De gemeenteverkiezingen en de daarop volgende coalitievormingen doen stof opwaaien, maar één zaak viel me vooral op. Een tendens die terug lijkt te keren in zowat elk verhaal dat momenteel de politieke pagina’s van de kranten beheerst: het gemak waarmee zaken die we voorheen als onkies politiek gedrag zouden bestempelen, nu de revue lijken te passeren.

Er was de beschamende primeur van bestuursdeelname van Vlaams Belang in Ranst. Niet eens een gemeente waar die partij hoge toppen scoorde. Onderlinge politieke vetes leiden er daar toe dat lokale politici die vooral hun eigen voordeel ruiken, de nadelen voor onze democratie gewillig onder de mat vegen. Vinden we het opeens normaal dat die lokale mandatarissen puur uit eigenbelang redeneren? Dat we denken dat lokale politiek niets te maken zou hebben met het algemeen belang of met de nationale politiek? Gelukkig reageerden zowel Open VLD als CD&V hier prompt om duidelijk te maken dat dit niet normaal is.

Maar het is soms ook subtieler dan dat. Er was de poppenkast met staf en adelaar in Antwerpen, waar de discussie vooraf vooral leek te gaan over de dreiging dat de stad zich zou afsluiten van allerhande subsidies en internationale voordelen indien keizer De Wever er niet langer de plak zou zwaaien. Hetzelfde argument hoor je terugkeren in het voormalig progressieve bolwerk Gent, waar de onbegrijpelijke keuze om de stadspoorten open te zetten voor N-VA – een historische vergissing – door sommige commentatoren wordt geduid als het veiligstellen van voldoende en broodnodige Vlaamse middelen voor de stad. Euh… worden subsidies tegenwoordig aan steden uitgedeeld louter op basis van wie er aan de macht is? Wat met beleidskaders, criteria en na te streven doelstellingen? Is dat dan vandaag het goede, efficiënte en zakelijke bestuur waarvoor Vlaanderen zichzelf toch steevast op de borst klopt?

Euh… worden subsidies tegenwoordig aan steden uitgedeeld louter op basis van wie er aan de macht is?

Het begrip ‘nieuwe politieke cultuur’ lijkt verder weg dan ooit. Voorheen stond dat begrip voor het weggaan van de verzuiling, van wat gezien werd als de uitwassen van verweven belangen, van wat in Vlaanderen wel eens smalend de ‘oude PS-cultuur’ werd genoemd. En voor meer onderling respect en minder polarisatie. Bij ons ging het allemaal anders en objectiever verlopen. Vandaag wordt blijkbaar een exponent daarvan als typisch Vlaams gezien. Onverhulde machtspolitiek en opportunisme als het nieuwe normaal? Verkeerde kleur in je stadsbestuur? Vergeet dan maar die middelen voor openbaar vervoer, voor handel en export, vergunningen, enzovoort. Wie niet voor mij is, is tegen mij en moet kapot? Het is de politiek van de wraak.

Wie niet voor mij is, is tegen mij en moet kapot? Het is de politiek van de wraak.

Dat soort platvloerse redeneringen zag je ook reeds terugkeren in de partijprogramma’s voorafgaand aan de verkiezingen van 9 juni. Vooral bij N-VA en Vlaams Belang zag je passages terugkeren die zich expliciet en zonder een zweem van schroom tegen instellingen, koepels of organisaties richtten. Gewoon omdat ze bestaan. De mutualiteiten, de vakbonden, de culturele sector, de onderwijskoepels, armoedeverenigingen, hogescholen, ngo’s, enzovoort. In het Vlaams regeerakkoord werd dat allemaal flink afgezwakt, maar het doet wel vrezen voor wat er ons nog te wachten staat in de komende vijf jaar, een periode waarin geen verkiezingen meer gepland staan.

De Vlaamse regering neemt zich voor om naast specifieke investeringen te doen, ook flink te besparen. Ze stapt daarbij af van de kaasschaafmethode, waarbij de inspanningen gespreid worden. Dat is op zich niet onlogisch. Anders schaaf je te veel waar er sowieso al veel middelen te weinig zijn en niet genoeg waar er misschien niet zo efficiënt gewerkt wordt.

Het alternatief voor de kaasschaaf mag niet de politieke willekeur zijn.

Maar het alternatief daarvoor mag niet de politieke willekeur zijn. We moeten niet naïef zijn als het over politieke machtsverhoudingen gaat, natuurlijk zullen die een invloed hebben. Maar we mogen toch hopen dat er nog steeds zoiets bestaat als goed bestuur? Dat niet zomaar elke minister met een pennentrek steden, gemeenten en organisaties die niet tot de eigen clan behoren kan gaan droogleggen? Indien dat wel het geval blijkt, hebben we pas echt een probleem met onze democratie. Dan zal de toekomst er één zijn van almaar meer polarisatie en van afbraak hier versus afbraak daar, al naargelang welke politieke coalitie op dat moment de overhand heeft.

Al jaren wordt er geschreeuwd dat er in de politiek te veel geruzie en te weinig focus is op wat echt goed is voor iedereen. En dat dit de burger wegjaagt van de politiek en in de armen van de extremen drijft. Wie de politiek van de wraak voert, zal die extremen alleen maar verder voeden.

• column
• democratie
• Vlaanderen