Paul Magnette is een onderzoeker, een academicus, een intellectueel. Maar eigenlijk willen de PS-leden dat hij een echte voorzitter wordt, een organisator en een tacticus.
© ID/ Felix Rabou
Nu de Parti Socialiste (PS) voor een oppositiekuur tegen Arizona en een wederopbouw van de partij staat, zijn alle ogen gericht op haar voorzitter: Paul Magnette. Dat is logisch. De PS heeft een traditie van grote leiders. Emile Vandervelde kent vandaag een haast mythische status als voorzitter, de 'Patron' en de leider van de Socialistische Internationale. En voor Paul Magnette stond Elio Di Rupo aan het roer, de zoon van een Italiaanse mijnwerker en de leuke politicus met een rode strik op zijn overhemd. Maar hoe zit het met Paul Magnette, die in 2019 voorzitter werd met een stratosferische score van 95,4% en nu ook aanblijft om de wederopbouw van de partij vorm te geven? Zal hij erin slagen om zijn partij nieuw leven in te blazen? En hoe zullen toekomstige generaties hem dan herinneren – als een witte ridder, een briljante intellectueel of toch een vernieuwer van het sociaaldemocratische gedachtegoed? En in dat laatste geval: wordt dat dan een Waalse variant van de Derde Weg of echte linkse herbronning?
Paul Magnette is een academicus. "Diep van binnen, als je Paul Magnette leest, denk je dat hij in de politiek zou moeten zitten”. Hugues Le Paige, medeoprichter van het tijdschrift Politique, maakte een hard en juist punt in een recent interview. Het moet worden gezegd dat Le Paige, een journalist die dicht bij François Mitterrand stond, zijn onderwerp goed kent. In 1998 coördineerde hij een boek over het Belgische socialisme, inclusief een vrij kritisch artikel over de PS door de jonge Paul Magnette, die zijn doctoraat in de politieke wetenschappen aan de ULB aan het afronden was. Vandaag is Hugues Le Paige niet de enige die vindt dat de voorzitter van de PS niet genoeg politiek bedrijft.
VERZWAKTE VOORZITTER
De verkiezingen van 9 juni 2024 draaiden uit op een fiasco voor de PS. De partij behaalde iets meer dan een vijfde van de stemmen in Wallonië en amper een vijfde in Europa. De socialisten gleden daarmee verder terug sinds de reeds lage score in 2019: -4,1% in de Kamer en -3% in het Waalse parlement. Bij de lokale verkiezingen van 14 oktober wist de PS meer stand te houden en bleef ze de grootste in Charleroi, Bergen en Luik, maar 2024 was toch een electoraal rampjaar voor de partij.
Op 10 juni 2024, de dag na de verkiezingen, diende Paul Magnette op de PS-kantoren in de Keizerslaan zijn ontslag in. Zijn ontslag werd unaniem verworpen door de leden van het partijbureau. Ondanks deze in extremis steun, toonden een aantal daaropvolgende gebeurtenissen aan dat de figuur van de voorzitter toch was verzwakt.
De eerste gebeurtenis volgde bijna meteen na dat partijbureau. Hoewel Paul Magnette bij het verlaten van de vergadering aankondigde dat zijn partij koos voor een oppositiekuur op álle machtsniveaus, glipte de leider van de Brusselse PS, Ahmed Laaouej, snel naar journalisten dat de situatie in Brussel anders was ... en dat hij kon regeren!
Deze beslissing om in Bergen met de PTB in zee te gaan, leek niet genomen te zijn door de voorzitter van een nochtans historisch sterk gecentraliseerde partij als de PS.
De tweede gebeurtenis vond plaats na de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2024. Op 7 november 2024 kondigde Nicolas Martin, de herkozen burgemeester van Bergen, aan dat hij er een alliantie zou vormen met Ecolo en de PTB. Deze belangrijke beslissing om lokaal met “de communisten” in zee te gaan, leek niet genomen te zijn door de voorzitter van een nochtans historisch sterk gecentraliseerde partij als de PS. Tot voor kort was de PTB voor de PS de baarlijke duivel. In maart 2024 bestempelde Paul Magnette Raoul Hedebouw en zijn PTB nog met de bijnaam “couillons” (“idioten”).
De derde gebeurtenis is de lancering van een proces om de PS opnieuw op te richten. Paul Magnette vindt dergelijk proces van heropbouw van de partij noodzakelijk. Anderen noemen het een ‘erkenning van zijn mislukking’. En nog anderen, zoals de bekende Le Vif-commentator Nicolas De Decker, een ‘wanhopige poging om zijn voorzitterschap te redden’.
Met andere woorden Paul Magnette is vandaag een verzwakte voorzitter. En misschien heeft dat niet alleen te maken met de verkiezingsnederlaag van 9 juni 2024, maar ook met zijn manier van voorzitten.
WITTE RIDDER ONDER SOCIALISTEN
Paul Magnette is in de eerste plaats een onderzoeker, een academicus, een intellectueel. En een briljante ook! Omwille van deze kwaliteiten werd hij in 2007 aangeworven door de PS en naar de federatie van Charleroi gestuurd om er schoon schip te maken. Het arbeiders- en socialistische bolwerk aan de Samber werd toen geplaagd door schandalen waarbij PS’ers betrokken waren. Paul Magnette's eerste beeld was dat van de witte ridder. Hij leverde goed werk en zijn aanzien steeg snel. Al in 2007 was Paul Magnette even Waals minister van Volksgezondheid, in 2011 werd hij federaal minister van Overheidsbedrijven, in 2012 burgemeester van Charleroi en in 2014 Waals minister-president.
