Wat volgend jaar op het spel staat is onze koopkracht met de sociale uitkeringen, de lonen en de minimumlonen, de hoogte van onze pensioenen én de leeftijd waarop we met pensioen kunnen gaan, de toegang tot gezondheidszorg en onderwijs, openbare veiligheid, maar ook de sociale bescherming op Vlaams, federaal en Europees niveau en de verdeling van de welvaart via de fiscaliteit. En ja, ook de rol van het sociale middenveld en de vakbonden staat op het spel. Sommigen zullen daarin angst lezen voor verandering en een bewijs dat het middenveld vooral met het eigen belang bezig is. Mag ik er misschien aan herinneren dat sterke vakbonden en sterk sociaal overleg een hoeksteen zijn van onze welvaartsstaat en dat iedereen daar belang bij heeft. Robuuste welvaartsstaten met sterke vakbonden garanderen meer gelijkheid en meer welvaart waar iedereen beter van wordt. Lees er The Spirit Level (2009) van Richard Wilkinson en Kate Pickett maar op na.

SOCIALE AFBRAAK

Bezondig ik mezelf aan doemdenken wanneer ik beweer dat onze welvaartsstaat op een keerpunt staat? Werp dan eens een blik op het verkiezingsprogramma van de klassieke liberalen van Open VLD en de nieuwe conservatieven van N-VA. Beide bouwen de welvaartsstaat af (de N-VA breekt ook nog de federale staat af om het sociaal model tot op VOKA-leest te schoeien). Deze partij voorziet in het bevriezen van alle overheidsuitgaven tot 2016, het afschaffen van de aanpassing van lonen en uitkeringen aan de levensduurte, het verdwijnen van het interprofessioneel loonoverleg - waar bijvoorbeeld afspraken over minimumlonen worden gemaakt -, het beperken van de werkloosheidsuitkeringen tot 2 jaar, het wieden in de periodes die voor de berekening van je pensioen met arbeid worden gelijkgesteld, de splitsing van de sociale zekerheid, het arbeidsrecht en het sociaal overleg over Vlaanderen, Wallonië en Brussel. Maar ook Open VLD brengt hetzelfde sociaaleconomische verhaal.

GEVOLGEN IN KAART BRENGEN

Professor André Decoster toonde onmiddellijk aan dat de fiscale voorstellen van N-VA (afschaffen in de personenbelasting van de belastingschijf van 45% en later de inkomensgrens optrekken voor de belastingschijf van 50%) vooral voordelig zijn voor de hogere inkomens. Professor Bea Cantillon fileerde de confederalismevoorstellen rond sociaal beleid van de conservatieve rechtsnationalisten en komt tot de conclusie dat ze onwerkbaar zijn, zeker voor de mensen van Brussel. De maskers zijn inderdaad afgevallen. Wat ze zelf ook mogen beweren: dit zijn geen sociale voorstellen.

De N-VA steekt het ook niet onder stoelen of banken dat ze rechtse coalities op de been wil brengen, zonder socialisten. Er is nu misschien wat meer transparantie over de ware bedoelingen van de N-VA, maar dat maakt ons er nog niet geruster op. Het optreden van de N-VA in de Vlaamse regering draagt de eerste kiemen van de verandering waarvoor ze staan. Illustratief daarbij is het optreden van minister van Werk Muyters die geen kans onbenut liet om het federale brugpensioen op de korrel te nemen, om waar mogelijk de controle op oudere werklozen te versterken en het federale niveau altijd een stapje voor te zijn, om te besparen op voordelen aan werknemers zoals de aanmoedigingspremies tijdskrediet en opleidingscheques, maar de premies voor werkgevers als de 50+ premie daarentegen op te trekken. Heel voorzichtig allemaal, want de inzet was ook om als rechtsnationalisten geloofwaardigheid te winnen op basis van een minderheidspositie binnen die Vlaamse regering (in 2009 haalde de N-VA maar 13%, de ‘doorbraak’ kwam er pas met de vorige federale verkiezingen). Gelukkig is er - tot op vandaag - een traditie om ook in Vlaanderen het arbeidsmarktbeleid vorm te geven in overleg met de sociale partners.

