Kan u nog volgen wat er dezer dagen allemaal aan de andere kant van de oceaan gebeurt? Zelfs deze zelfverklaarde Amerikakenner heeft het moeilijk. Sinds zijn inauguratie, en eigenlijk al de weken ervoor, worden we overspoeld met een tsunami aan maatregelen, voorstellen en ideeën. De plannen gaan over een brede waaier aan thema’s, en hebben betrekking op bijna alle aspecten van de overheid in de VS.

De Democraten, die nog aan het bekomen zijn van hun electorale pandoering op 5 november, weten niet op wat eerst te reageren. Vaak is er geen tijd om een deftig antwoord te voorzien, want de nieuwscyclus is al verschoven naar het volgende ‘provocerende’ voorstel. Ook journalisten happen naar adem en draaien overuren om over alles te berichten. Hoeveel migranten wil Trump deporteren? Hoeveel ambtenaren worden er ontslaan? Gaat hij echt proberen Groenland te veroveren of Gaza in een luxe resort om te toveren? En wie zijn al die ‘gekke’ mensen die plots minister worden?

FLOOD THE ZONE

De overvloed aan maatregelen wordt vaak gelinkt aan de dadendrang van Trump, die graag snel en krachtig zijn stempel wil drukken op de Amerikaanse samenleving. Bovendien heeft hij nu een meerderheid in zowel het Congres als de Senaat, en is het dus het moment om even door te duwen.

Maar de ongeziene omvang en diversiteit aan maatregelen en ideeën heeft nog een andere oorsprong. Die gaat terug naar de beruchte strateeg uit de eerste Trump regering, Steve Bannon. Al in 2018 stelde hij dat de echte oppositie voor het Trump beleid niet de Democraten, maar de media zijn. Zijn oplossing? Flood the zone. Vrij vertaald: zet alles onder water. Overspoel de media met allerhande nieuws. Dat de nieuwsmedia over veel van die maatregelen kritisch berichten, is bijzaak. Het grote doel is niet hen overtuigen, maar hen overbelasten en van de wijs brengen.

Overspoel de media met allerhande nieuws. Het grote doel is niet hen overtuigen, maar hen overbelasten en van de wijs brengen.

De nieuwe sterke man achter de schermen, Stephen Miller, heeft de tactiek van Bannon verder geperfectioneerd. Op dag één tekende de president 100 beleidsinitiatieven waarvan hij de meeste had voorbereid. Voor een doorsnee medium onbegonnen werk deze allemaal deftig te doorgronden. En als dat nog niet genoeg is voeg je daar nog wat straffe uitspraken en vage intenties aan toe, zoals het opeisen van het Panamakanaal of de Gaza strook. Haalbaar en realistisch? Dat weet niemand, maar er zijn al snel een paar journalisten weer een dag mee zoet.

MEDIA GAAN MEE KOPJE ONDER

Dat media hierover berichten, is evident. Het omgekeerde zou raar zijn. Het gaat immers om ideeën van de president van de VS, de leider van de ‘vrije’ wereld. Maar door het tempo van Trump te volgen, steunen ze ongewild zijn strategie met mogelijk grote gevolgen.

Vooreerst is er de kans dat mensen afhaken. Het is simpelweg te veel, en vaak ook weinig opbeurend nieuws. Vanuit het perspectief van mentaal welzijn een te verdedigen strategie. Allicht blijft een groot deel geïnteresseerd, of minstens geïntrigeerd door de figuur Trump. Voor dit deel van het publiek wordt het echter erg lastig om uit te maken welke zaken er toe doen en wat show voor de bühne is.

Bovendien dreigt het gevaar van gewenning en normalisering. Duizenden ambtenaren ontslaan zonder grondige reden? Een uitspraak van een rechter negeren? Tja, dat is nu eenmaal Trump. Het diepere probleem is dat er geen tijd is voor een grondig debat of meer context, want we zijn al bij het volgende ‘ongeziene’ voorstel.

