeilijk te voeren. Maar dan mogen de interpretaties een stuk voorzichtiger en met minder pompe. Bijvoorbeeld: dat de CD&V in zwaar weer zit en hun ministers in de Vlaamse Regering beter bestuur moeten leveren, want nu haken kiezers met reden af. Simpel, en meer dan spectaculair genoeg.

'CONNER IS HET KONIJN EN DAT WAS HEEL GOED GEZONGEN'

In dezelfde #destemming maakt Vooruit een flinke sprong in de peiling. De vraag is of het 'frisser' imago en een charismatische voorzitter duurzaam herstel aangeven, of doping in de peilingen. Heb ik me ermee te bemoeien? Het is niet mijn partij. Maar ook hier was de duiding onterecht rotsvast en rechtlijnig over de ideologische lijn van Vooruit. 'De 'flinkse' lijn werkt, punt uit.' Klopt dat wel? Dit zijn de feiten: Vooruit verliest aan PVDA en haalt stemmen (in die volgorde) bij Groen, N-VA, Open VLD en CD&V. De uitwisseling met Vlaams Belang is verwaarloosbaar. Het moment van de peiling valt midden in het energiedebat, bij het begin van de oorlog in Oekraïne en vér voor de beruchte 'Molenbeek'-uitschuiver. Met andere woorden: de Molenbeek-'flinkse' lijn heeft hiermee niets te maken.

De interpretaties gaan nog verder: een commentaarstuk in De Standaard beweert dat de 'flinkse' lijn duidelijk vruchten afwerpt – ondanks of zelfs dankzij de Molenbeek-uitspraak, die dus ver na de peiling viel – op het thema migratie. Maar uit het technisch rapport van de begeleidende professoren, dat de VRT online plaatste, blijkt alleen dat de interpretatie gebaseerd is op wie het thema 'migratie' aanduidde als belangrijk thema.

Volledig onduidelijk blijft waarom en hoe mensen in #destemming migratie belangrijk vinden als stemmotief.

Dus: in volle Oekraïne-crisis wordt het thema 'migratie' vooral belangrijk gevonden door wie voor Vlaams Belang en Vooruit een voorkeur uitsprak (voor Groen-kiezers dit keer minder). Dat zijn de feiten. Volledig onduidelijk blijft waarom en hoe die mensen migratie belangrijk vinden als stemmotief. Vergelijk met gelijkaardige peilingen, waarin zowel Groen- als Vlaams Belang-kiezers 'migratie' aanstippen als belangrijk thema, maar altijd om diametraal tegengestelde redenen. In het technisch rapport geven de begeleidend professoren zelf aan: 'het thematisch belang van migratie heeft ook een positief effect op stemmen op Vooruit: mogelijks is een gedeeltelijke verklaring dat dit thema ook kan geïnterpreteerd worden als een verwijzing naar vluchtelingen?' Er wordt trouwens ook een open vraag gesteld naar stemmotivatie voor Vooruit. Daar wordt vooral het belang aangestipt van het imago van de partij en de lof voor de voorzitter. Eén iemand schreef blijkbaar zelfs expliciet: 'Conner is het konijn en dat was heel goed gezongen.' Dus klopt het, wat de aanhangers van de 'flinkse' lijn, en wie toenadering zoeken tot N-VA beweren: dat de ideologische en strategische mars richting voor Vooruit nu duidelijk is? Of is dat pure wishful thinking en timing die ze onterecht 'doen' samenvallen?

DE FLINKSE LIJN IS EEN VERGISSING VAN JEWELSTE

Ook in het rapport te vinden: 39% van de Vooruit-kiezers zitten in het potentieel van Groen. Hoeveel van die mensen vonden de uitspraak ontoelaatbaar over Brussel en Molenbeek, over verplichte kinderopvang, over 'je niet thuis voelen' als je andere culturen ziet passeren vanuit je auto, maar die later dan de peiling viel? Als ik nu een cynische spin-doctor was, die koudweg Groen wil zien stijgen in peilingen en verkiezingen winnen, dan zou ik Vooruit aanmoedigen om keihard de flinkse lijn te kiezen. De sociale lijn van Groen staat sterk, dus elke afhaker is bij ons welkom.

Alleen kan ik me dat niet over het hart krijgen. Èn als progressief, én als mens die een warme maatschappij wil, zou ik dat donker en triest vinden. In het zeer lezenswaardige stuk van Brent Bellefroid in Samenleving & Politiek (maart 2022) kon je al zien wat een flinkse lijn voor Vooruit, met sociaaldemocratisch beleid naar 'Deens model' zou betekenen. Juwelen confisqueren bij vluchtelingen om de opvang te 'bekostigen', strengere straffen voor hetzelfde misdrijf als je een bepaalde buurt woont, asielzoekers gedwongen uitzetten naar Rwanda: wat een triest en discriminerend wereldbeeld is dat. Bovendien leert Reset van Mark Elchardus dat de scheiding der machten helemaal niet zo prioritair meer is – iets waar élke democraat hard voor hoort terug te deinzen. En dan zijn er nog de losse en minder losse flodders over verplichte kinderopvang en plaatsen van foetussen en nog voor ze geboren zijn, waarover specialisten terecht alarm slaan. Nee, het is niet mijn partij. Ik heb mij er niet mee te bemoeien, en Groen zou er alleen sterker van worden. Maar als progressief, als mens en als burger moet ik eerlijk zijn: voor progressief Vlaanderen en België zou een flinkse ideologische lijn, vriendelijk gezegd, een vergissing van jewelste zijn. Peiling of niet.

• column
• flinks
• Vooruit
• CD&V
• verkiezingen
• peiling