POLITIEKE RELAIS

Om al die redenen rekenen we als vakbond heel sterk op de progressieve politici en politieke partijen, zoals de sp.a. Toegegeven, de regering Di Rupo, met sp.a én PS, heeft dan wel geen onverkort socialistisch beleid gevoerd - laat staan een ‘marxistisch’ beleid zoals sommige werkgevers beweren - en we hebben zelf heel wat kritiek geleverd op en acties moeten voeren tegen deze coalitiepolitiek die te veel de nadruk legt op besparingen en loonmatiging en onaanvaardbare maatregelen neemt waarbij het evenwicht tussen rechten en plichten van (jonge)werkzoekenden zoek is. Maar de socialisten in de federale regering zijn er wel in geslaagd om de index te behouden, de energieprijzen te drukken en de strijd tegen belastingfraude voor het eerst en met resultaat in te zetten. In die mate dat de voorzitster van de Open VLD moest toegeven dat ze wat te weinig bij de les is gebleven toen die fiscale maatregelen op de regeringstafel kwamen.

Nochtans zijn we er niet gerust op dat de werknemersbeweging de komende jaren ook in Vlaanderen op een stevige politieke relais zal kunnen rekenen. En dan denk ik niet alleen aan de zwakke resultaten van de sp.a in de opiniepeilingen. De grote vraag is hoe een partij als de sp.a zich wil profileren. Veel van onze kaders en militanten hebben tot op vandaag de indruk dat de sp.a te weinig oor heeft naar de verzuchtingen van de werknemers en de vakbond, wat toch haar natuurlijke achterban en bondgenoot zou moeten zijn. En dat ‘de partij’ te veel meegaat in een logica waarbij steeds meer vragen worden gesteld bij de houdbaarheid van verworven sociale rechten. We rekenen er alvast op dat de sp.a zich zal uiten als een partij die radicaal en onbeschaamd sociaal is, met een sterke sociale en duurzame economische agenda om mensen weer koopkracht, zekerheid en bescherming te brengen. Die terug een perspectief biedt op een betere toekomst in plaats van het afgezaagde en deprimerende 'allemaal-langer-werken-verhaal'. Als de recente Knack-enquête rond de pensioenverwachtingen iets leert, dan is het toch dat de jonge generaties het vertrouwen verloren hebben in een billijke pensioenleeftijd en een goed pensioen.

DE TOEKOMST IS ONZE VERANTWOORDELIJKHEID

Is het dan niet gemakkelijk voor ons om aan de zijlijn kritiek te spuien, en zelfs wat ongepast, tijdens de eindsprint naar de verkiezingen? Het gaat er ons niet om wie dan ook lesjes te leren. En we willen zeker niet vervallen in een onvruchtbare discussie tussen zogenaamd goede linksen en minder goede linksen. De inzet is daarom veel te belangrijk. Na de verkiezingen moeten er werkbare regeringen kunnen worden gevormd, met een sociale agenda, en met respect voor de arbeidersbeweging, het middenveld en het overleg. We moeten daarom samen met alle progressieven een tegenmacht vormen. De sp.a is daarbij belangrijk en heeft een verantwoordelijkheid. Wij evenzeer.

Rudy De Leeuw
Voorzitter ABVV

sp.a - verkiezingen - campagne

Samenleving & Politiek, Jaargang 20, 2013, nr. 10 (december), pagina 4 tot 7

• sp.a
• verkiezingen
• campagne

DE KOERS VAN SP.A: BEWEGING OVER PARTIJ

Samen een tegenmacht vormen

Rudy De Leeuw

Diagnose, therapie, prognose

Guy Peeters

Voor moeders en vrouwen

Vera Claes en Inga Verhaert

De crisis van een volledige generatie

Sanne Doms