De militant, zo is gemeenzaam bekend, heeft geen vuile handen. Dat is waar. Maar zoals de Franse schrijver Charles Péguy zei over de moraal van Kant: “die heeft zuivere handen, maar (...) geen handen”. Is Paul Magnette een voorzitter zonder handen?
PAUL MAGNETTE, EEN NIEUWE JAURÈS OM DE PS TE REDDEN?
In de politiek is het belangrijk om het veld te betreden en met de voeten in de modder te staan. Helaas is dit niet het beeld dat Paul Magnette uitstraalt naar partijleden. Intern wordt hij bekritiseerd omdat hij te veel tijd besteedt aan het schrijven van boeken en het presenteren ervan op de Franse televisie. Paul Magnette, een man van studie. Wat ze meer zouden willen, is dat hij zijn troepen organiseert, de lokale markten bezoekt, veelbelovende nieuwe leden werft, interne meningsverschillen tussen de kaders beslecht, en goed en luid communiceert – en niet met finesse – zoals Georges-Louis Bouchez (MR) en Raoul Hedebouw (PTB) dat doen. Eigenlijk willen de leden dat Paul Magnette een echte voorzitter wordt. Een organisator en een tacticus.
De partijleden willen dat Magnette goed en luid communiceert – en niet met finesse – zoals Bouchez en Hedebouw dat doen.
Paul Magnette hoort deze kritiek duidelijk en poogt er gevolg aan te geven. Hij werkt aan een nieuw proces om de PS opnieuw op te bouwen, dat in maart 2025 van start moet gaan. Niets zal taboe zijn, zelfs een naamsverandering niet! Dat is wat hij heeft aangekondigd. Dit proces gaat echter gepaard met heel wat vragen. Welke rol zal Paul Magnette zelf spelen in de wederopbouw van de partij? Maar ook inhoudelijk zijn er zorgen: zullen we nu een meer sociaal-liberale Waalse “Derde Weg” krijgen, die vooral in onze buurlanden onder socialisten populair in de jaren 1990 was, met een vertraging van dertig jaar?
EEN PROJECT DAT ZORGEN BAART
Toen verscheen de figuur van Jean Jaurès, op wie Paul Magnette bijzonder gesteld is. Laat er geen misverstand over bestaan: in tegenstelling tot Jean Jaurès, die hij graag citeert, heeft Paul Magnette Het kapitaal van Karl Marx niet gelezen en beweert hij dat ook niet te hebben gedaan. En terwijl Jean Jaurès een specialist was in Duitse filosofie en plannen bedacht voor de toekomst van de samenleving, is Paul Magnette een groot bewonderaar van Alexis de Tocqueville, van liberaal denken en constitutionalisme – wat zeker geruststellend is in deze tijd waarin mensenrechten en democratie worden bedreigd. Zijn recente boek, ‘Het volle leven’, een citaat dat wordt toegeschreven aan Jean Jaurès, bevat een aantal eerlijke observaties die aandacht verdienen. Maar als je op zoek bent naar positieve socialistische plannen om de wereld te veranderen, zal je misschien worden teleurgesteld.
In 2016 verklaarde Magnette dat het basisinkomen “de richting van de geschiedenis is”. Is dat het pad dat hij straks verder zal bewandelen?
Het is afwachten of de vernieuwing die Paul Magnette voor ogen heeft niet alleen organisatorisch is (meer contact met leden en activisten, andere werking van besluitvormingsorganen), maar ook ideologisch. We herinneren ons dat Paul Magnette, toen hij nog geen voorzitter van de PS was, in 2016 verklaarde dat het basisinkomen “de richting van de geschiedenis is”. De Franstalige socialistische zuil reageerde toen snel en was fel gekant tegen de maatregel, die werd beschouwd als anti-vakbond en ultraliberaal, en Paul Magnette trok zijn daarom zijn verklaring snel in, maar het leek uit het hart te komen en te wijzen op een bepaalde opvatting over het socialisme waar we naartoe moeten. Is dat het pad dat Paul Magnette straks verder zal bewandelen?
LAATSTE RONDE?
Zal de politieke wetenschapper, de professor, de intellectueel, straks terugkeren naar zijn studeerkamer, waarvan politieke commentatoren je zullen vertellen dat hij nooit is weggegaan, na een succesvolle transformatie van de PS? Iedereen zal de intelligentie en het talent van Paul Magnette herkennen. Maar het is niet zeker of hij erin zal slagen om, in deze gepolariseerde tijden, de partij en haar studiecentrum te herstellen tot wat ze enkele jaren geleden nog was: een ware ‘oorlogsmachine’, zoals Bart De Wever zelf erkende. Mocht dat niet lukken, wil Paul Magnette misschien plaats maken voor een voorzitter die meer legeraanvoerder is.
Samenleving & Politiek, Jaargang 32, 2025, nr. 2 (februari), pagina 45 tot 49
Abonneer je op Samenleving & Politiek
Het magazine verschijnt 10 keer per jaar; niet in juli en augustus.
Proefnummer? Factuur? Contacteer ons via
info@sampol.be
of op 09 267 35 31.
Het abonnementsgeld gaat jaarlijks automatisch van je rekening. Het abonnement kan je op elk moment opzeggen. Lees de
Algemene voorwaarden.
Je betaalt liever via overschrijving?
Abonneren kan ook uit het buitenland.
*Ontdek onze SamPol draagtas.