Het is waarschijnlijk de arrogantie van de geneeskunde, meneer. Men geeft signalen aan de bevolking dat alles opgelost kan worden met ingrepen of medicatie. Toegegeven, ik maak ook deel uit van deze wereld. Maar de essentie is dat de beste geneeskunde ongetwijfeld in de preventie zit. Laat me toe dit nader te verklaren.

Als ik bedenk waartoe een goed verzorgd menselijk lichaam in staat is; hoe ver het kan springen, hoe snel het kan lopen, hoe hard je er tegen een bal mee kan trappen, dan kan ik daar oprechte bewondering voor opbrengen. Maar mijn absolute bewondering gaat vooral uit naar het vermogen om te herstellen van incidenten. Hoe een bot opnieuw aan elkaar groeit na een breuk of hoe een flinke snijwonde na een paar weken amper nog zichtbaar is of hoe een lichaam zonder enige medicamenteuze ondersteuning indringers kan neutraliseren, bijvoorbeeld bacteriën, virussen, schimmels en gisten.

Enkel en alleen de mate waarin dit herstel zonder obstakels en vlot kan gebeuren, is dat het lichaam dient te beschikken over voldoende en juiste bouwstenen. De bouwstenen zijn niet optioneel, ze zijn biologisch noodzakelijk om herstel mogelijk te maken. Het lichaam haalt de ingrediënten voor deze bouwstenen uit de voeding die je eet – dus uit de natuur. Maar ook de ingrediënten die je lichaam nodig heeft om je te kunnen beschermen tegen de buitenwereld komen uit je voeding. Voeding laat dus niet alleen je lichaam toe om te bouwen, te groeien of je te herstellen, ook om je te wapenen en te beschermen. Iedereen weet dat de natuur prachtig, idyllisch, romantisch en mooi kan zijn, maar moeder natuur kan ook hard, meedogenloos en nietsontziend zijn als het gaat om ziekte en dood.

Slecht gevoede mensen worden gemakkelijk ziek, herstellen minder vlug en gaan gemakkelijker dood. Bovendien kosten slecht gevoede mensen de gezondheidszorg handenvol geld – heel veel middelen worden besteed aan de gevolgen van slechte voeding.

Een ziekenhuis dient een voorbeeldfunctie inzake gezonde voeding te hebben.

Gezonde maaltijden zijn een basisbehoefte van ieder mens, en al zeker als ze overgeleverd zijn aan zorginstellingen en in het bijzonder ziekenhuizen. Een ziekenhuis dient wat mij betreft een voorbeeldfunctie te hebben. Het zou hier het voortouw moeten nemen om te tonen hoe een gezonde voedingsdag is opgebouwd. Puur en alleen omwille van de behoefte van de zorgvragers (de patiënten) en omwille van het kopieerbare voorbeeld. Jammer genoeg is het model en de aanpak van de ziekenhuismaaltijd heel vaak een antivoorbeeld van de behoefte en heeft het al te vaak geen gezondheidsbevorderende, noch een gezondheidsvoorlichtende functie.

Al te vaak wordt de keuken, en worden de maaltijden, beschouwd als een kostenplaats, een exploitatiekost, een noodzakelijk kwaad. Bijzonder jammer gelet op het feit dat nutritie eigenlijk een deel van de therapie moet zijn. Het komt helaas vaak voor bij organisaties die aanbestedingen doen dat de prijs de doorslaggevende gunfactor is en kwaliteit, herkomst of nabijheid wordt onderbelicht.

Al te vaak is bij aanbestedingen de prijs de doorslaggevende gunfactor en wordt kwaliteit, herkomst of nabijheid onderbelicht.

Ziekenhuizen moeten veel meer werken rond de preventie van ziekten door maaltijd- en voedingszorg en de plaats van nutritie als therapie centraal te plaatsen in de behandeling, in plaats van alleen rond de klassieke geneeskundige kuur.

Maaltijden in gezondheidsinstellingen – ik gebruik bewust het woord ziekenhuis niet meer – dienen uit te blinken in versheid, volwaardigheid. Ze dienen een boost te geven in je herstel, in je immuniteit en in je mentaal welzijn. Maaltijden moeten uitblinken in nutrionele verrijking. Bij voorkeur met verse, natuurlijke producten. Aspecten zoals korte keten, BIO, kwaliteitslabels en dergelijke kunnen hiertoe een echte meerwaarde brengen en ankers zetten in de lokale integratie van de gezondheidsinstelling. Misschien moet ouderwets vakmanschap in de keukens van deze organisaties terugkomen, om opnieuw maximaal in te kunnen zetten op eigen verse bereidingen, maaltijden die met liefde voor het koken voedselveilig worden klaar gemaakt.

Toegegeven, we kunnen wel het zorglandschap overschouwen en stellen dat de keukens van deze organisaties voedselveilige maaltijden leveren. Maar waarom moeten maaltijden alleen veilig zijn van de overheid?

De rol die die het FAVV hierin opneemt, is puik. We kunnen er alleen maar fier op zijn. Maar tegelijk zijn de regels een binnenweg naar kant- en klare bereidingen, overbewerkte voeding, aankoopbeslissingen en excuses om geen verse en gezonde componenten te gebruiken. Misschien heeft de regelgeving grote organisaties afgeschrikt om de keukentouwtjes zelf in handen te houden, waardoor de industrie deze tak voor een groot stuk heeft overgenomen. Met alle gevolgen van dien voor de nutritionaliteit van de componenten.

De regelgeving heeft grote organisaties afgeschrikt om de keukentouwtjes zelf in handen te houden.

De zorgsector wordt allerlei normen opgelegd. Er zijn talrijke en goed onderbouwde normensets, procedures, kwaliteitssystemen, rapporteringstools, enzovoort. Maar de meest belangrijke norm, die mee de basis uitmaakt van het menselijk leven, die 24/24, 7/7, 365/365 een impact heeft op de gezondheid van de mens, daar zijn – los van de verpletterende wetenschappelijke evidentie – geen normen voor.

Daarom, en alleen daarom, heeft de sector nood aan normen om ziekenhuiseten gezonder te maken.

Deze bijdrage verscheen in de Zomerreeks 2023: 5 minuten politieke moed van Samenleving & Politiek.

• ziekenhuizen
• voeding
• 5 minuten politieke moed