Het diepere probleem is dat er geen tijd is voor een grondig debat of meer context, want we zijn al bij het volgende ‘ongeziene’ voorstel.

Een klassieke manier hoe media omgaan met belangrijke gebeurtenissen is het starten van een nieuwscarrousel of ‘live blog’. Zo kunnen er na een ramp meteen updates worden gepubliceerd en kan iedereen bijna in real-time op de hoogte blijven. De meeste Amerikaanse kranten hebben, net als verschillende Vlaamse media, een live blog voor al hun nieuws over Trump II. Op zich een handige tool, maar wie er door scrolt gaat van Meta naar Kiev, over Gaza naar Woke. Op het eerste zicht lijkt alles even belangrijk in deze lange stroom aan nieuwsberichten. Oh ja, en wist u dat 85% van de Groenlanders het niet zitten dat hun eiland deel zou uitmaken van de VS?

LESS IS MORE

De tweede ambtstermijn van Trump is allerminst business as usual en vereist dan ook een aangepaste journalistieke aanpak. Hierbij enkele suggesties.

Ten eerste, is er nood aan achtergrond en overzicht. Dat betekent langere stukken die een beetje afstand nemen en meerdere zaken in breder perspectief kaderen. Die stukken vragen iets meer tijd, maar die ‘traagheid’ zou in de huidige context net een zegen kunnen zijn. Neem nu Trumps beslissing van 27 januari om de reeds goedgekeurde budgetten voor heel wat staten, steden en organisaties tijdelijk te pauzeren omdat die mogelijk “woke” of marxistisch zijn en daarom ingaan tegen zijn agenda. Dit besluit ging over vele miljarden steun, en zorgde voor schokgolf bij beleidsmakers over het hele land en werd ook meteen aangevochten voor de rechtbank. Twee dagen later kwam de Trump regering terug op haar beslissing. What’s next?

Dus het mag iets trager en iets minder zijn, maar tegelijk is een grote nood aan een journalistiek die aangeeft wat er toe doet en wat niet. Ik geef toe, dat is niet altijd gemakkelijk. Als Elon Musk, de rijkste man ter wereld en politiek activist in bijberoep, het publiek verwelkomt met iets wat op een hitlergroet lijkt, is dat dan nieuws? Op het eerste zicht, is het moeilijk te negeren, maar bij nader inzien valt er enkel wat te speculeren. Bovendien past elk bericht erover perfect in de ‘flood the zone’ strategie.

Jawel, dit is een ode aan de ouderwetse poortwachters die de vloedgolf mee kanaliseren, en niet alles laten doorsijpelen.

Jawel, dit is een ode aan de ouderwetse poortwachters die de vloedgolf mee kanaliseren, en niet alles laten doorsijpelen. Journalisten hebben daarbij nood aan een kader om al dit nieuws aan te toetsen. Een voor de hand liggend kader is dat van de liberale democratie (met bijhorende rechtsstaat). Welke maatregelen schenden de scheiding der machten of dragen bij aan de erosie van de instellingen die dit kwetsbaar systeem bewaken? Trump II biedt ons een uitgelezen kans om stil te staan bij wat een echte democratie is of minstens zou moeten zijn. Een aantal journalisten lijken zich alvast van die taak of ‘opportuniteit’ bewust. Bijvoorbeeld het stuk van Steven Defoer in De Standaard over “Koning” Donald Trump die de grenzen van de macht aftast. Het groepeert heel wat initiatieven die Trump in zijn eerste week heeft genomen en plaatst die in ‘democratisch’ perspectief. Bovendien deed het stuk nog iets: het gaf aan hoe conservatieven en ‘gewone’ Amerikanen momenteel naar Trump II kijken. En dat is behoorlijk anders dan de doorsnee Europeaan.

Graag meer van dat. En ondertussen de dam wat verhogen, zodat we niet collectief verzuipen.

• VS
• Trump
• media